Тағамдағыкөмірсуларжәнеолардыңмаңызы. Көмірсулардыңасқорытужолдарндағықорытушы мен сіңіруші. Көмірсуалмасуындағыбауырдыңрөлі.

Адам организминітүскентағамдарберетінэнергиялық 50% көмірсуларбереді. Б:Л:К 1:1:4. Организмгетаулігіне 400-500гр көмірсутүседі. Оның 80% крахмалдың, жануартектестағамдарда гликоген болады. Өсімдіктектестағамдардыңкөпбөлігін сахароза құрайды. ҚорытылуыКөмірсуларауызқуысындасілекейсөліндегі альфа амилаза ферментініңәсерінендекстриндергедейіныдырайды.Бірақбұл процесс жүрмейдісебебі ас ауызқуысындаұзақсақталмайды. Тек механикалықөңдеуяғнишайнаупроцессіжүреді.Тамақтыңтұйірі-асқазанға – сілекейгешиланғанасөазансөлінен, тағамқұрамындағы альфа амилаза көмірсудықорытады. Сіңірілуі- моносахаридтеращыішектіңмайдатүтіктеріменәртүрліжылдамдықта, галактоза, фруктоза, глюкоза, пентоза сіңіріледі. Активтіжәнепасствтіболыпсіңіріледі. Пассивті – энергия қорынжұмсамайконцентрациясыкөпжерден аз жергетасымалдану – диффузия олмембрананың 2 жағындазаттардыңконцентрациясытеңескенгедейінжүреді. Активті – энергия жұмсауарқылыжүреді. Оның 2 түрі бар I реттік, II реттік.

І реттікактивтізаттардытасымалдаутікелей АТФ энергиясыжұмсалады. Мысалы: иондардыңтасымалдануы.

ІІ реттіккейбіриондардыңэлектрохимиялықградиентіболады, бұрградиентіиондардамембранадан АТФ энергиясытасымалданғанкездепайдаболады. Мысалы: мембранада К⁺ N⁺ АТФ аза ферменті АТФ энергиясынпайдаланыпклеткаданшығад, Na~ эл. Химиялықградиентінтүзеді

Қақпавенасындасіңірілгенмоносахаридтарәртүрлімөлшердеболады, ал көмірсулар ас қорытукезіндекөбейіп, ашкезіндеазаяды. Моносахаридтербауырпаренхимасындаклеткамен тез жұтылады. Глюкозаданбасқаларысәйкесферменттерәсеріненглюкозағаайналады. Оданәрібауыркенасынабарады. Бауырғабаратынқандаәртүрлімоносахаридтерболады. Бауырданшығатынқанда глюкоза ғанаболады.

3,4-5,6 ммоль/л аралығында. Глюкозаның 5%і гликогенгеайналады, бауырдаолқорретіндесақталады.

Гликогеногенез

Глюкозадангликогенніңтүзілуін-гликогеногенезд.а .организмдеглткогеннің 2/5немесе 150г бауырпаренхимсындақорретіндежиналады. Гликогенніңтағы да 2/5 немесе 150г бұлшықеттеқорынтүзеді, ұалған 1/5 басқаоргандарғажиналады. Көмісулардыңқорретіндесақталуынмаңызы бар, себебіоныңмолекуласүлкенклетканыңосмосынөзгертпейді. Қандағыглюкозаныңмөлшеріазайса , гликоген қорыыдырапқандағымөлшеріннормағаайналдырады. Бұл процесс-гликогенолизд.а

Шөрнек механизмдері, цитоплазмалық НАДН2 тотығуындағы олардың рөлі. Энергетикалық балансы.

Шөрнек механизмдерінің биологиялық ролі-сутегі атомын тасымалдауға қатысады. Шөрнек механизмі цитоплазмада түзілген цитозольді НАДН2-ні кіші мономерге айналдырады. Себебі, цитозольды НАДН2 төрт мономерден тұрады, көлемі өте үлкен, сондықтан ол өздігінен мембрана арқылы миохондрияға өте алмайды. Шөрнек механизмі цитозольді НАДН-ден сутегі бөліп алып, оны кіші мономерге айналдырады. Және де қосымша митохондрияда АТФ молекуласын түзеді.

Глюконеогенез, түзілуге қатысатын заттар, реакцияларының жүру бағыты. Кори циклы және глюкоза-аланин цикл; Физиологиялық маңызы.

Глюконеогенез- глюкозаның көмірсуларға жатпайтын заттардан синтезделуі. Осындай заттардың бірі сүт қышқылы. Сүт қышқылының қайтадан қолданылуы бірден-бір жолы лактатдегидрогеназа ферментінің әсерінен. Оны қайтадан ПЖҚ-на айналдыру бұл процесс бауырда жүреді. Осыны Кори циклі немесе глюкоза-сүтқышқылдық цикл д.а.

Глюкозаның пентозофосфатты жолмен тотығуы, мәні, маңызы, кездесетін жері.

Пентозды цикл- күрделі анаэробты процесс, цитоплазмда жүреді, көптеген ферменттердің қатысуымен, негізінде 3-этап арқылы жүзеге асады.

I этап-тотығу фазасы, дегидрогеназды-декарбоксилдену жүйесі арқылы іске асады.

II этап-изомерлену фазасын изомерлену жүйесіне қатысатын ферменттер катализдейді.

III этап-синтездену фазасы.

НАДФН2 көзі болып табылады. Анаэробты жол арқылы глюкоза көмірқышқыл газына дейін ыдырайды. Аралық өнімдері яғни пентозалар нуклеопротеидтердің, нуклеин қышқылдардың, кейбір коферменттердің синтезіне жұмсалады. Процесс қайтымсыз. Бұл процесс жылдамырақ жүреді гликолитикалыққа қарағанда.

Көмірсу алмасуының соңғы өнімдері. Олар қандай реакциялар нәтижесінде түзілетінін жазыңыз. Бөлінуі.

СО2 және Н2О. Керек мөлшерін мочевинаның, көмір қышқылының синтезіне және буферлі жүйелер түзуге қолданамыз. Ал, енді керек емес мөлшерін сыртқа шығарамыз немесе бөлінеді су терлеу арқылы және зәр арқылы, ал көмірқышқыл газы көбінесе өкпе арқылы сыртқа шығарылады.

Липидтер алмасуындағы ішек қабырғасы мен май тканінің ролі.

Май тканьдерінің ролі: Осы жерде липидтер қор ретінде жиналады. Мынадай реакциялар өтеді. а) липогенез, б)липонеогенез в) липолиз.

Соңғы процесс кезінде БМҚ мен глицерин әрі қарай өзгерістерге ұшырамай қанға түседі. БМҚ улы зат, сондықтан да қанда альбуминге адсорбцияланып, осы күйінде қанда жүреді, клетка мен тканьдер қажет кезінде БМҚ-ын алып қалады. Энергия пайдалану төмендесе және тағаммен бірге көп мөлшерде көмірсулар мен липидтер организмге түссе май тканьдерінде ТАГ-ның мөлшері көбейеді, себебі липогенездің жылдамдығы жоғарылайды, ал липолиз тежеледі. Керісінше, бауырда гликогеннің концентрациясы азайса, май тканьдерінде липолиздің жылдамдығы артды, БМҚ, глицерин бауырға келіп тотығады да, энергия көзі ретінде пайдаланылды.