Астана қаласы Білім басқармасы
«№ 67 гимназия» мемлекеттік мекемесі
Жоба тақырыбы: «Астана – көне арий тайпаларының атамекені»
Бағыты: «Қазақстанның тарихи ескерткіштері және болашақ дамуы бар саяхат маршруттары»
Секциясы: Тарих
Орындаушы: Еділбекова Еркежан, 11 «Ә» сыныбының оқушысы
Жетекшісі: Махметова Базарша Өсербайқызы, тарих пәнінің мұғалімі
Астана – 2016
Мазмұны
І Кіріспе ..................................................................................................................3
ІІ Зерттеу бөлімі
2.1.Қазақстанның солтүстік өңірінің тарихи-мәдени және географиялық сипаттамасы.............................................................................................................5
2.2.Ақмола аймағында жүргізілген археологиялық зерттеулер жөнінде тарихи мағлұматтар..............................................................................................................9
ІІІ Қорытынды.
Нұрсұлтан Назарбаев - идеялары ұлы істерге жетелейтін дара көшбасшы....18
Пайдаланылған әдебиеттері тізімі...................................................................20
Кіріспе
Зерттеу тақырыбының өзектілігі
Бүгінгі тәуелсіз Қазақ Елі ғаламдық жаһандану кеңістігіне еніп, өзінің дербес әлеуметтік-экономикалық даму жүйесін қалыптастырып отыр. Осыған байланысты ата-баба тарихын терең оқып-тануға деген өскелең жас ұрпақтардың қажеттіліктері мен сұраныстары артып отырғаны шындық. Оған мемлекеттік «Мәдени мұра» бағдарламасының қоғам мен халық игілігіне айнала бастауы негіз болмақ.
Қазақ даласында байырғы замандарда ғұмыр кешкен көшпенді номадтар туралы біздер шет елдік (М. Поло, Вамбери, В.Рубрук, А.Янушкевич, Б.Залев-Ский, А.Бойс, М.Олкотт), ресейлік (В.Бартольд, С.П.Толстов, С.Г.Кляшторный, Н.Я.Бичурин) және араб-қытай (Ибн Аль Факих, Ибн Рузбихан, Джувайни, Цымя Цянь) ғалымдардың ғылыми деректері негізінде қол жеткіземіз.
Қазақстанда, әсіресе республиканың солтүстік өңірлерінде ерте замандарда өмір сүрген көшпенділер тарихнамасын зерттеу негізінен сақ-ғұн дәуірлерін зерделеумен шектелгені байқалады.Көне сақ (скиф) тайпаларының Еуразия құрлығының дала зонасын мекендеуі – көшпелі өмір тұрмысына тән нәрсе екені анық. Сақтар немесе көшпенділер өркениетінің арғы тегі жайлы тарихи болжамдар қазіргі таңда ғылыми сараптауды қажет етіп отыр.
Біздің аталмыш ауқымды іс-шараны қолға алуымызға үлкен себебін тигізген жайт – Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлының қолдауымен Қазақстан Республикасының астанасын Сарыарқаның төсіндегі Ақмола өңіріне ауыстыру жөніндегі үкіметіміздің тарихи шешімі болды.
Астана қаласының республикамыздың солтүстік өңірінде орын тебуі бір жағынан стратегиялық маңызы болса, екінші жағынан аталмыш мекен-жай аумағындағы тарихи-мәдени дүниелердің қыр-сырын білуге, оқып-тануға зор мүмкіндіктер туғызып отыр. Зерттеу барысында біздер мынадай маңызды алғышарттарға назар аудардық:
1. Астана қаласының маңында радиусы 300-500 шақырым аралықта дүниежүзілік маңызы бар көне мәдени мұралардың қатарына жататын Тасмола, Атбасар, Беғазы-Дәндібай және Ботай мәдениеті атты энеолит дәуірінде ғұмыр кешкен адамзат өркениетінің археологиялық жәдігерлердің орналасуы.
2. Астана қаласының Еуразия құрлығының кіндігінде орналасқан табиғи ерекшелігі.
3. Әлемдік діндер конфессияларының (шығыс және батыс мәдениеттерінің) Елордамыздың төрінде ұштасуы.
Нәтижесінде, Қазақстан даласының солтүстігінде ғұмыр кешкен сақ-ғұндардың ата-бабалары көне арийлер (протоқазақтар) және оның мұрагерлерінің мәденигенезін ғылыми тұрғыда одан әрі сараптай, зерделей және дамыта түсу мүмкіндігінің ашылғанын айғақтаймыз. Жоғарыда аталған тарихи деректер мен ғылыми зерттеулерде Қазақстан территориясындағы арий тайпаларының ата-тегі жайында соңғы энеолит дәуіріндегі адамдар қоныстары (Андрон, Ботай,Атбасар,т.б) туралы тарихи-археологиялық зерттеулер - біз көтеріп отырған мәселеміздің бүгінгі таңдағы көкейтестілігін аңғартып отыр. [1, б. 256-274]
Жұмыстың тақырыбы: «Астана – көне арий тайпаларының атамекені»
Жұмыстың мақсаты: Астана – көне арий тайпаларының атамекені екендігін ғылыми негіздерге, археологиялық зерттеулерге және Назарбаев идеясына сүйене отырып дәлелдеу.
Міндеттері:
Солтүстік Қазақстан өңірінің тарихи-мәдени және географиялық сипаттамасын айқындау;
Аймақтағы энеолит дәуіріндегі тарихи-археологиялық жәдігерлер жөнінде ғалымдар еңбектеріне сүйене отырып маңызды деректерді интерпретациялау;
Көне арий ұлыстарының ата-бабаларының генезисі жайында мағлұматтар беру;
Арий ұлыстарының миграциясы, тұрмысы, шаруашылық ерекшеліктері, діни-тотемдік рәсімдері мен салт-дәстүрлері жөнінде толық ақпараттар көзімен таныстыру;
Қазақстан территориясында жүргізілген тарихи-археологиялық зерттеулерге негізделе отырып Астана қаласының көне арий ұлыстарының Ордасы болғандығын дәлелдеу;
Ботай қонысының - көне арий ұлыстарының атамекені болғаны жөніндегі ой-пікірлерді нақтылау.
Елбасшымыздың не үшін арий тайпалары мекен еткен жерді Астана еткендігін анықтау.
Назарбаевтың идеялары бар қазақты жұмылдыра білетін ұлы күшпен тең екенін дәлелдеу.
Алға қойылған міндеттерді шешу әдістері:
Қазақстан жерін мекен еткен тайпалар туралы жазылған арнайы ғылыми кітаптарға сүйене отырып, теориялық тұрғыдан қарастыру;
Археологиялық зерттеу жұмыстарына қатысып, практикалық жағынан мағлұматтар жинау.