Қ ол басының сүйектері (кости кисти, ossa manus) үш бөлімнен тұрады. Олар: екі қатар орналасқан білезіктіңұсақ сүйектері, бесқысқа түтікше алақан сүйектері және саусақ сүйектері (8-сурет).

8-сурет.

Қол басы сүйектері.

1. Трапеция тәрізді сүйек.

2. Трапеция сүйегі.

3. Қайықша сүйек.

4. Жарты ай тәрізді сүйек.

5. Үш қырлы сүйек.

6. Бүршақсиякты сүйек.

7. Бас сүйек.

8. Алақан сүйектері.

9. Саусақ сүйектері.

Білезіктің ұсақ сүйектері (кости запястья, ossa сагрі)екі қатар майда,жуан сүйектерден құралған.Олардың төртеуі шынтақ сүйегінежақын жатыр, бұршақ тәріздес, үш қырлы, жарты айшалау және қайықша сүйектер. Ал қолдың саусақ жағындағы төрт майда сүйек: қармақ тәрізді, көп басты, трапеция сияқты, “трапеция сүйек” деп аталады. Бұршақ тәріздес сүйектен басқа үш жоғарғы сүйек шынтақ сүйегімен тұтасып, эллипстей буын беті пайда болады.

Алақан сүйектері (пястные кости, ossa mеtacarpi) қатар түзілген бес қысқа сүйектен тұрады. Сүйектердің әрқайсысының білезік сүйектеріне қараған жуан ұшы, денесі және домалақ дисталь ұшы бар. Жуан ұшы буын арқылы білезік сүйектерімен, домалақ ұшы саусақ сүйектерімен тұтасады.

Саусақ сүйектері (кости пальцев, ossa digitorum) "фаланг” деп аталатын 5 қысқа сүйектен тұрады. Әрбір саусақ сүйектерінің “проксималь”, “ортаңғы” және “дисталь" деп аталатын майда үш сүйегібар. Тек үлкен бармақта ғана екі сүйек болады. Оның ортаңғы сүйегіжоқ. Майда сүйектердің басы, денесі,ұшы бар. Әрбір сүйектің басы буын арқылы басқа сүйекпен тұтасқан.

Иықтың буыны: (Плечевой сустав, articulаtion humеri) шар сияқты, көп шығыршықты буын. Буын –тоқпан жіліктің домалақ басы мен жауырынның буын шұңқырынан пайда болған. Оның қапшығы, тоқпан жіліктің басын анатомиялық мойынына дейін жауып, жауырынның буын шұңқырының шетіне жабысады, құстұмсық— иық байламымен және бұлшық етпен бекиді. Осы буын арқылы екі басты бұлшық еттің сіңірі өтеді. Бұлшық ет жиырылғанда жіліктің басы жауырын шұңқырына жақындап, қысылады.

Буындағы қимыл үш бағытта болады:

1. — фронталь шығыршығында бүгілу (қолдың горизонталь түрде алға көтеру);

2. - сагиталь шығыршықты жазылу – қол денеден алыстайды;

3. - қолды денеге жақындатады, ал вертикаль жағдайда қолдың қаңқасы толық бұрылады.

Шынтақ буыны (локтевой сустав, articulaio cubiti) күрделі буын. Ол шынтақ және оның шыбығымен тоқпан жіліктің дисталь ұшынан пайда болады. Онда 3 буын бар:

1. — иық-шынтақ буыны

2. — иық-шыбық буыны

3. - проксималь шынтақ-шыбықтың буыны

Барлық, үш буын бір қуыста тығылып, бірдей буын қапшығымен оралған. Иық-шынтақ буыны білекке, шынтақ буыны шар іспетті болып келеді.

Қол қоспасының буыны, шыбық жоғарғы қатардағы қоспа сүйектерінің бірігуінен пайда болады, ал шынтақ сүйегібұл буынның пайда болуына тікелей қатынаспайды.

Аяқ сүйектері

Аяқ сүйектері - жамбас белдеуі мен аяқтың еркін қозғалатын сүйектерінен тұрады.

Жамбас белдеуі сүйектеріне: шат, мықын, отырықшы сүйектер; аяқтың еркін қозғалатын сүйектеріне сан, балтыр, аяқ басы сүйектері жатады.

Жамбас белдеуінің сүйектері (кости таза, os coxae). Жамбас: мықын, шат, отырықшы, үш сүйектен тұрады. Адам 14-16-ға келгендебұлар — тұтас бір жамбас сүйегінеайналады. Мықын, отырықшы, шат сүйектерінің қосылған жерінде ұршық ойығы пайда болады, ойықтың ішінде жарты ай тәріздес бет, оның ішінде буын шұңқыры бар.Бұл шұңқырға сіңір арқылы сан сүйегібекиді.

Мықын сүйегі(подвздошначя кость, os ilium). (9-сурет). Оның жуан бөлігі - “денесі”, ал жалпақтанып жайылған бөлігі — “қанаты" деп аталады. Қанатының жоғарғы жағы кеңейіп мықынсүйегініңқыры шығады, қырдың алды мен артында жоғарғы және төменгі қыр томпақтары бар. Қанатының ішкі бетінде шұңқыр пайда болады. Мықынсүйегінің құлақша беті бар. Ол арқылы сегізкөз омыртқаларымен буындасады.

Отырықшы сүйек (седалищная кость, os ischii). Оның жуан денесі мен тармақтары бар. (9-сурет).Тармақтардың жуандау жері “төбешік” деп аталады. Ал төбешіктен жоғары және артқа қарай отырықшы қырыбасталады. Отырықшы сүйек қырының жоғары жағында - қыр мен мықынсүйегініңаралығында — үлкен отырықшы ойық бар. Отырықшы төмпешік пен оның қыры аралығында - кіші отырықшы ойық жатыр.