Экологиялық мониторинг 1252 вариант

1. Ғаламдық көлемдегі мониторингті жүргізуге пайдаланатын құралдар:

A) авиациялық техникалар

B) есептеу техникалары

C) фотокалориметр

D) әскери техникалар

E) ғарыштық техникалар

2. Аппарат алмасу көлеміне байланысты мониторинг түрлері:

A) ландшафт

B) ғаламдық

C) аймақтық

D) топтық

E) жергілікті

F) популяциялық

G) экожүйелік

H) биосфералық

3. Атмосфералық жауын-шашын түрлері:

A) сарқырама

B) құйын

C) қар

D) бұршақ

E) боран

F) сел

4. Атмосферадағы зиянды қоспалардың концентрациясын өлшейтін арналған құралдар:

A) спектрометр

B) масс-спектрометр

C) ионометр

D) радиометр

E) флуориметр

F) әртүрлі газ тазалағыш құралдар

G) хроматографтар

H) фотоколориметр

5. Топырақтың және қатты заттектердің жағдайын зерттейтін құралдар:

A) хроматографтар

B) рефрактометр

C) масс-спектрометр

D) радиометр

E) спектрометр

F) флуориметр

6. Биоиндикациялық әдістердің дамуына үлес қосқан ғалымдар:

A) Ю.Одум

B) Н.Ф.Реймерс

C) Э.Геккель

D) Н.А.Воронков

E) П.А.Осасков

F) С.К.Чаянов

G) А.М.Карпинский

H) А.К.Бродский

7. Дистанциялық әдістер:

A) радарлық аэросъемка

B) гидрометеорологиялық

C) климаттық

D) маршруттық

E) механикалық

F) гидросфералық

H) экожүйелік

8. Мониторинг жұмыстарын жүргізуге бағытталан әдістер:

A) экономикалық

B) қоғамдық

C) қолданбалы, ақпараттық-техникалық

D) әлеуметтік

Е) табиғи

9. Бақылау әдістеріне байланысты мониторинг түрлері:

A) дистанционды

B) жергілікті

C) эксперименталдық

D) биологиялық

E) аналитикалық

10. Канцерогендік мониторинг:

A) циклдік аминдер әсерін бақылау және болжау

B) микроорганизмдер әсерін бақылау және болжау

C) саңырауқұлақтар әсерін бақылау және болжау

D) физикалық әсерлерді бақылау және болжау

E) радиация әсерін бақылау және болжау

11. Санитарлық-эпидемиологиялық бақылауға қатысушы органдар:

A) білім беруші органдар

B) көлік-қатынас органдары

C) орталық және жергілікті атқарушы органдары

D) құқық қорғаушы органдар

E) мәдениет органдары

F) басқарушы органдар

12. И.П.Герасимов ұсынған мониторинг жүйесінің сатылары:

A) геожүйелік (табиғи-шаруашылық)

B) биоэкологиялық (санитарлық-гигиеналық)

C) аймақтық

D) популяциялық

E) топтық

F) ландшафтық

G) экожүйелік

13. Озон қабатының жұқаруына әсер етеді:

A) галогенді сутегі молекулалары

B) көмірқышқыл газдарының молекуласы

C) көмірсутек және азот молекулалары

D) фреондар

E) күкіртті сутегі молекулалары

F) азот оксиді газдарының молекуласы

G) хлор молекуласы

14. Аэроғарыштық мониторингтің ерекшеліктері:

A) химиялық талдау жасау

B) радиациялық мағлұмат беру

C) алынған мәліметті шұғыл пайдалануды ұйымдастыру

D) биоиндикациялық зерттеуге мүмкіндік беру

E) ақпаратты алудың жоғарғы жылдамдығы

F) компьютерлік техниканың көмегімен мәліметті өңдеу, сақтау

15. Қоршаған орта жағдайын анықтайтын көрсеткіштер:

A) қоршаған ортаның қоғаммен байланысы

B) температура, қысым, газдардың, сұйықтықтардың көлемдері

C) популяциялардың таралу аймағы

D) электромагниттік өрістің кедергісі, радиоактивтілік

E) популяциялардың өсуі

F) заттардың концентрациясы

16. Кондуктометрия әдісімен анықталатын заттар:

A) тұздар

B) диоксидтер

C) негіздер

D) күкіртсутегі

E) аммиак

F) май қышқылдары

G) көмірсутектер

17. Қоршаған ортаға әсер ететін қауіпті факторлар:

A) бірінші дәрежелі

B) екінші дәрежелі

C) физикалық

D) биологиялық

E) химиялық

18. Биомониторинг жүргізуде биожүйелердің жағдайы анықталады:

A) барлық трофикалық деңгейлер өнімділігі

B) бөлек трофикалық деңгейлер алуантүрлілігі

C) жалпы организмдер өнімділігі

D) адам іс әрекеті әсерін анықтап, өзгерістерді бақылау

E) адам теріс іс әрекеті нәтижесіндегі зардаптарды жою

F) химиялық және физикалық талдау

G) зат алмасу мен экожүйедегі энергия алмасу жылдамдығы

H) трофикалық тізбектегі негізгі буындарының өнгімділігі

19. Қоршаған ортаны физикалық ластаушылар:

A) ауыр металлдар

B) жылу, шу

C) электромагнит,

D) микроорганизмдер

E) радиоактив

F) тұздар

G) негіздер

H) қышқылдар

20. Биологиялық мониторингті жүргізуге қатысатын қызметкерлер мен органдар:

A) құқық қорғау органдары

B) әлеуметтік қызметкерлер

C) саитарлық эпидемиологиялық ұйымның қызметкерлері

D) гидробиологиялық бақылау органдары

E) білім беру қызметкерлері

F) әкімшілік органдар

21. Лабораториялық жағдайда топырақ қышқылдығын анықтау:

A) рНметрмен

B) металлоиндикатормен

C) Алямовский жиынтығымен

D) Штатнов жиынтығымен

E) әйнекті электродпен

22. Жер үсті суының сапасын бақылауды жүргізу және ұйымдастырудың негізгі принциптері анықталатын стандарттар:

A) ISO 14004 : 1996

B) ISO 11784

C) ISO 14001 : 1996

D) 17.1.5.05-85 мемлекеттік стандарты

E) ISO 5667-6 : 1990

23. Жұқа қабатты хроматография әдісімен анықтайды:

A) топырақтың биологиясын

B) топырақтың химиялық құрамы

C) ақаба судағы көмірсутектер

D) ауа құрамын

E) ақаба судағы фенолдар

24. Интегралды бағалау класстары:

A) әлсіз

B) апатты

C) күшті

D) төменгі

E) орташа

F) жоғарғы

G) қалыпты

H) қауіпті

25. Топырақтың қышқылдылығын анықтайтын элементтер:

A) Na+

B) K+

C) H+

D) Fe2+

E) Ca2+

F) Li+

G) Al3+

H) Pb2+

Экологиялы мониторинг 1251 вариант

1. Мониторинг термині пайда болды:

A) ХХ ғасырдың 70-ші жылдарында

B) 1972 жылы маусым айында БҰҰ-ның қоршаған ортаны қоргау жөніндегі конференциясында

C) Иоханнесбург қаласында 2002 ж.

D)Рио-де-Жанейро конференцияларында

E) Стокгольмде өткен БҰҰ-ның қоршаған ортаны қоргау жөніндегі конференциясында

2. Биоиндикаторлар ретінде пайдаланылады:

A) суды

B) өсімдіктерді

C) қышқылдарды

D) ауаны

E) жануарларды

F) микроағзаларды

G) топырақты

3. Биосфералық деңгейдегі өзгерістер:

A) өсімдік түрлерінің жойылуы

B) атмосфераның ластануы

C) құрлық пен мұхиттағы биологиялық өнімнің өзгеруі

D) егістік жерлердің бүліну

E) өндіріс орындарындағы апат

F) жануарлар түрлерінің жойылуы

G) өзен-көлдердің ластануы

H) Әлемдік мұхиттың ластануы

4. Тасталатын зиянды заттарды анықтау әдістері:

A) деректер

B) жоба

C) ақпараттар

D) құралдарды қолдану

E) лабораториялық әдіс

5. Биологиялық мониторинг жүргізуде бақыланатын нысандар:

A) жалпы биосфера

B) жеке даралар

C) ағзалардың физикалық жағдайы

D) кездейсоқ түрлердің болуы

E) дара популяция

F) адам іс-әрекеті әсерін анықтау

6. Судың сапасын анықтауға бағытталған индикаторлар:

A) Саз

B) Фито-, зоо- планктондар

C) Судың температурасы

D) Судың түсі

E) Топырақ

F) Перифитон

G) Омыртасыздар

H) Су

7. Ластаушы көздер мониторингінің түрлері:

A) литосфералық

B) шеңберлі

C) аймақтық

D) нүктелі тұрақты көздер

E) сызықты

F) нүктелік жылжымалы

8. Мәліметтерді ортақтастыруда мониторинг жүйелерінің құрылуы:

A) космостық

B) ғаламдық

C) экобиохимиялық

D) ауылдық

E) қалалық

F) экожүйелік

G) базалық (фондық)

H) ұлттық, аймақтық және жергілікті

9. Биологиялық мониторинг дегеніміз:

A) қоршаған табиғи ортаның жағдайын әртүрлі ағзалар көмегімен бақылау

B) адам теріс іс-әрекет нәтижесіндегі зардаптарды жою

C) химиялық жәнее физикалық талдау

D) қоршаған орта мен қоғам арасындағы тиімді қатынастар стратегиясы

E) химиялық және биологиялық талдау

F) биоиндикаторлардың көмегімен жүргізілетін мониторинг

10. Санитарлық жағдайдың химиялық көрсеткіштерін бағалауды анықтайтын компоненттер:

A) қышқылды анықтау

B) ішек таяқшаларын анықтау

C) құрттарды анықтау

D) микроорганизмдерді анықтау

E) физикалық ластануды анықтау

Экологиялық мониторинг Б.С.Альжанова

Мониторинг туралы түсінік

Экологиялық мониторинг дегеніміз - бұл:

A) құрылыс объектілерін ұзақ жыл бойы бақылау

B) су ресурстарындағы өзгерістерді бақылау

C) қоршаған ортаның күрт өзгерісін бір реттік болжау

D) Бақылаудың ақпараттық жүйесі

E) популяцияны көп реттік бақылау

F) қоршаған орта жай-күйіндегі өзгерістерді бағалау

G) қоршаған орта жай-күйінің өзгерістерін болжау қоршаған орта жай-күйінің өзгерістерін болжау

И.П.Герасимов ұсынған мониторинг жүйесінің сатылары:

A) геожүйелік (табиғи-шаруашылық)

B) биоэкологиялық (санитарлық-гигиеналық)

C) аймақтық

D) популяциялық

E) топтық

F) ландшафтық

G) экожүйелік

Мониторингтің биоэкологиялық, геоэкологиялық және биосфералық түрлерін бөліп көрсеткен ғалым:

A) И.П.Герасимов

B) Биологиялық мониторинг

C) Географиялық мониторинг

D) Аймақтық мониторинг

E) Локальды мониторинг

Мониторинг термині пайда болды:

A) ХХ ғасырдың 70-ші жылдарында

B) 1972 жылы маусым айында БҰҰ-ның қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференциясында

C) Иоханнесбург қаласында 2002 ж.

D) Рио-де-Жанейро конференцияларында

E) Стокгольмде өткен БҰҰ-ның қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференциясында

F) 2012 жылғы Бүкіләлемдік Rio+20 саммитінде

Қай жылы «мониторинг» термині пайда болды:

А) 1984 ж.

B) 1991 ж.

C) 1994 ж.

D) 1965 ж.

E) 1972 ж.

БҰҰ Бағдарламасы аясында 1974 жылы құрылды:

А) Халықаралық мониторинг бағдарламасы.

B) Қоршаған ортаның жай-күйін бақылау мен бағалаудың мемлекеттік жүйесі.

C) Қоршаған ортаның бірыңғай глобальды мониторинг жүйесі.

D) Экологиялық мониторингтің бірыңғай мемлекеттік жүйесі.

E) Қоршаған ортаның глобальды мониторинг жүйесі.

Интегралды бағалау класстары:

A) әлсіз

B) апатты

C) күшті

D) төменгі

E) орташа

F) жоғарғы

G) қалыпты

G)

H) қауіпті

Мәліметтерді ортақтастыруда мониторинг жүйелерінің құрылуы:

A) космостық

B) ғаламдық

C) экобиохимиялық

D) ауылдық

E) қалалық

F) экожүйелік

G) базалық (фондық)

H) ұлттық, аймақтық және жергілікті

Табиғи орталардың жағдайын тексеру және бақылау жүйесі:

A) АНКОС

B) АНКОС-А

C) АНКОС-В

D) АНКОС-С

E) АНКОС-Е

F) АНТИКОС

G) АНМОС

H) АНТРОС

АНКОС-АГ арналған :

A) ақпараттарды автоматты жинау және өңдеу үшін

B) атмосфералық ауа ластану деңгейі туралы ақпараттарды беру және өңдеу үшін

C) атмосфералық ауа параметрлерін өңдеу және бақылау үшін

D) сынамаларды алу және өңдеу үшін

E)

F)

G)

H) АНТРОС

Қоршаған ортаны бақылаудың автоматтандырылған жүйесі шешетін міндеттер сипаты мен көлеміне қарай қандай түрлері бөлінеді:

А) локальды

B) жалпы мемлекеттік

C) қалалық аймақтық

D) фондық

E) импактік

F) санитарлық-гигиеналық

G) өндірістік

H) спецификалық

ГСМОС жүйесінде мониторингтің мынадай бағдарламалары жүзеге асады:

A) атмосфераның жай-күйі.

B) өсімдік дүниесінің жайы.

C) ауаның трансшекаралық ластануы.

D) жануарлар дүниесінің жайы.

E) адам денсаулығы.

F) биоалуантүрлілік жайы.

G) тұщы су қоймалары.

H) мұхит сулары.

Қоршаған орта мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесі негізінде құрылады:

A) Қоршаған ортаның жай-күйін бақылау және бағалаудың халықаралық қызметі.

B) Қоршаған орта жай-күйін бақылау және бағалаудың мемлекеттік қызметі.

C) Қоршаған ортаның бірыңғай глобальды мониторинг жүйесі.

D)

E)

F)

G)

H)

Қоршаған орта және табиғат ресурстары мониторингінің бірыңғай жүйесі экологиялық мониторинг саласында бірыңғай ғылыми-техникалық саясаттың орталығы ретінде мынадай функция орындауы керек:

А) ұйымдар мен мекемелерді табиғат ортасының сапасы туралы оперативті және режимді ақпаратпен қамтамасыз ету

B) табиғат қорғау шараларының тиімділігін бағалау

C) жабайы фауна мен флораны және табиғи мекен аумағын қорғауды жүзеге асыру

D) табиғат ортасы компоненттерінің сапасы өзгеруін болжау

E) стационарлы және жылжымалы постар мәліметтерін жинау әдістемесі

F) шығарындылар көзін анықтау әдістемесін жасау

G) биосфераның биотикалық құрандас бөлігінің жай-күйін анықтау

H)

Қоршаған ортаның жағдайын бақылау, байқау, бағалау және болжаудың комплексті жүйесін қалай атайды:

А) Мониторинг

B) Кадастр

C) Дампинг

D) Аудит

E) Экологиялық картографиялау

Қоршаған орта мониторингі дегеніміз:

А) Организмның функциональды жүйесін бақылау жүйесі.

B) Қоғамдағы негативті өзгерістерді бақылау жүйесі.

C) Адамзаттың бұрынғы кездегі тарихын бақылау жүйесі.

D) Антропогендік әрекет салдарынан өтетін процесстердің табиғат ортасы мен ресурстарына және өсімдік және жануарлар дүниесіне әсерін жүйелі бақылау жүйесі.

E) Ауруларды бақылау жүйесі.

Қоршаған ортадағы экологиялық мониторингтің қызметі:

А) табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен табиғатта болуы мүмкін өзгерістерді болжау.

B) табиғи байлықтарды тиімді пайдалану.

C) қоршаған ортаның жағдайын жүйелі түрде бақылау.

D) биоәртүрлілікті сақтау жұмыстарымен айналысу.

E) қоршаған орта жағдайын ретке келтіру шараларын басқару.

F)

G)

H)

Биосфералық деңгейдегі өзгерістер:

A) өсімдік түрлерінің жойылуы

B) атмосфераның ластануы

C) құрлық пен мұхиттағы биологиялық өнімнің өзгеруі

D) егістік жерлердің бүліну

E) өндіріс орындарындағы апат

F) жануарлар түрлерінің жойылуы

G) өзен-көлдердің ластануы

H) әлемдік мұхиттың ластануы

Табиғи жағдайда өтетін процесстер мен құбылыстарды бақылайтын жүйе:

А) Импактік мониторинг.

B) Региональды мониторинг.

C) Глобальды мониторинг.

D) Фондық мониторинг.

E) Геосистемді мониторинг.

Экологиялық мониторинг қызметі

A) Қоғаммен байланыс

B) Атмосфералық ауа сапасын бақылау

C) Заңдық құрылыммен байланыс

D) Топырақ сапасын бақылау

E) Әлеуметтік құрылыммен байланыс

F) Су сапасын бақылау

G) Қоғамдық ұйымдастырушымен қарым қатынас

H) Әлемдік шығармашылық құрылымның болуы

Экологиялық мониторинг қызметі

A) Қоғаммен байланыс

B) Ластанудың негізгі көзін анықтау

C) Су сапасын бақылау

D) Биосфера компоненттер сапасын бақылау

E) Әлеуметтік құрылыммен байланыс

F) Заңдық құрылыммен байланыс

G) Қоғамдық ұйымдастырушымен қарым қатынас

H) Әлемдік шығармашылық құрылымның болуы

Экологиялық мониторинг қызметі

A) Қоғаммен байланыс

B) Ластанудың негізгі көзін анықтау

C) Заңдық құрылыммен байланыс

D) Топырақ сапасын бақылау

E) Әлеуметтік құрылыммен байланыс

F) Су сапасын бақылау

G) Қоғамдық ұйымдастырушымен қарым қатынас

H) Әлемдік шығармашылық құрылымның болуы

Тұтас табиғат ортасы және оның компоненттерінің сапасын реттеу процедурасы:

А) талдау.

B) бақылау.

C) болжау.

D) бақылау.

E) басқару.

Мониторинг термині кеңінен қолданылатын салалар:

А) өнеркәсіп.

B) экология.

C) химия.

D) саясат.

E) тарих.

F) өнер.

G) мәдениет.

H) экономика

Мониторинг түрлері

Бақылау әдістеріне байланысты мониторинг түрлері:

A) дистанционды

B) жергілікті

C) эксперименталдық

D) биологиялық

E) аналитикалық

F) авиациялық

G) базалық

H) фондық

Жүргізу әдістеріне байланысты мониторинг түрлері:

A) дистанционды

B) жергілікті

C) эксперименталдық

D) биоиндикациялық

E) аналитикалық

F) авиациялық

G) базалық

H) фондық

Аппарат алмасу көлеміне байланысты мониторинг түрлері:

A) ландшафттық

B) ғаламдық

C) аймақтық

D) топтық

E) жергілікті

F) популяциялық

G) экожүйелік

H) биосфералық

Масштаб бойынша экологиялық мониторингтің түрлері

A) химиялық мониторинг

B) ғаламдық мониторинг

C) экономикалық мониторинг

D) ұлттық мониторинг

E) аймақтық мониторинг

F) физикалық мониторинг

G) биологиялық мониторинг

H) әлеуметтік мониторинг

Экологиялық мониторинг деңгейлері келесілер:

А) Глобальды және экспериментальды.

B) Ұлттық және зерттеулік.

C) Глобальды және ұлттық.

D) Экспериментальды және зерттеулік.

E) Зерттеулік және аймақтық.

Канцерогенді заттар:

A) ароматизатор

B) модифицирленген соя

C) крахмал

D) тағамдық қоспалар

E) тағамдық бояғыштар

F) минералды су

G) ақаба су

H) күкірт диоксиді

Канцерогенді заттар нені туындатады:

A) клетканың генетикалық аппаратын зақымдайды

B) қатерлі ісік ауруларын

C) қабыну ауруларын

D) аллергиялық ауруларды

E) жұлын жүйесінің ауруларын

F) эмбриотоксинді ауруларды

G) жұқпалы инфекциялық ауруларды

H) қатерлі ісіктерді

Канцерогендік мониторинг:

A) циклдік аминдер әсерін бақылау және болжау

B) микроорганизмдер әсерін бақылау және болжау

C) саңырауқұлақтар әсерін бақылау және болжау

D) физикалық әсерлерді бақылау және болжау

E) радиация әсерін бақылау және болжау

F) Полиароматты көмірсутектер әсерін бақылау және болжау

G) Биологиялық әсерді бақылау және болжау

H) Интро-азо қосылыстар әсерін бақылау және болжау

Канцерогенды туындыны қабылдайтын заттар

A) этанол

B) бензпирен

C) рибоза

D) тетрахлорметан

E) глюкоза

F) уран

G) пропан

H) фруктоза

Канцерогенді мониторинг мына заттардың әсерін бақылау және болжау арқылы жүреді:

А) физикалық.

B) циклдік аминдер.

C) саңырауқұлақтар.

D) микроорганизмдер.

E) нитро-азо қосылыстар.

F) полиароматты көмірсутектер.

G)

H)

Мелиоративтік мониторинг қызметін қадағалаушы:

А) физиктер.

B) географтар.

C) құқық қорғаушылар.

D) инженерлер.

E) гидрогеологтар.

F) топырақтанушылар

G) агрономдар мен гидротехниктер

H) ақпараттанушылар

Санитарлық-эпидемиологиялық бақылауға қатысушы органдар:

A) білім беруші органдар

B) көлік-қатынас органдары

C) орталық және жергілікті атқарушы органдары

D) құқық қорғаушы органдар

E) мәдениет органдары

F) басқарушы органдар

Ластаушы көздер мониторингінің түрлері:

A) литосфералық

B) шеңберлі

C) аймақтық

D) нүктелі тұрақты көздер

E) сызықты

F) нүктелік жылжымалы

G) кеңістіктегі көздер

Қоршаған ортаның жай күйін бағалау үшін қолданылатын әдістің бірі:

A) Ремедиация.

B) Рекультивация.

C) Биоиндикация.

D) Биостабилизация.

E) Аридизация.

Биосфераның абиотикалық бөлігін үздіксіз немесе периодты бақылау мониторингтің қай түріне жатады:

А) Геофизикалық мониторинг

B) Биологиялық мониторинг

C) Географиялық мониторинг

D) Аймақтық мониторинг

E) Локальды мониторинг

F) Гравиметриялық

G) Өндірістік

H) Геотехникалық

Планета деңгейінде экологиялық жағдайды бақылайтын және ақпараттар жинақтайтын жүйе:

А) Ғаламдық мониторинг.

B) Ұлттық мониторинг.

C) Импактілі мониторинг.

D) Физикалық мониторинг.

E) Әлеуметтік мониторинг.

Өте қауіпті аймақтарда антропогендік әсерді бақылау мониторингтің қай түріне жатады:

А) Фондық мониторинг.

B) Импактік мониторинг.

C) Глобальды мониторинг.

D) Региональды мониторинг.

E) Геосистемді мониторинг.

Глобальды мониторинг дегеніміз бұл

А) Мемлекет шеңберінде жүзеге асатын мониторинг.

B) Ірі аудандар шеңберінде жүзеге асатын мониторинг.

C) Халықаралық ынтымақтастықтың негізінде құрылған барлық табиғи жүйелерінің жағдайын бақылайтын жүйе.

D) Бір объектіде жүзеге асатын мониторинг.

E) Қоршаған ортаның антропогендік іс әрекет әсерлерінен өзгеріске ұшырауын анықтайтын, бақылайтын, бағалауға және болжауға бағытталған жүйе.

Ұлттық мониторинг дегеніміз:

А) Мемлекет шеңберінде жүзеге асатын мониторинг.

B) Қоршаған ортаның антропогендік іс әрекет әсерлерінен өзгеріске ұшырауын бақылайтын жүйе.

C) Халықаралық ынтымақтастықтың негізінде құрылған барлық табиғи жүйелерінің жағдайын бақылайтын жүйе.

D) Ірі аудандар шеңберінде жүзеге асатын мониторинг.

E) Бір объектіде жүзеге асатын мониторинг.

Ұлттық бақылау жүйесінің деңгейлері:

А) жетінші деңгей – құрлықтар бойынша баға беретін ұйымдар.

B) екінші деңгей – алынған материалды талдайтын, жергілікті болжам жасайтын аумақтық орталық.

C) бесінші деңгей – әлем бойынша баға беретін ұйымдар.

D) алтыншы деңгей – биосфераға баға беретін ұйымдар.

E) алғашқы (төменгі) деңгей – бақылау жүргізіліп, белгілі бір мәліметтерді талдайтын бекеттер.

F) жоғары деңгей – ғарыштың экологиясына баға беретін ұйымдар.

G) төртінші деңгей – одақтас елдер бойынша баға беретін ұйымдар.

H) үшінші (жоғары) деңгей – ұлттық көлемде болжам мен баға беретін Казгидромет.

Мемлекет шекарасында арнайы құрылған ұйымдар арқылы жүргізілетін мониторинг түрі:

A) ғаламдық

B) базалық

C) ұлттық

D) региональды

E) импакті

F) локальды

G) өндірістік

H)

Интенсивті игерілетін ірі аумақтарда жүргізілетін мониторинг түрі:

A) ғаламдық

B) базалық

C) ұлттық

D) региональды

E) импакті

F) локальды

G) өндірістік

H)

Елді мекендер, көл, өндіріс орындары, өнеркәсіптерде орта сапасының өзгеруін бақылайтын мониторинг түрі:

A) ғаламдық

B) базалық

C) ұлттық

D) региональды

E) импакті

F) локальды

G) өндірістік

H)

Өте қауіпті аймақтарда антропогендік әсерді бақылау мониторингтің қай түріне жатады:

А) Фондық мониторинг.

B) Импактік мониторинг.

C) Глобальды мониторинг.

D) Региональды мониторинг.

E) Геосистемді мониторинг.

Локальды мониторингке жатады:

A) орташа қала мониторингі

B) өндіріс орындары орналасқан аймақ мониторингі

C) ТЭС мониторингі

D) мұнай-газ өндірісі мониторингі

E) қорық

F) Дүниежүзілік мқхит

G) Антарктида

H) Жердің озон қабаты

Өте қауіпті аймақтарда региональды және локальды антропогендік әсерді бақылау мониторингтің қай түріне жатады:

А) Фондық мониторинг.

B) Импактік мониторинг.

C) Глобальды мониторинг.

D) Региональды мониторинг.

E) Геосистемді мониторинг.

F) Базалық мониторинг.

Адам және басқа да тірі организмдерге зиянды критикалық ситуациялардың алдын алу және қоршаған табиғи орта объектілерінің жай-күйін олардың нақты ластану деңгейін бағалау үшін бақылау жүйесін ұйымдастыру мониторингтің қай түріне жатады:

А) Фондық мониторинг.

B) Импактік мониторинг.

C) Глобальды мониторинг.

D) Региональды мониторинг.

E) Геосистемді мониторинг.

F) Базалық мониторинг.

G) Кешенді мониторинг.

Ғаламдық мониторингті өңдейтін және координациялайтын ұйым:

А) ЮНЕП және ВМО

B) Биологиялық мониторинг

C) Географиялық мониторинг

D) Аймақтық мониторинг

E) Локальды мониторинг

Фондық мониторинг қандай мониторинг бөлігі:

А) глобальды

B) базалық

C) кешенді

D) ұлттық

E) региональды

F) өндірістік

G) импактік

H) геологиялық

Қандай мониторинг мақсаты ұзақ уақыт жүйелі бақылаулар жүргізу болып саналады:

А) глобальды

B) базалық

C) кешенді

D) ұлттық

E) региональды

F) өндірістік

G) импактік

H) геологиялық

Фондық мониторинг әдістерін атаңыз:

А) дистанциялық

B) контактілі

C) тура

D) жанама

E) физико-химиялық

F)

G)

H)

Кәсіпорынның қоршаған ортаға тигізетін зияны тұрғысынан бағалау үшін жүргізілетін мониторинг түрі:

A) ғаламдық

B) базалық

C) ұлттық

D) региональды

E) импакті

F) локальды

G) өндірістік

H) кешенді

Қазақстан Республикасында фондық мониторинг жүргізілетін метеорологиялық станция:

А) Бурабай

B) Астана

C) Көкшетау

D) Хан тәңірі

E) Тарбағатай

Топырақтың маңызды мониторинг көрсеткіші:

Фреондармен ластануы

Гумустың азаюы

Атмосфераның ластануы

Топырақтың екінщі рет сорлануы

Гидросфераның ластануы

Топырақтың ауыр металлдармен және мұнай өнімдерімен ластануы

Қалдықтардың көбеюі

Пайдалы қазбалар қорын анықтауда қандай мониторинг түрі қолданылады:

A) биосфералық

B) экологиялық

C) мелиорациялық

D) канцерогенді

E) гляциологиялық

F) метеорологиялық

G)

H)

Қоршаған ортадаға нақты бір өнеркәсіптің бөлетін зиянды заттарының мөлшерінің деңгейін бақылауға бағытталған мониторинг түрі:

А) универсальды

B) глобальды

C) экологиялық

D) локальды

E) өндірістік мониторинг мысалы

F)

G)

H)

Ластанудың таралу заңдылықтарына сәйкес бөлінетін мониторинг деңгейлері:

А) глобальды

B) абиотикалық

C) комплексті

D) локальды

E) биотикалық

F) универсальды

G) региональдық

H) спецификалық

Ұзақ уақыт аралығында салыстырмалы тұрақты болатын ортаның қасиеті:

А) жыртқыштар популяциясының саны

B) адамның кез келген әрекеті

C) температура, ылғалдылық

D) жауын-шашын мөлшері және түсуінің біркелкілігі

E) мұхиттың температуралық режимі

F) мұхиттың тұзды құрамы, атмосфераның газдық құрамы мен қасиеттері

G) гомеостаз, өзін өзі реттеу

H)

Қара металлургия ең күшті әсер етеді:

А) атмосфера

B) биотоп

C) экожүйе

D) биосфера

E) гидросфера

F) популяция

G) аймақ фаунасы

H) литосфера

Биоиндикация

6. Биоиндикациялық әдістердің дамуына үлес қосқан ғалымдар:

A) Ю.Одум

B) Н.Ф.Реймерс

C) Э.Геккель

D) Н.А.Воронков

E) П.А.Осасков

F) С.К.Чаянов

G) А.М.Карпинский

H) А.К.Бродский

Биологиялық мониторинг дегеніміз:

A) қоршаған табиғи ортаның жағдайын әртүрлі ағзалар көмегімен бақылау

B) адам теріс іс-әрекет нәтижесіндегі зардаптарды жою

C) химиялық және физикалық талдау

D) қоршаған орта мен қоғам арасындағы тиімді қатынастар стратегиясы

E) химиялық және биологиялық талдау

F) биоиндикаторлардың көмегімен жүргізілетін мониторинг

G) адам іс-әрекеті әсерін анықтап, өзгерістерді бқылау

H) өсімдік, жануарлар, микроағзалар арқылы бақылау

Биологиялық мониторингті жүргізуге қатысатын қызметкерлер мен органдар:

A) құқық қорғау органдары

B) әлеуметтік қызметкерлер

C) санитарлық эпидемиологиялық ұйымның қызметкерлері

D) гидробиологиялық бақылау органдары

E) білім беру қызметкерлері

F) әкімшілік органдар

G) мемлекеттік қызметкерлер

H)

Биологиялық мониторинг жүргізуде бақыланатын нысандар:

A) жалпы биосфера

B) жеке даралар

C) ағзалардың физикалық жағдайы

D) кездейсоқ түрлердің болуы

E) дара популяция

F) адам іс-әрекеті әсерін анықтау

F) түрлер саны

G) түр жағдайы

H) адам іс-әрекеті әсерін анықтау

Биоиндикаторлар ретінде пайдаланылады:

A) суды

B) өсімдіктерді

C) қышқылдарды

D) ауаны

E) жануарларды

F) микроағзаларды

G) топырақты

H) газдарды

Биомониторинг жүргізуде биожүйелердің жағдайы анықталады:

A) барлық трофикалық деңгейлер өнімділігі

B) бөлек трофикалық деңгейлер алуантүрлілігі

C) жалпы организмдер өнімділігі

D) адам іс әрекеті әсерін анықтап, өзгерістерді бақылау

E) адам теріс іс әрекеті нәтижесіндегі зардаптарды жою

F) химиялық және физикалық талдау

G) зат алмасу мен экожүйедегі энергия алмасу жылдамдығы

H) трофикалық тізбектегі негізгі буындарының өнімділігі

Судың сапасын анықтауға бағытталған индикаторлар:

A) Саз

B) Фито-, зоо- планктондар

C) Судың температурасы

D) Судың түсі

E) Топырақ

F) Перифитон

G) Омыртасыздар

H) Су

Санитарлық жағдайдың химиялық көрсеткіштерін бағалауды анықтайтын компоненттер:

A) қышқылды анықтау

B) ішек таяқшаларын анықтау

C) құрттарды анықтау

D) микроорганизмдерді анықтау

E) физикалық ластануды анықтау

F) сульфаттар мен хлоридтерді анықтау

G) биологиялық ластануды анықтау

H) рН-ты анықтау

Өсімдіктерді бақылауда назар аударатын жағдайлар:

А) сабақтың пигментациясы.

B) өсімдіктің гүлі.

C) ағзаның өсімталдығы.

D) жапырақтың пигментациясы.

E) өсімдіктің тамыры.

F) өсімдіктің тұқымы.

G) өсімдіктің биіктігі.

H) жапырақтың морфологиясы.

Биота жағдайын бағалау көрсеткіштері:

А) популяция саны

B) обилие

C) особь

D) түр

E) жоғары өнімді доминантты түрлер

F) жиілік

G)

H)

Қоршаған ортаның биологиялық ластануы:

А) адам әрекеті нәтижесінде бөгде өсімдік және жануар түрлерінің табиғи бірлестікке енуі

B) экожүйенің «сезімтал» компоненттеріне үлкен қысым

C) тыңайтқыштар енгізу

D) кемелердің балласты суларымен бөгде түрлердің олар үшін жаңа ортаға жиі енуі

E) табиғатта табиғи биоалуантүрлілікке зияны болатын химиялық заттардың жинақталуы

F) табиғатта табиғи биоалуантүрлілікке зияны болатын минералдық заттардың жинақталуы

G)

H)

Биота мониторингі құрамында болады:

А) спутник аппараттар көмегімен бақылау

B) су ресурстарын химиялық құрамы бойынша сипаттау

C) түрлердің тіршілігін бағалау (жизненность)

D) атмосфералық ауаның жайын болжау

E) өсімдіктер мен жануарлардың биоалуантүрлілігін бағалау

F)

G)

H)

Индикатор организм болып саналады:

А) өзінің мінез-құлқы, тіршілік мүмкіндігі тұрғысынан жоғары выживаемость көрсететін экологиялық бейімделуі кең деңгейдегі организмдер

B) қына, мүк және басқа да өсімдіктер

C) бұрын тіршілік болмаған учаскелерді алғаш рет мекендеп, тіршілік әрекетімен бірлестік түзілуіне орта дайындайтын микроорганизмдер мен өсімдіктер түрі

D) құстармен қоректенетін организмдер

E) колония немесе организмдердің аралдық популяциясына бастама болатын особтар

F) орта өзгерісіне байланысты өсуі мен басымдығы түсіндірілетін организмдер

G) құстармен тозаңданатын өсімдіктер

H)

Табиғат ортасының жағдайын тірі организмдер көмегіменбағалауға негізделген әдіс:

А) вольтамперметр

B) гравиметриялық

C) биоиндикациялық

D) титриметриялық

E) аэрокосмостық

F) калориметрлік

G)

H)

Топырақтың түрлі су режимінің индикаторы болып саналатын өсімдіктер:

А) талассофиттер

B) палефиттер

C) галофиттер

D) гидрофиттер

E) гигрофиттер

F) мезофиттер

G) ксерофиттер

H) кайнофиттер

Биоалуантүрлілік деңгейлері:

А) атомдық

B) молекулалық

C) түрлік

D) экожүйелік

E) антропогендік

F) биоценоздық

G) организмдік

H) генетикалық

Организмнің физикалық дамуы объективті заңдылықтар бойынша жүреді:

А) Шелфорд

B) Мендель

C) тұқым қуалаушылық және өзгергіштік

D) функциональдық және морфологиялық сипаттамалардың өзара байланысы

E) онтогенез

F) организм және тіршілік жағдайларының бірлігі

G)

H)

Дистанциялық мониторинг

Ғаламдық көлемдегі мониторингті жүргізуге пайдаланатын құралдар:

A) авиациялық техникалар

B) есептеу техникалары

C) фотокалориметрлер

D) әскери техникалар

E) ғарыштық техникалар

F) хроматографтар

G) ионометрлер

H) флуориметр

Дистанциялық әдістер:

A) радарлық аэросъемка (аэротүсірілім)

B) гидрометеорологиялық

C) климаттық

D) маршруттық

E) механикалық

F) гидросфералық

G) метеорологиялық

H) экожүйелік

Аэроғарыштық мониторингтің ерекшеліктері:

A) химиялық талдау жасау

B) радиациялық мағлұмат беру

C) алынған мәліметті шұғыл пайдалануды ұйымдастыру

D) биоиндикациялық зерттеуге мүмкіндік беру

E) ақпаратты алудың жоғарғы жылдамдығы

F) компьютерлік техниканың көмегімен мәліметті өңдеу, сақтау

G) физикалық құрамын анықтау

H) ластанудың алдын алу

Зондтаудың белсенді әдістері:

А) абсорбциялық.

B) құрылымдық.

C) жеке.

D) сипаттық.

E) жинақтық.

F) сандық.

G) резонанстық флуоресценция

H) комминациялық шашырату

Өңдеу жүйесіне ақпараттарды қазіргі заманғы беру төмендегі тасымалдаушылар көмегімен жүзеге асады:

А) лабораториялық талдау сынамалары

B) дала күнделіктері

C) телекоммуникация каналы

D) стихиялық ситуацияда морзе сигналы

E) магнитті

F) электронды

G)

H)

Мониторинг әдістері

Мониторинг жұмыстарын жүргізуге бағытталған әдістер:

A) экономикалық

B) қоғамдық

C) қолданбалы, ақпараттық-техникалық

D) әлеуметтік

Е) табиғи

F) ғылыми-әдістемелік

G) әдістемелік-қолданбалы

H) ғылыми-өндірістік

Экологиялық мониторингтің физикалық әдістері нені қарастырады:

А) аэрокосмостық

B) гравиметриялық

C) дистанциялық

D) энергетикалық

E) титриметриялық

F) калориметрлік

G) Гейгер әдісі

H) авиациялық

Атмосферадағы зиянды қоспалардың концентрациясын өлшейтін арналған құралдар:

A) спектрометр

B) масс-спектрометр

C) ионометр

D) радиометр

E) флуориметр

F) әртүрлі газ тазалағыш құралдар

G) хроматографтар

H) фотоколориметр

Жұқа қабатты хроматография әдісімен анықтайды:

A) топырақтың биологиясын

B) топырақтың химиялық құрамын

C) ақаба судағы көмірсутектерді

D) ауа құрамын

E) ақаба судағы фенолдар

F) биологиялық әралуандықты

G) радиациялық жағдайды

Жұқа қабатты хроматографиялық әдіс арқылы анықталады:

А) альдегидтер.

B) аммион.

C) майлы қышқылдар мен фенолдар.

D) күкірт диоксиді.

E) негіздер.

F) тұздар.

G) көмірсутектер.

H) күкіртті сутегі.

Жалынды фотометрия әдісімен анықталады:

А) фенолдар.

B) күкіртті сутегі.

C) май қышқылдары.

D) күкірт оксиді.

E) негіздер.

F)

G)

H)

Кондуктометрия әдісімен анықталатын заттар:

A) тұздар

B) диоксидтер

C) негіздер

D) күкіртсутегі

E) аммиак

F) май қышқылдары

G) көмірсутектер

Кулонометрия әдісімен анықталатын заттар:

A) озон

B) тұз қышқылы

C) күкірт диоксиді

D) хлор

E) рН

F) май қышқылдары

G) көмірсутектер

Тасталатын зиянды заттарды анықтау әдістері:

A) деректер

B) жоба

C) ақпараттар

D) құралдарды қолдану

E) лабораториялық әдіс

F) физиологиялық әдістер

G) болжау

Мониторинг жүйесіндегі сандық әдістер:

А) титриметриялық

B) тіркеуші

C) комплекс түзуші әдістер

D) жинақтаушы

E) гравиметриялық

F) калориметриялық

G) тотығу-тотықсыздану әдістері

H) тұнбаға түсу әдістері

Жер үсті суының сапасын бақылауды жүргізу және ұйымдастырудың негізгі принциптері анықталатын стандарттар:

A) ISO 14004 : 1996

B) ISO 11784

C) ISO 14001 : 1996

D) 17.1.5.05-85 мемлекеттік стандарты

E) ISO 5667-6 : 1990

F) ISO 5667-1 : 1980

G) ISO 14012 : 199617

H) ISO 14001 : 1996

Су тазалығының көрсеткіштері:

А) Коли-индекс 1 литрде 4 клеткадан артық емес

B) Жалпы микробтық сан (ОМЧ) – 10 кл/мл артық емес

C) Жалпы микробтық сан (ОМЧ) – 100 кл/мл артық емес

D) Коли-индекс 1 литрде 5 клеткадан артық емес

E) Коли-индекс 1 литрде 3 клеткадан артық емес

F) Коли-титр 200 мл кем емес

G) Коли-титр 300 мл кем емес

H)

Су ластануының дәрежесін бағалау мына параметрлер бойынша жүреді:

А) өзен террасасы

B) биотикалық индекс

C) температура

D) түр популяциясының тығыздығы

E) тұздылық

F)

G)

H)

Су сапасын автоматтандырылған автономды бақылау жүйесі арқылы алынатын мәліметтер:

A) судың иісі мен мөлдірлігі

B) судың физикалық қасиеттері

C) судың химиялық қасиеттері

D) судың физикалық және химиялық қасиеттері

E) балдырлар саны

F) гидробионттардың тыныс алуы

G) түскен жауын-шашын мөлшері

H) тұтынушылар алатын су мөлшері

Су сапасының көрсеткішіне жатады

A) Судың электр өткізгіштігі

B) Азоттың ерігіш деңгейі

C) Су температурасы

D) Оттектің ерігіш деңгейі

E) Судың иісі

F) Сутектің ерігіш деңгейі

G) Судың түсі

H) Судың мөлдірлігі

Топырақтың және қатты заттектердің жағдайын зерттейтін құралдар:

A) хроматографтар

B) рефрактометр

C) масс-спектрометр

D) радиометр

E) спектрометр

F) флуориметр

Лабораториялық жағдайда топырақ қышқылдығын анықтау:

A) рНметрмен

B) металлоиндикатормен

C) Алямовский жиынтығымен

D) Штатнов жиынтығымен

E) әйнекті электродпен

F) өсімдік индикаторларымен

G) фотокалориметр

H) әмбебап индикатор қағазымен

Топырақтың қышқылдылығын анықтайтын элементтер:

A) Na+

B) K+

C) H+

D) Fe2+

E) Ca2+

F) Li+

G) Al3+

H) Pb2+

Урбанизацияланған территорияның экологиялық жағдайы сәтті негізгі көрсеткіштердің бірі болып

A) Халықтың арасындағы туылым жоғары

B) Көшенің тазалығы

C) Ауа атмосферасын бақылау бойынша мониторинг ұйымы

D) Су ресурс сапасын бақылау бойынша мониторинг ұйымы

E) Туризмді ұйымдастыру

F) Халықтың денсаулығы жақсы

G) Медициналық қызмет көрсету деңгейі

H) ҚО сапасын бақылау бойынша мониторинг ұйымы

Фактордың тәуелділігіне байланысты, өзеннен су үлгісін іріктеу тәртібінде байқалады

A) Өзен арнасының түбі

B) Өзен ені

C) Ластаушы заттар

D) Су қоймасының ерекшелігі

E) Ағыс жылдамдығы

F) Ерекше ағын

G) Жағалау сипаты

H) Жыл маусымы

Хемилюминесценция әдісімен жұмыс істейтін газоанализаторлар заттарды анықтауда қолданылады:

А) көміртегі.

B) темір.

C) сілті.

D) қорғасын.

E) сынап.

F) күкірт тотықтары.

G) қышқыл.

H) азот.

Гидросфера және атмосфераның ластануымен күресу туралы Гетеборг хаттамасында шығарындылардың көрсеткіштері анықталады:

А) формальдегидтер.

B) аммион.

C) азот оксиді.

D) ауыр металлдар.

E) хлоридтер.

F) көміртегі оксиді.

G) күкірт диоксиді.

H) қорғасын қосылыстары.

Газ түріндегі зиянды заттардың физикалық көрсеткіштері:

А) салмағы.

B) температурасы.

C) ылғалдылығы.

D) зияндылығы.

E) қоршаған ортаға әсерлілігі.

F) тітіркендіргіштігі.

G) көлемі.

H) қышқылдылығы.

Қоршаған ортаны бақылаудың автоматтандырылған жүйесі атқарады:

А) қорғаныш ғимараттар орналасқан аймақта ластану деңгейін өлшеу

B) бақылаудың сенімді әдістері мен құралдарын іздестіру

C) рудниктерде ауыр металлдарды іздестіру

D) химиялық элементтердің мардымсыз мөлшерін іздестіру

E) атмосфера және беткі сулардың ластану жайын бағалау

F) шаң концентрациясын өлшеу

G) ауа және су бассейнінің ластану деңгейін болжау

H)

Техногендік орта мен объектілерді мониторингі мынадай көрсеткіштерді анықтауды қарастырады:

А) популяцияның көбею жылдамдығы

B) температура

C) қарағай қылқанының морфологиялық және анатомиялық өзгерістері

D) өзен террасалары

E) қар жамылғысының химиялық құрамы, атмосфералық жауын-шашынның қышқылдығы

F) лихенодиагностика нәтижелері

G) өзен ағыстары

H) ылғалдылық

Титриметриялық талдау әдістері:

А) комплекс түзілу әдістері

B) тіркеуші

C) тотығу-тотықсыздану

D) калориметриялық

E) гравиметриялық

F) жинақтаушы

G) титриметриялық

H) тұнбалық әдіс

Ластану түрлері

Ортаның ластану себептері болып саналады:

А) Табиғи, жасанды.

B) Тек қана жасанды.

C) Тек қана табиғи.

D) Антропогенді.

E) Территориялық.

Табиғи ластану көзі:

А) Химия өндірісі.

B) Металлургия өндірісі.

C) Шаң дауылдар, сел тасқыны, вулкан күлі.

D) Кез келген өндіріс орындары.

E) Ауыл шаруашылық өндірісі.

Табиғи ластану:

А) адам әрекетіне байланысты

B) су ортасының пестицидтермен ластануынан «гүлдеуі» байқалғанда жүреді

C) табиғи процесстер нәтижесінде пайда болады

D) табиғат катаклизмасына байланысты

E) тек қана таулы аудандарда байқалады

F) алдын ала болжау мүмкін емес

G)

H)

Қоршаған ортаның ластануы:

А) тұрмыстық, сондай ақ техникалық қалдықтармен ластану

B) экожүйенің гомеостатикалық күйі

C) өндіріс объектісінің өсімдік-знергетикалық табиғи цикдерге «үйлесімі» және қоршаған ортаға әсер ету шаралары

D) антропогендік өзгерістерге байланысты климаттың өзгеруі

E) экожүйе үшін кез келген қолайсыз антропогендік өзгерістер

F) қоршаған ортаны қорғау шығындарын қаржыландырудың артуы

G) шикізат пен энергияны тиімді пайдаланылатын өнім өндіруді жүзеге асыру тәсілі

H)

Қоршаған ортаны физикалық ластаушылар:

A) ауыр металлдар

B) жылу, шу

C) электромагнит

D) микроорганизмдер

E) радиоактив

F) тұздар

G) негіздер

H) қышқылдар

Қоршаған ортаны физикалық ластаушылар:

A) ауыр металлдар

B) жылу, шу

C) электромагнит,

D) микроорганизмдер

E) радиоактив

F) тұздар

G) негіздер

H) қышқылдар

Қоршаған ортаны физикалық ластаушылар:

A) электромагнитті

B) дыбыстық

C) жылулықты

D) микроорганизмдер

E) радиоактив

F) тұздар

G) негіздер

H) қышқылдар