9. Кеңес берушілік арақатынастың ұстанымдарын жіктеңіз.

Кеңес берушілік арақатынас – бұл ерекше, динамикалық үдеріс, процесс барысында бір адам екінші адамға ішкі ресурстарын жағымды, позитивті жаққа дамуға және мәнді өмірсүруге пайдалануға көмектеседі.

Кеңес берушілік арақатынас – бұл кеңес беруге қатысушылардың бір-біріне сезетін сезімдер мен ұстанымдар, және оны білдіру жолдары.

Кеңес берушілік арақатынастың негізгі ерекшеліктері:

• Эмоционалды

• Интенсивті

• Динамикалы

• Конфиденционалды

• Көмек көрсету

• Шынайылық

1975 жылы Роджерс «Кеңес берушілік арақатынастың негізгі ұстанымдары барма және тұлғаның бойында позитивті өзгерістерге әкелетін нақты ұстанымдар болама?» деген сұрақ қойып, оған 6 ұстанымды көрсетіп жауап береді:

1. Екі адам психологиялық арақатынаста болады.

2. Бірінші тұлға, яғни клиентте белгілі бір мәселе болады.

3. Екінші тұлға, яғни кеңес беруші, әңгімелесуге белсенді түрде араласады.

4. Кеңес беруші клиентті сөзсіз құрметтейді.

5. Кеңес беруші клиенттің көз қарасын қабылдайды және эмпатияға кіреді, оны клиентке түсінуге мүмкіндік береді.

6. Кеңес берушінің эмпатиялық түсінуі және сөзсіз құрметтеуі клиентке аздап көрсетілудің өзінен беріледі.

Басқа ұстанымдар қажет емес. Белгілі бір уақыт аралығында осы алты ұстаным қолданылса, ол тұлғаның бойында жағымды өзгерістердің туындауына жеткілікті болады.

Сонымен клиент кеңес берушіменқарым-қатынста болуы керек және ол шеттен келетін көмекке сезімтал болуы керек. Көмек көрсетуді ұйымдастырушы шарттар, әсіресе 3, 4, 5-ші ұстанымдар маңызды.

10. Кеңес берушілік арақатынас үлгілерін жүйелеңіз.

Кеңес берушілік арақатынас түрлері:

1. Бейвербалды

2. Вербалды

3. Клиентті тыңдау

Бейвербалды арақатынас

Қарым-қатынас орнату барысында адамдар бір-біріне мәліметтерді тек тіл арқылы ғана емес, сонымен қатар дене қимылдары, бет – әлпеті арқылы, дитанция сақтау және т. б. арқылы бере алады. Қарым-қатынас орнатуда адамның бейвербалды әрекеттері маңызды орын алады. Кеңес беру барысында кеңес беруші бейвербалды әрекеттер жіберіп және олардың бейвербалды әрекеттерін бақылаймыз, оқимыз. Кеңес беруші клиенттің бейвербалды әрекеттерін байқауы, оған жауап қайтаруы және өзінің бейвербалды әрекетінің клиентке әсерін түсінуі маңызды.

Бейвербалды әрекеттердің негізгі 4 түрі (модальности) бар. Бұндай жіктеу бейвербалды әрекеттерді түсіну және бақылауға көмектеседі.

1. Бейвербалды әрекет және уақытты структуралау.

2. Денені пайдалану арқылы бейвербалды әрекет.

А. Көздердің ара-қатынасы

Б. көздер – көздің жарқырауы, көздегі жас, көздің үлкеюі, қастардың қимылы.

В. Тері- тері жамылғысының жағдайы: қызару, бозару, тітіркену.

Г. Бет –әлпеті.

Д. Қол және қимыл-әрекеттер.

Ж. Командалық сигналдар және т.б.

3. Дауыс арқылы бейвербалды қатынас.

а. Дауыстың тоны

ә. Сөйлеу темпі

б. Дауыстың жоғарылығы

4. Бейвербалды қарым –қатынас және айналаны структуралау:

а. Дистанция;

ә. Бөлменің жабдықталуы және заттары;

б. Киім

Бейвербалды қарым-қатынас факторлары әңгімелесудің эмоционалдық құрылымына әсер етеді.Кеңес берушәге клиенттің бейвербалды әрекеттері клиенттің ойлары және сезімдері туралы қосымша ақпарат береді.

Вербалды арақатынас

Кеңес берудегі бейвербалды қатынастың маңыздылығына қарамастан, маңызды оқиғалар вербалды деңгейде жүреді. Кеңес берушінің вербалды әрекетінің мәні кеңес беру кезінде жауап қайтаруы, олар негізгі техникалар ретінде белгіленуі мүмкін.

Клиентті тыңдау

Кеңес берудегі әңгімелесу қарапайым әңгімелесуден өзгеше болады, әсіресе бастапқы кезеңінде. Бұл жерде кеңес берушінің вербалды активтілігі аз болуы керек, өйткені клиент өз мәселелері мен қиындықтарын ашуға ойын жинақтауы керек. Кеңес беруші сөйлеп қана қоймай тыңдай білуі де керек. Тыңдай алу басқа адамның мәселесіне шынайы қызығушылық білдіруі.

Бұл қабілетке байланысты екі маңызды аспект бар. Біріншіден, кез келген адам өзіне маңызды істерге байланысты басқа адамдармен араласуды қажет етеді. Екіншіден, біздің басқаларды қолдай алуымыз, келісуіміз олардың бізді қалай тыңдайтығына байланысты болып келеді. Өяни адамдар арасындағы жақсы қарым-қатынас тыңдай алу, тыңдай білу қабілетімен байланысты.

Тыңдау клиенттің ойларымен, сезімдерімен кері байланыс болып табылады, ол клиенттің одан әрі өз өмірі, мәселелері, қиындықтары туралы айтуға итермелейді.

Кез келген жағадайда дұрыс тыңдау - бұл активті поцесс.