Педсоветта ҡаралды “Килешелде”: “Раҫлайым”:

Протокол №1 уҡытыу эштәре буйынса Тәүәкән ауылының

.2015 й. директор урынбаҫары УДББ мәктәбе

МБ етәксеһе _________Яхина Ғ.Ғ. МБМУ директоры

________Сәлихова Г.С. .2015 й. _______ Каразбаева А.Ф.

-се һанлы бойороҡ

.2015 й.

Күгәрсен районы муниципаль районының

Тәүәкән ауылының урта дөйөм белем биреү мәктәбе мәғариф муниципаль учреждениеһы

2015/2016 уҡыу йылына

эш программаһы

Предмет: башҡорт әҙәбиәте

Кимәл: база

Класс: 5

Дәреслек: Башҡорт әҙәбиәте, 5-се класс өсөн дәреслек, М.Х.Иҙелбаев, М.Б.Юлмөхәмәтов, Ә.М.Сөләймәнов, З.И.Яйҡарова, Өфө: Китап, 2011

Планлаштырыуҙы Сәлихова Гөлназ Салауат ҡыҙы төҙөнө

Белеме: юғары

Категорияһы: юғары

Стажы: 18 йыл

Тәүәкән ауылы

Аңлатма яҙыу

Уҡытыу башҡорт телендә алып барылған мәктәптәрҙең 5-се класы өсөн туған әҙәбиәттән эш программаһы.

Эш прогаммаһы 105 сәғәткә бүленгән, аҙнаһына 3 сәғәт иҫәбенән.

Төҙөүсеһе Сәлихова Гөлназ Салауат ҡыҙы

Әҙәбиәт буйынса эш программаһы икенсе быуын стандарттары төп дөйөм белем биреү буйынса башҡорт әҙәбиәтенән өлгө программалар (5-9 кластар, М.Б.Юлмөхәмәтов, Өфө: Китап, 2011) нигеҙендә төҙөлдө.

Дәреслек: Башҡорт әҙәбиәте, 5-се класс өсөн дәреслек, М.Х.Иҙелбаев, М.Б.Юлмөхәмәтов, Ә.М.Сөләймәнов, З.И.Яйҡарова, Өфө: Китап, 2011.

Программа кимәле : базис

Уҡытыусының әҙәбиәт буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплекты

1. М.Ғ. Ғималова.Башҡорт әҙәбиәтен уҡытыу методикаһы. -Өфө; Китап, 2005. – 328 бит.

2. Ғ.Б. Хөсәйенов. Әҙәбиәт ғилеме һүҙлеге. - Өфө;Китап,2006. -248 бит.

3. Б.Б. Ғафаров Әҙәбиәт уҡытыу методикаһы. - Өфө; Китап, 2008.- 352 бит.

4. Ә.М. Сөләймәнов. Әҙәби әҫәрҙе тикшереү юлдары.-Өфө; Китап 2012.-168 бит.

5. М.И. Баһауетдинова, Г.Н. Йәғәфәрова. Башҡорт теле һәм әҙәбиәте дәрестәрендә яңы технологиялар ҡулланыу( методик ҡулланма).- Өфө, НМЦ «Педкнига» , 2008.-204 бит.

6. М.И. Баһауетдинова, Г.Н. Йәғәфәрова. Башҡорт телен һәм әҙәбиәтен заманса уҡытыу / Уҡытыусылар өсөн ҡулланма.- Өфө, Китап , 2009.-176 бит

7. Ғ. Хөсәйенов.Әҙәбиәт теорияһы. - Өфө; Китап, 2010. – 384 бит.

Уҡыусылар өсөн тел буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплекты

1. Башҡорт әҙәбиәте, 5-се класс өсөн дәреслек, М.Х.Иҙелбаев, М.Б.Юлмөхәмәтов, Ә.М.Сөләймәнов, З.И.Яйҡарова, Өфө: Китап, 2011.

2. Ғ.Б.Хөсәйенов Әҙәбиәт ғилеме һүҙлеге – Өфө:Китап,2006 – 248 бит

3.Иҙелбаев М.Х., Юлмөхәмәтов М.Ю. Кластан тыш уҡыу китабы, Өфө: Китап, 2011

Программа үҙенсәлектәренең характеристикаһы

Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланған икенсе быуын стандарттары төп дөйөм белем биреү буйынса башҡорт әҙәбиәтенән өлгө программалар (5-9 кластар, М.Б.Юлмөхәмәтов, Өфө:Китап, 2011) нигеҙендә төҙөлдө

Башҡортостан Мәғариф Министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән программа Тәүәкән ауылының муниципаль дөйөм белем биреү бюджет учреждениеhының «Уҡыу планы»на ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.

Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:

• «Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы;

• Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы;

• «Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы;

• Башҡортостан Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы;

• Башҡортостан Республикаһында Милли мәғарифты үҫтереү концепцияһы.

Программа йөкмәткеһе 3 йүнәлештән тора:

- телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу;

- телдең системаһын ( фонетика, орфография, орфоэпия, грамматика, пунктуация) өйрәнеү;

- бәйләнешле текст менән эшләргә өйрәтеү, милли тәрбиә тураһында ла мәсьәлә күтәрелә.

Әҙәбиәт фәнен өйрәнеүҙең төп маҡсаттары булып түбәндәгеләр тора:

- донъяла гуманистик ҡарашы, милли үҙаңы һәм дөйөм Рәсәй гражданлығы үҙаңы, патриотизм тойғоһона эйә булған, рухи үҫешкән шәхес формалаштырыу;

• шәхестең уңышлы социализацияһы һәм үҙ-үҙен реализациялау өсөн кәрәк булған интеллектуаль һәм ижади һәләтен үҫтереү;

• башҡорт, рус, һәм донъя әҙәбиәтенең ҙур ҡаҙаныштарын аңлау, уларҙы уҡыу һәм анализлау, һүҙ сәнғәтенең образлы фекерләүгә нигеҙләнеүен, художестволы форма һәм йөкмәтке берлеген, сәнғәттең тормош менән бәйле, тарихи булыуын аңлау;

• художестволы тексты уҡыу, комментарий биреү, анализлау күнекмәләрен этап менән эҙмә-эҙлекле формалаштырыу;

• уҡылған әҫәр тураһында шәхси баһаңды һәм фекереңде еткерә белеү;

• дөйөм уҡыу күнекмәләренә һәм универсаль уҡыу эшмәкәрлегенә эйә булыу(төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәғлүмәттәрҙе табыу, һәм уны эшкәртеү, интернет менән файҙаланыу);

Әҙәби әҫәрҙең темаһын һәм идеяһын аңлау, геройҙарҙың эшенә, ҡылыҡтарына дөрөҫ баһа биреү, художестволы әҫәрҙәрҙе айыра, уларҙың теле менән һоҡлана белеү, образлы һөйләү һәм яҙма телмәр формалаштырыу, әҙәбиәт фәне өлкәһендә белем биреү, шәхес булараҡ тейешле кешелек сифаттары тәрбиәләү, универсальуҡыу эшмәкәрлегенөйрәтеү программаның төп йүнәлеше булып тора.

5-се класс өсөн «Башҡорт әҙәбиәте» дәреслегендә һәм программаһында әҙәбиәт теорияһынан тасуирлау, сағыштырыу, синоним, омоним, антоним, хикәйә, әкиәт, мәҡәл, йомаҡ, халыҡ йырҙары, эпитет, шиғри телмәр, проза телмәре, хикәйәләү, характеристика тураһында төшөнсә бирелә.

• Башҡорт балаһының үҙенең туған әҙәбиәтен һәм ауыҙ-тел ижадын өйрәнеү өлгөһөндә тормошҡа ашырыла. Уны өйрәнеү коммуникатив-эшмәкәрлекле принципҡа нигеҙләнеп ойошторола.

• - Дәрестә эшмәкәрлеккә булышлыҡ итеүсе ыңғай психологик мөхит, матди шарттар, мөмкинлектәр тыуҙырыу.

• - Уҡыусыла үҙенә ышаныс булдырыу һәм теләһә ниндәй ҡатмарлы, сетерекле ситуацияларҙа проблеманы хәл итеү ысулдарын таба белеү, эшмәкәрлек сифаттарын башҡа шарттарҙа һәм бүтән сфераларҙа ҡулланыу.

• - Халҡыбыҙҙың йәшәү рәүешен, ғөрөф-ғәҙәттәрен, йолаларын, ырымдарын, юрау-һынамыштарын, традицияларын өйрәнеү.

• - Уҡыусыла милләте, халҡы, тыуған ере, республикаһы, уның мәҙәниәте менән ғорурланыу тойғоһо тәрбиәләү.

«Әҙәбиәт» уҡыу фәненең үҙенсәлеге шунда: ул һүҙ сәнғәтенең һәм фән нигеҙҙәренең (әҙәбиәтте өйрәнеү) берҙәмлеген тәшкил итә. 5-8-се кластарҙа әҙәбиәттән белем биреү айырым әҫәрҙе уҡыу, шулай уҡәҙәбиәт ғилеме (әҙәбиәт теореяһы менән тарихы) буынса мәғлүмәттәр системаһын үҙләштереү аша тормошҡа ашырыла.

Уҡытыу предметының төп йөкмәткеһе

Әҫәрҙәрҙең тексын өйрәнеү – 102 сәғәт.

Яҙыу телмәрен үҫтереү – 3 сәғәт.

Башҡортостан Республикаһының дәүләт гимны -1 сәғәт

Китап – һинең дуҫың – 1 сәғәт

М.Ғафури “Нурлы мәктәп”-1 сәғәт

Р.Ниғмәти “Хәйерле юл һеҙгә!”, “Мәктәпкә”, “Уҡытыусыбыҙ”, “Башланды” -2 сәғәт.

Р.Байбулатов “Ағас һәйкәл” – 2 сәғәт

М.Кәрим “Уҡытыусыма” -1 сәғәт

Н.Нәжми “Беренсе дәрес” -1 сәғәт

Л.Яҡшыбаева “Бәхетең үҙең менән”- 1 сәғәт

Д.Юлтый “Көҙ” -1 сәғәт

А.Карнай “Урманда” – 2 сәғәт

Ғ.Рамазанов “Ураҡ өҫтө” – 1 сәғәт

Ф.Аҡбулатова “Атай икмәге”- 3 сәғәт

Ҡ.Аралбай “Башҡорт теле” – 1 сәғәт

Б.Бикбай- “Туған тел”, “Рус теле”- 2 сәғәт

Р.Ғарипов “Туған тел ” – 1 сәғәт

Х.Тапаҡов “Бибинур улуәсәй” – 2 сәғәт

М.Ғафури “Балалар һәм китап” – 1 сәғәт

Д.Бүләков “Яралы китап” – 2 сәғәт

Я.Ҡолмой “Ҡыҙыҡлы китап” -1 сәғәт

Н.Иҙелбай, Р.Фәхретдин. Китап тураһында әҫәрҙәр – 1 сәғәт

Башҡорт халыҡ ижады – 10 сәғәт

Әкиәттәр, мәҡәлдәр, әйтемдәр, йомаҡтар, йырҙар.

С.Юлаев “Ҡайтып киләм”, “Яуҙа яраланғас”, “Йырҙарҙан” – 1 сәғәт

Ғ.Усман “Егет булһаң” – 1 сәғәт

“Ҡармасан менән Сәрмәсән”- 1 сәғәт

С.Яҡшығолов “Дим буйында яҙғы таң”, Я.Юмаев “Шәкерт” – 1 сәғәт

Н.Нәжми “Беренсе ҡар” – 1 сәғәт

Г.Юнысова “Ҡотло булһын Яңы йыл” – 1 сәғәт

С.Сурина “Ҡышты ҡаршылағанда” – 1 сәғәт

Х.Назар “Яуа ҡарҙар” – 1 сәғәт

Р.Ғарипов “Башҡортостан” – 1 сәғәт

И.Кинйәбулатов “Дуҫлыҡ төйәге” – 1 сәғәт

М.Кәрим “Өс таған” – 4 сәғәт

Р.Шәкүр “Урал батыр иле – сал Урал” – 1 сәғәт

Р.Ниғмәти “Ҡыҙымдың һорауҙарына яуаптар” – 1 сәғәт

А.Йәғәфәрова “Урал иле” – 2 сәғәт

К.Кинйәбулатова “Әсә күңеле” -1 сәғәт

Х.Назар “Таҡта сәй” – 1 сәғәт

Ғ.Вәлиев “Әсәйем фатихаһы” – 3 сәғәт

Р.Назаров “Яҙ башы” – 1 сәғәт

Д.Бүләков “Яҙғы ташҡын менән килгән бәхет” – 2 сәғәт

Ш.Биҡҡол “Яҙғы уйҙар” – 1 сәғәт

Р.Ниғмәти “Еңеүселәргә дан” -1 сәғәт

Й.Мостафин “Ыласын” – 2 сәғәт

М.Кәрим “Билдәһеҙ һалдат” – 1 сәғәт

Т.Ғиниәтуллин “Миҙал” – 2 сәғәт

Р.Ғарипов “Һабантурғай” -1 сәғәт

А.Карнай “Турғай” – 1 сәғәт

З.Хисмәтуллин “Урман ҡунағы” – 1 сәғәт

Т.Йосопов “Ерән ҡашҡа” –1 сәғәт

С.Агиш “Турыҡай” – 1 сәғәт

К.Кинйәбулатова “Барыһы ла тыуған еремдә” 1 сәғәт

Ф.Иҫәнғолов “Хәмит күпере” – 2 сәғәт

А.Игебаев “Һыу буйында балыҡсы” – 1 сәғәт

М.Әбсәләмов “Йомағужа тирәктәре” – 2 сәғәт

М.Йәлил “Йырҙарым” -1 сәғәт

Дәрдмәнд “Нурый менән Зәйнәб” – 1 сәғәт

Сабит Моҡанов “Минең республикам” -1 сәғәт

Раил Байбулатов “Иң ауыр фән”- 1 сәғәт

Зәлфәр Хисмәтуллин “Инша” -1 сәғәт

Мирас Иҙелбаев “Йыр дәресе” -1 сәғәт

Раил Байбулатов “Күңел күҙҙәре” -1 сәғәт

Нажиә Игеҙйәнова “Туған тел” -1 сәғәт

Раил Байбулатов “Юғалған китаптар” - 1 сәғәт

“Алтын тамсы” әкиәте -1 сәғәт

“Урал һыуы” әкиәте - 1 сәғәте

“Ҡурайсы” һәм “Моң сере” әкиәттәре –1 сәғәт

Әхнәф Байрамов “Сүпрә” - 1 сәғәт

Сәғит Агиш “Яңы дуҫтар”- 1 сәғәт

Әнүр Вахитов “Урал толпары” - 1 сәғәт

Баязит Бикбай “Әсә рәхмәте” - 1 сәғәт

Шакир Янбаев “Үлән өҫтөндәге ысыҡ” - 1 сәғәт

“Өс ул менән өс әсә” һәм “Ҡарт әсә” әкиәттәре - 1 сәғәт

Зөһрә Ҡотлогилдина “Беренсе апрель” - 1 сәғәт

Яҙма эштәр – 3 сәғәт