1.8 Қайталану операторлары.

1.8.1. Цикл әзір

Алдын ала берілген шарт бойынша қайталану.Алдын ала берілген шарт бойынша қайталанудың саны белгісіз болған жағдайда, пайдаланылады. Бұл оператор WHILE /оқылуы –уайл / -әзір және DO /оқылуы-ду /орындау қызмет сөздерінің көмегі арқылы орындалады да, алггоритмдік тілднгі әзір қайталау командасына сәйкес келеді. Оның жазылу түрі мынадай:

Әзір шарт Цб Серия Цс

WHILE шарт DO Begin Серия цикл денесі End.

Мұнда шарт орынында логикалық өрнек тұруы мүмкін. Серия көп жағдайда циклдің денесі деп аталады. Операторлық ашылшатын Begin және жабылатын End жақша ішіне алынып жазылады.

Жалпы түрде былай жазуға да болады.

WHILE шарт DO

цикл денесі

Begin және End қызмет сөздері жазылмайды.

Егер қайталау денесінде көшіру операторы болып ол циклдің сыртындағы оператордың белгісіне басқаруды берсе, онда циклдің орындалуы ары қараи жалғаспайды. Мұндағы В шарт /логикалық өрнек / Р- операторлар /цикл денесі/. Бұл оператор былай орындалады: алдымен шарт тексеріледі, егер ол орындалса, /сақталса/ онда цикл денесі орындалады; одан кейін шарт тексеріледі, бұл процесс қашан шарт орындалмағанша қайталанады.

Егер шарт орындалмаса, басқару операторлыөқ жақшаның /end/ соңыда тұрған операторға көшіріледі.

1.8.2. Цикл дейін.

Келесі шарт бойынша орындалатын қайталану операторы.

Бұл опеоратор көп жағдайда қайталанудың саны белгсіз болған жағдайда пайдаланылады. Оның жазылу түрі:

Repeat

Қайталау денесі

UNTIL логикалық өрнек

Мұндағы Repeat – қайтала, UNTIL- соған дейін қызмет сөздері.

Оның орындалуы: қашан логикалық өрнектің мәні ақиқат болғанша,циклдің денесі қайталана береді. Алгоритмдік тілде бұл қайталауды « цикл дейін » дейді,оның жоғарыда көрсетілген «цикл әзір»- ден ерекшелігі, мұнда қайталанатынкомандалар сериясы кемінде бір рет орындалады. Операторлардың соңы UNTIL қызмет сөзімен бітетін болғандықтан, мұнда операторлар ашылатын және жабылатын жақшалар

Орынына қолданылатын қызмет сөздер жазылмайды. Егер қйталау денесінде көшіру операторы болып, ол циклдің сыртындағы опеоратордың белгісіне басқаруды берсе, онда циклдің орындалуы ары қарай жалғаспайды.

1.8.3. Параметрлік қайталау.

Жағдайларда қайталану саны белгілі болғанда, шарсыз қайталау, яғни параметрлік қайталау операторын қолдануға болады. Параметрлік қайталау операторының қайталау түрі алгоритмдік тілдегі параметрлі қайталау командасына :

I үшін m1 бастап m2 дейін h қадам

Цб

Серия

Цс

Сәйкес келеді де, былай жазылады:

For I: = m1 To {Downto} m2Do Begin (серия) операторлар End;

Мұндағы For – үшін, To – дейін, Do – орындау деген мағынаны білдіретін қызмет сөздері.

Циклдің параметрі, I – паскаль тілінде міндетті түрде бүтін типтегі айнымалы болуы қажет;

m1, m2 – сәйкес параметрдің бастапқы және соңғы мәндері, олар бүтін сандар болуы немесе бүтін сандар беретін арифметикалық өрнектер болуы мүмкін. Паскаль тілінде парамертрлер қадамы тек екі 1 немесе I ді ғана қабылдайды. Қадамның мәніне тәуелді опеораторда TO немесе DOWNTO

DOWN – төмен, TO – дейін, DOWNTO – азайту, егерде қадам бірге тең болса, онда TO, ал қадам I ге тең болса, DOWNTO пайдаланылады.