Су және оған қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар.

Мал организміне судың маңызы және атқаратын рөлі. Мал ішетін суға қойылатын санитарлық гигиеналық талаптар: сезімдік және физикалық көрсеткіштер, химиялық және газ құрамы, биологиялық қасиеттері. Ауыл шаруашылық малының суды қажетсінуі. Мал организмінің суға қажеттілігіне әсер ететін жағдайлар. Мал ішетін су сапасына қойылатын гигиеналық талаптар.

Табиғи су көздері, оларға сипаттама беру және гигиеналық тұрғыдан бағалау. Табиғи сулардың физикалық, химиялық, биологиялық қасиеттері мен жіктелуі. Табиғи су көздерін ластанудан қорғау санитарлық қорғау аймағы, оған қатаң режим, шек қою және бақылау жүргізу. Судың өздігінен тазалануы.Су көздерін құжаттандыру.

Ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз етудің орталықтандырылған және орталықтандырылмаған жүйелері. Сумен қамтамасыз ету түрлері,өндірістік, шаруашылық, тұрмыстық және бірегейлік. Сумен қамтамасыз ету әдістері, өздігінен ағатын, механикалық (насоспен) және аймақтық. Су жеткізу тораптарын жабдықтау. Малды сумен қамтамасыз ету мен суғару қондырғыларына қойылатын гигиеналық талаптар. Еліміздің әр аймақтарындағы мал шаруашылығы фермаларын сумен қамтамасыз ету ерекшеліктері.

Әр түрлі жүйеде бағылатын мал және әрбір түлікті суару техникасы мен режимі. Суару жабдықтарын күту. Малды жазғы жайылымдықтар мен жайлауда бағу кезінде суаттарын суару гигиенасы.

Суды тазарту, жақсарту және залалсыздандыру.Тұндыру,қыздыру мен қоспаларды шөгеру, сүзгіден өткізу, жұмсарту, тұзсыздандыру,тұщыту, темірсіздендіру, фторлау мен фторсыздандыру, азондандыру, иіссіздендіру, қайнату, бактериоцидті ультракүлгін сәулесімен сәулелендіру, хлорлау және т.б.

Малды жазда бағып-күту гигиенасы

Ауыл шаруашылық малдарын жайылымда күтудің гигиеналық маңызы. Малды жазда бағу жүйелері жайылымда, қорада, лагсрде және қысқы жайылымдарда. Малды жазғы жайылымда бағу үшін дайындау және жайылымға көшу шаралары. Әр түрлі климаттық аймақтарға байланысты малды жазғы жайылымда бағып-күту ерекшеліктері. Ауыл шаруашылық мал түрлеріне қарай жайылым түрлері және оларға қойылатын гигиеналық талаптар. Табиғи, жасанды және қысқы (отгонда) жайылымдарды пайдалану ережелері.

Мал айдайтын жолға және тұрақты жайылымдарға қойылатын зоогигиеналық талаптар. Жазғы лагерлік жайылымдардың маңызы. Жас, көк шөппен азықтандырғандағы санитарлық-гигиеналық талаптар және оған бақылау жүргізу.

Малды жаюдың әдістері. Қоршауда бағып жаюдың ветеринарлық маңызы. Мал бағу режимдері мен суғару жұмыстарын ұйымдастыру. Малдың әр түрі мен әр жастағы аталық аналықтарды топқа бөліп, жайылымда күту ерекшеліктері.

Жеке зоогигиена

Еліміз аймақтарындағы ірі қара мал түлігін күтіп-бағудың жүйелері мен әдістері.Ірі қара малын күтіп-бағудың технологиялық жобалау нормасы мен зоогигиеналық талаптары.Қора типтері, сиымдылығы,құрамы және фермаларда орналастыру. Сиыр және бұзау қоралары, сиыр туғызу бөлімшелері ішкі жобасы мен жабдықтары. Сиыр бұзаулату бөлімшелері және алдын алу (профилакторий) секциялары. Мал тұрағының типтері, бокстар, денниктер, клеткалы қоршаулар, бас байлаулар, науалар және оларды гигиеналық тұрғыдан бағалау. Ірі қара табынын жаңартып отырудың гигиеналық талабы. Бұқаны күтіп-бағуға,пайдалануға қойылатын гигиеналық талаптар. Асыл тұқымды малдарды бағып-күту, азықтандыру және күту гигиенасы. Үзіліссіз цехтық жүйемен сүт өндіргенде мал күтімінің гигиеналық ерекшеліктері. Суалған сиырларға және буаз тайыншаларға санитарлық-гигиеналық ереже туғызу әсерінен дені сау төл алудың негізгі талаптары. Сиырларды дұрыс суалдыру, оларды бұзаулатудың гигиенасы және жаңа бұзаулаған сиырларды күту. Сауын сиырларды бағып күту гигиенасы. Сиырды машинамен және қолмен сауу кезінде қойылатын талаптар. Сиыр желінін күту. Сүт сапасын жақсартуда санитарлық-гигиеналық шаралардың атқаратын рөлі. Сауын сүт блоктары, сауын залдары мен алаңы.

Жаңа туған бұзауларды күту мен өсіру гигиенасы. Жас бұзауға сүт беру және уыздық, кезеңдерінен соң, оларды азықтандырудың санитарлық талаптары. Бұзауды күтіп-бағу және оларды серусендетуді ұйымдастыру. Бұзаулардың профилактория (енелерін еміп жүрген кезеңде) және сүт ему кезеңінен кейінгі күтімі. Бұзауды енесімен бірге бағып өсіру. Бұзауға берілетін, қаймағы арылмаған сүтке теңдес, диеталық жұғымды азықтарға қойылатын санитарлық гигиеналық талаптар. Табынды толықтыруға арналған төлдерді мамандандырылған фермалар мен кешендерде өсіру.Ірі қара малын бордақылап және жайып семіртудегі зоогигиеналық талаптар.