Ақ Азияда ойындары

Қазақстанда тұңғыш рет 7-ші қысқы Азияда ойындары өткізілді. Қазақстандағы Азияда бойтұмары жасалынды. Ол үшін барыс күшігін таңдап алған. Оның аты – Ирби. Қазақстанның ірі қалаларында Азияда алауы салтанатты түрде жағылды. Азияданың ашылуы бас қаламыз Астанада өтті. Оны әлем елдерінің барлығы тамашалады.

Алматы қаласы зеңгір Алатауымен мақтана алады. Азияда қысқы ойындарының 11 түрі өткізілді: мәнерлеп сырғанау, тауда шаңғы тебу, т.б. Алматыда қысқы ойындар Шымбұлақта, Медеу мұзайдынында өтті. Жарыстар табиғат аясында және жабық стадионда өткізілді. Азияданың жабылу салтанаты Алматы қаласында өтті. Спортта біреу жеңеді, біреу жеңіледі. Қазақстан бірінші орынды жеңіп алды. Осы Азияданың өтуіне байланысты Астана мен Алматы қаласында жаңа стадиондар, спорттық кешендер салынды.

№21 мәтін

Бисердің шығу тарихы

Бисер - ұсақ моншақтарға берілетін жалпы түсінік. Бисер тоқу өнері ертеде кеңінен таралған. Бисер әшекей бұйымдар дайындаудың бір түрі. Бисермен жай суреттерден бастап өте күрделі түрлі-түсті жұмыстар жасауға болады. Мысалы алқа, тұмарша, сырға, білезік, белдік, сөмкелер т.б. Сонымен қатар ойыншақтар да тоқуға болады. Қолдан жасалатын бисер моншақтары Ресейде, шетелдерде өте жоғары бағаланады.

Бисер тоқу өнері өте нәзіктікті, әдемілікті, шыдамдылықты және фантазия мен шеберлікті талап етеді. Әр адам бисер тоқумен айналысуына болады. «Бисер» атауы Египет елімен байланысты. Оның атауы арабтың «Бусра» немесе «Бусер» деген сөзінен шыққан, мағынасы «жалған маржан».

Қазіргі кезде бисерден тоқылған бұйымдарды жастар мен орта жастағы әйелдер тағады. Алуан түрлі бисерден әшекейленген киімдер, аяқ киімдер, сөмкелерді жиі кездестіруге болады.

№22 мәтін

Танымал тұлғалар

Қазақ халқында танымал тұлғалар өте көп. Абай – қазақ үшін ақындықтан жоғары, ол дана ақылдың, кесек ер тұлғаның өзі. Шоқан Уәлиханов Қырғыздың «Манас» эпосын тұңғыш рет қағазға түсірген. Ыбырай Алтынсарин – «Өнер білім бар жұрттар» деп алғаш оқу-білімге шақырған ізашар ұстаз. Әлкей Марғұлан – ұлттық археология мектебінің негізін қалаушы, өнертанушы ғалым. Әбілхан Қастеев – қазақ бейнелеу өнерінің негізін қалаған, ұлттық сурет өнерінің шебері. Жамбыл – ұлы ақын, жырау, жыршы. Шәмші Қалдаяқов – композитор және Қазақстанның халық әртісі. Шәкен Айманов - актер, режиссер, театр мектебін қалыптастырған. Қаныш Сәтбаевтың есімімен жаңадан табылған бір минерал мен кіші планета аталады. Дінмұхаммед Қонаев өмірінің 45 жылға жуығын ел басқару ісіне арнаған қоғам қайраткері. Роза Рымбаева – атақты әнші, кәсіби әнші. Мұхтар Әуезов жазған «Абай жолы» роман-эпопеясы дүние жүзіне танылды.

№23 мәтін

Достық деген не?

Қазақта: «Көзден таса – көңілден болады ұмыт» деген нақыл сөз бар. Адал дос досын ғана ойында сақтайды. Досты дос қарама-қарсы отырғанда, жақында жүргенде есте сақтайды. Қиыр шет, тым алыста жүргенде де көкейінде ұстайды. Кейбір адамдар, тіпті қайтыс болған достарын да ұмытпайды.

Ол бақытсыздыққа ұшыраса – барыңмен бөліс. Ауруға шалдықса – көңіліңмен демеу бол. Ол ашулы отырса, ақылыңды айт. Адал достың бір-бірімен қарым-қатынасы тек қана осылай болуы абзал. Адал дос аңқау болады. Ешқашанда адал досты алдама. Алдаған дос аяусыз үкім шығарады. Данышпан Абайдың: «Досыңа достық – қарыз іс» деген сөзі бар. Бұл сөздің мәнісі адам досына достық көрсетіп, бір-біріне қызмет қылуға міндетті дегенді білдіреді. Егер сен досым маған қызмет етсін деп шіреніп жатып алсаң, онда достық бұзылады. Себебі шын дос адамдар бір-біріне қызмет етеді: айтқызбай жақсылық жасайды, айтқанының бәрін де орындайды. Бірақ бұған ешқайсысы бір-бірінен ақы дәметпейді. Өйткені достықты міндет қылған адам – дос бола алмайды.

№24 мәтін