Добавил:
Upload
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз:
Предмет:
Файл:ВМК Зенько Вялюга.rtf
X
- •Беларуская мова
- •7. Даданыя члены сказа 141
- •Частка. 1 Фанетыка. Фаналогія. Арфаэпія. Графіка. Арфаграфія. Лексікалогія. Фразеалогія. Стылістыка. Марфеміка. Словаўтварэнне. Марфалогія. Сінтаксіс. Пунктуацыя.
- •Прадмова
- •2. Беларуская мова – адна са славянскіх моў
- •3. Ад мовы народнасці да нацыянальнай беларускай мовы
- •4. Сацыяльна-палітычныя ўмовы функцыянавання беларускай мовы ў хх ст. І пачатку ххі ст.
- •Раздзел іі фанетыка як мовазнаўчая навука. Фаналогія
- •1. Прадмет і задачы фанетыкі
- •2. Характарыстыка фанетычных адзінак
- •3. Гукавы склад сучаснай беларускай мовы
- •4. Сутнасць фанемы
- •5. Фаналагічная сістэма беларускай мовы
- •Раздзел ііі арфаэпія
- •1. Прадмет і задачы арфаэпіі
- •2. Стылі літаратурнага вымаўлення
- •3. Вымаўленне галосных
- •4. Вымаўленне зычных
- •5. Адхіленні ад норм літаратурнага вымаўлення і іх прычыны
- •Раздзел іv графіка
- •1. Мова і гісторыя развіцця пісьма
- •2. Графіка і алфавіт
- •3. Суадносіны паміж літарамі і гукамі ў сучаснай беларускай мове
- •4. Асноўныя прынцыпы сучаснай беларускай графікі
- •Раздзел V арфаграфія
- •1. Асноўныя палажэнні
- •2. Прынцыпы сучаснай беларускай арфаграфіі
- •3. Правапіс мяккага знака і апострафа
- •4. Агульныя правілы напісання слоў разам, праз злучок (дэфіс) і асобна
- •5. Ужыванне вялікай літары
- •6. Правілы пераносу слоў
- •7. Правілы скарочанага напісання слоў
- •Раздзел VI Лексікалогія. Лексікаграфія
- •1. Прадмет і задачы лексікалогіі
- •2. Асноўныя тыпы лексічных значэнняў
- •3. Стылістычная дыферэнцыяцыя лексікі
- •4. Дыферэнцыяцыя лексікі паводле сферы яе выкарыстання
- •5. Дыферэнцыяцыя лексікі паводле актыўнага і пасіўнага складу
- •6. Лексікаграфія
- •Раздзел VII Фразеалогія
- •1. Фразеалогія як раздзел мовазнаўства
- •2. Утварэнне фразеалагізмаў і іх этымалагічная класіфікацыя
- •3. Характарыстыка фразеалагізмаў паводле семантыкі
- •4. Характарыстыка фразеалагізмаў паводле марфалогіі
- •5. Характарыстыка фразеалагізмаў паводле сінтаксісу
- •6. Характарыстыка фразеалагізмаў паводле стылістыкі
- •7. Прыказкі і прымаўкі. Крылатыя словы (афарызмы)
- •8. Фразеаграфія
- •Раздзел vііi Стылістыка і культура маўлення
- •1. Прадмет стылістыкі
- •2. Функцыянальныя стылі беларускай мовы
- •3. Мова навукі і яе асаблівасці
- •4. Лексічныя асаблівасці навуковых тэкстаў
- •5. Фразеалагічныя асаблівасці навуковых тэкстаў
- •6. Марфалагічныя асаблівасці навуковых тэкстаў
- •7. Сінтаксічныя асаблівасці навуковых тэкстаў
- •Раздзел іх Марфеміка і Словаўтварэнне
- •1. Марфалагічная структура слова. Агульнае паняцце
- •Аснова слова і канчатак
- •Тыпы асноў
- •Корань, суфікс, прыстаўка, постфікс, інтэрфікс
- •Змяненні ў марфалагічнай структуры слова
- •Марфемны, этымалагічны і словаўтваральны аналіз слова
- •2. Словаўтварэнне. Агульная характарыстыка словаўтварэння і яго роля ва ўзбагачэнні лексікі
- •Тыпы і спосабы ўтварэння слоў
- •Раздзел х марфалогія як раздзел граматыкі
- •1. Прадмет марфалогіі
- •2. Асноўныя паняцці марфалогіі
- •3. Часціны мовы. Агульная характарыстыка часцін мовы
- •4. Сістэма часцін мовы ў беларускай мове
- •Раздзел хі сінтаксіс
- •1. Прадмет і задачы сінтаксісу
- •2. Паняцце пра словазлучэнне. Тыпы словазлучэнняў
- •3. Віды сувязі слоў у словазлучэннях
- •4. Асаблівасці дапасавання і кіравання ў беларускай мове
- •5. Сказ. Тыпы сказаў
- •6. Просты сказ. Галоўныя і даданыя члены сказа
- •Дзейнік
- •Выказнік
- •Некаторыя выпадкі дапасавання выказніка да дзейніка
- •Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам
- •7. Даданыя члены сказа
- •Дапаўненне і яго віды
- •Азначэнне і яго віды
- •Акалічнасці і іх віды
- •8. Аднародныя члены сказа
- •Знакі прыпынку пры аднародных членах сказа
- •Абагульняльныя словы пры аднародных членах і знакі прыпынку пры іх
- •9. Адасобленыя члены сказа
- •Адасабленне азначэнняў
- •Адасабленне прыдаткаў
- •Адасабленне акалічнасцей
- •Адасабленне дапаўненняў
- •Адасабленне далучальных членаў сказа
- •Сказы з параўнальнымі зваротамі
- •10. Зваротак. Знакі прыпынку пры зваротках
- •11. Пабочныя словы, словазлучэнні і сказы
- •12. Устаўныя канструкцыі
- •13. Аднасастаўныя сказы Тыпы аднасастаўных сказаў
- •Непадзельныя і няпоўныя сказы
- •Парадак слоў у сказе
- •14. Складаны сказ Тыпы складаных сказаў
- •Складаназлучаныя сказы. Знакі прыпынку ў складаназлучаных сказах
- •Знакі прыпынку ў складаназлучаных сказах
- •Складаназалежныя сказы
- •Складаназалежныя сказы з некалькімі даданымі часткамі
- •Знакі прыпынку ў складаназалежных сказах
- •Бяззлучнікавыя складаныя сказы
- •Знакі прыпынку ў бяззлучнікавых складаных сказах
- •Складаныя сказы з рознымі відамі сувязі
- •Знакі прыпынку ў складаных сказах з рознымі відамі сувязі
- •15. Чужая мова і спосабы яе перадачы
- •Знакі прыпынку ў сказах з простай мовай
- •Знакі прыпынку пры цытатах і спасылках
- •Раздзел хіi Пунктуацыя
- •1. Пунктуацыя і яе прынцыпы
- •2. Класіфікацыя знакаў прыпынку
- •3. Асноўныя правілы ўжывання знакаў прыпынку
- •Модулі практычных заняткаў
- •Модуль «Фанетыка. Арфаэпія. Арфаграфія» Уводзіны
- •1. Схема блок-сістэмы вывучэння новага матэрыялу
- •2.2. Тэсты і заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •3. Матэрыялы да практчных заняткаў «Функцыянальны аспект галосных і зычных гукаў»
- •3.1. Пытанні для вуснага кантролю (практыкум) і падрыхтоўкі да заліку:
- •3.2. Тэсты і заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •7. Пры спісванні падзяліце словы рыскамі для пераносу.
- •8. Запісаць скарочана словы і словазлучэнні.
- •9. Папераджальная дыктоўка.
- •10. Растлумачце, як трэба вымаўляць падкрэсленыя ў словах спалучэнні зычных.
- •11. Пракаменціруйце з дапамогай наступных прыкладаў, якім фанетычным законам не падпарадкоўваюцца словы іншамоўнага паходжання.
- •4.3. Тэсты і заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •6. Напішыце словы па-беларуску і растлумачце іх правапіс.
- •12. З прапанаваных варыянтаў вымаўлення выпішыце нарматыўныя. Свой выбар пацвердзіце (вусна) правіламі.
- •5. Слоўнік паняццяў
- •Літаратура
- •Модуль «Лексікалогія» Уводзіны
- •1. Схема вывучэння новага матэрыялу (Вучэбна-інфармацыйны блок; 10 гадзін)
- •2. Матэрыялы, выкарыстаныя ў працэсе навучання
- •2.1. Матэрыялы да семінара-практыкума «Слова як адзінка лексічнай сістэмы. Характарыстыка лексіка-семантычных груп»
- •Заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантрлем выкладчыка
- •1. Запішыце сказы, у якіх бы слова зямля мела наступныя значэнні: 1) суша; 2) мацярык; 3) планета; 4) краіна; 5) радзіма; 6) грунт; 7) глеба; 8) поле (ніва); 9) месца жыцця і дзейнасці.
- •2. Выпішыце словазлучэнні, у якіх прыметнікі ўжыты ў пераносным значэнні. Да прыметнікаў падбярыце сінонімы.
- •3. Спішыце сказы і вызначце тыпы амонімаў.
- •4. Запішыце сказы, дзе наступныя словы з’яўляліся б мнагазначнымі і амонімамі.
- •6. Прачытайце прыказкі. Назавіце антонімы і вызначце іх сінтаксічную ролю ў сказе.
- •7. Прачытайце пары слоў. Адкажыце, як яны называюцца, і перакладзіце іх на рускую мову.
- •2.2 Матэрыялы для лексічнага практыкума «Лексіка паводле паходжання і сферы ўжывання»
- •Заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •1. Заслухоўванне і рэцэнзіраванне рэферата «Іван Іванавіч Насовіч – выдатны лексікограф і фалькларыст».
- •2. Падбярыце да беларускіх слоў і выразаў іншамоўныя адпаведнікі.
- •3. Выпішыце са сказаў экзатычную лексіку, растлумачце значэнне запазычаных слоў.
- •8. Да запазычаных слоў падбярыце беларускія адпаведнікі.
- •9. Спішыце словы. Скажыце, людзі якой прафесіі часцей за ўсё імі карыстаюцца. Са словамі-тэрмінамі па сваёй спецыяльнасці складзіце сказы.
- •10. Да прыведзеных слоў запішыце беларускія адпаведнікі. Растлумачце спецыфічны характар матывацыі гэтых назваў у беларускай і рускай мовах.
- •11. Зрабіце лексічны аналіз падкрэсленых слоў.
- •12. Растлумачце значэнні фразеалагізмаў, з сямю ўстойлівымі спалучэннямі слоў складзіце сказы.
- •12. Перакладзіце словазлучэнні на беларускую мову.
- •2.3. Матэрыялы для лексічнага практыкума «Лексіка актуўнага і пасіўнага ўжывання. Лексікаграфія»
- •Заданні для самакнтролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •7. Выпішыце са сказаў дыялектызмы, растлумачце іх.
- •8. Растлумачце значэнне фразеалагізмаў. Выдзеліце ў складзе фразеалагізмаў устарэлыя словы.
- •9. Выпішыце спачатку гістарызмы, а пасля – архаізмы. З сямю з іх (на выбар) складзіце сказы.
- •10. Выпішыце са сказаў індывідуальна-аўтарскія неалагізмы і растлумачце іх значэнне.
- •2.4. Матэрыялы для лексічнага практыкума «Прафесійная лексіка»
- •Заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •5. Да прыведзеных тэрмінаў розных галін навукі падбярыце антанімічныя.
- •6. Выпішыце тэрміны і выдзеліце іх прыкметы. Да якіх тэрмінасістэм яны адносяцца.
- •7. Вызначце групы варыянтных тэрмінаў паводле прыкметы: 1) фанетычныя; 2) суфіксальныя; 3) прыставачныя; 4) будова розная.
- •8. З прапанаваных тэрмінаў выпішыце беларускія, што бытавалі спрадвеку.
- •10. Напішыце анатацыю на адну з кніг аўтараў-землякоў.
- •11. Запішыце адпаведныя беларускія словы-тэрміны.
- •3. Слоўнік паняццяў
- •Літаратура
- •Модуль «Фразеалогія. Афарыстыка» Уводзіны
- •1. Схема вывучэння новага матэрыялу (Вучэбна-інфармацыйны блок; 4 гадзіны)
- •1. Назавіце ў фразеалагізмах характэрныя асаблівасці беларускай мовы (аканне, яканне, дзеканне, цеканне, наяўнасць афрыкат, няпарных цвёрдых гукаў, гука [ў], падоўжаных зычных і інш.).
- •2. Растлумачце значэнне фразеалагізмаў і затранскрыбіруйце іх.
- •3. Падбярыце да фразеалагізмаў фразеалагізмы-антонімы.
- •4. Растлумачце значэнні фразеалагізмаў і размяркуйце іх па сінанімічных радах.
- •5. Растлумачце значэнні фразеалагізмаў, падбярыце да іх рускія адпаведнікі.
- •6. Падбярыце да прыведзеных фразеалагізмаў беларускія адпаведнікі.
- •7. Растлумачце сэнс прыказак. Вызначце, якой часцінай мовы з’яўляюцца антонімы.
- •3. Практыкаванні і заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка (Фразеалагічны практыкум)
- •3. Запішыце да наступных фразеалагізмаў прыфразеалагічныя словы.
- •4. Спішыце сказы, падкрэсліце ў іх перыфразы. У дужках растлумачце іх значэнні.
- •5. Растлумачце сэнс крылатых выслоўяў. Назавіце іх аўтараў.
- •6. Запішыце (колькі зможаце) фразеалагізмы са словамі «рука», «рукі».
- •7. Вызначце марфалагічны склад кампанентаў фразеалагізмаў і падбярыце да іх рускія адпаведнікі.
- •9. Растлумачце значэнні фразеалагізмаў і вызначце тып іх паводле семантычнай злітнасці (зрашчэнне, адзінства, злучэнне, спалучэнне).
- •10. Вызначце стылістычную характарыстыку фразеалагізмаў (міжстылёвы, гутарковы, кніжны).
- •11. Выклічнікавыя фразеалагізмы падзяліце паводле семантыкі (эмацыянальныя; эмацыянальна-валявыя; пабуджальныя; фразеалагізмы-пажаданні; фразеалагізмы моўнага этыкету; фразеалагізмы-клятвы).
- •12. Вызначце крыніцу паходжання фразеалагізмаў.
- •4. Слоўнік паняццяў
- •Літаратура
- •Модуль «Стылістыка і моўная культура» Уводзіны
- •1. Схема вывучэння новага матэрыялу (Вучэбна-інфармацыйны блок; 6 гадзін)
- •2. Матэрыялы, выкарыстаныя ў працэсе навучання
- •2.1. Матэрыялы для стылістычнага практыкума «Стылістыка і культура мовы»
- •Заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка:
- •1. Заслухоўванне і рэцэнзіраванне рэферата «Тарашкевіч Браніслаў Адамавіч – грамадскі і палітычны дзеяч, вучоны-мовазнавец, пісьменнік-перакладчык, публіцыст».
- •2. Прачытайце ўрывак з артыкула р. Шкрабы. Да якога стылю належыць тэкст? Вашы аргументы.
- •3. Вызначце стыль урыўка з нататкаў н. Гілевіча «Між былым і наступным». Параўнайце беларускія імёны з імёнамі ў іншых мовах. Што мы страчваем са стратай уласных беларускіх імёнаў?
- •4. Запішыце словы і словазлучэнні і вызначце, людзі якіх прафесій часцей за ўсё імі карыстаюцца.
- •5. Замяніце прыведзеныя сказы канструкцыямі размоўна-гутарковага характару, робячы неабходныя лексічныя змены.
- •6. Назавіце ў сказах навукова-тэрміналагічную лексіку і вызначце стылістычную мэту яе выкарыстання.
- •7. Спішыце і абазначце асноўны і, дзе трэба, пабочны націск.
- •8. Запішыце наступныя выразы і пакажыце сэнсаадрознівальную ролю інтанацыі.
- •9. Перакладзіце на беларускую мову.
- •10. Выпішыце перыфразы і падбярыце да іх сінонімы.
- •11. Размяркуйце ўстойлівыя звароты па стылях (навуковы, афіцыйна-дзелавы, публіцыстычны, гутарковы і стыль мастацкай літаратуры). З двума фразеалагізмамі (на выбар) кожнага стылю складзіце сказы.
- •12. Напішыце службовую характарыстыку-рэкамендацыю на калегу (па вучобе, працы, камерцыі).
- •2.2. Матэрыялы да стылістычнага практыкума «Стылістыка і культура маўлення»
- •Заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка:
- •1. Заслухоўванне і рэцэнзіраванне рэферата «Ластоўскі Вацлаў Юстынавіч – грамадска-палітычны дзеяч, гісторык, публіцыст, пісьменнік, літаратуразнавец».
- •2. Вызначце характар памылак, дапушчаных абітурыентамі ў сачыненнях. Прапануйце сваю рэдакцыю сказаў.
- •3. Вызначце эмацыянальна-экспрэсіўную афарбоўку выдзеленых слоў (памянш.-ласк., пагардл., іранічн., неадабр., жарт., зневаж., груб., высак., памянш.-зніж.).
- •4. Падбярыце адпаведныя сінонімы кніжнай афарбоўкі да прыведзеных слоў.
- •5. Размяркуйце выразы па наступных групах: 1) якія маюць кніжную афарбоўку; 2) стылістычна нейтральныя; 3) якія маюць размоўна-гутарковы характар.
- •6. Замяніце словы і спалучэнні слоў справавога стылю міжстылявымі.
- •7. Размяжуйце дзеясловы ў два слупкі: тыя, якія маюць эмацыянальна-экспрэсіўную афарбоўку, і тыя, якія не маюць такой афарбоўкі.
- •8. Растлумачце, якія пераносныя значэнні могуць набываць наступныя словы ў беларускай мове.
- •9. У кожным радку знайдзіце слова, якое не мае эмацыянальна-экспрэсіўнай афарбоўкі.
- •10. Вызначце ў радах сінонімаў стылістычна-нейтральныя словы.
- •11. Прыдумайце сказы, у якіх прыведзеныя словы праяўлялі б іранічнае адценне.
- •12. Напішыце рэцэнзію на кнігу пісьменніка-земляка.
- •13. Якая асаблівасць прыведзеных тэрмінаў (юрыдычных, металургіі, эканомікі, глебазнаўства). Вызначце арфаграмы і растлумачце правапіс прыведзеных тэрмінаў.
- •14. Дакажыце, што ніжэйпрыведзеныя фразеалагізмы адлюстроўваюць нацыянальную спецыфіку беларускай мовы. Вызначце іх стылістычную характарыстыку.
- •15. Выпішыце з тэксту тэрміны і вызначце, якія яны паводле будовы.
- •2.3. Пытанні і праблемныя заданні для дыскусіі «Дакладнасць выказвання і культура маўленчых паводзін»
- •3. Слоўнік паняццяў
- •Літаратура
- •Модуль «Словаўтварэнне» Уводзіны
- •1. Схема вывычэння новага матэрыялу (Вучэбна-інфармацыйны блок; 2 гадзіны)
- •2. Матэрыялы, выкарыстаныя ўпрацэсе навучання
- •2.1. Матэрыялы для марфемнага практыкума «Марфемная структура слова»
- •Заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •1. Да наступных слоў з невытворнай асновай падбярыце па пяць аднакаранёвых слоў з вытворнай асновай, запішыце іх, падзяліце на марфемы.
- •2. Падкрэсліце нязменныя словы прамой лініяй, а зменныя з нулявым канчаткам – хвалістай. Вызначце, якія граматычныя значэнні выражаюць нулявыя канчаткі.
- •3. Запішыце спачатку гнёзды роднасных слоў са свабоднымі, затым – са звязанымі каранямі. Абазначце карані слоў.
- •10. Асобна выпішыце словы з аднолькавымі прыстаўкамі. Прыстаўкі графічна абазначце.
- •2.2. Матэрыялы для словаўтваральнага практыкума «Словаўтварэнне» Заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •4. Падбярыце, колькі зможаце, аднакаранёвых слоў. Вызначце спосаб іх утварэння.
- •5. Вызначце, якім спосабам утвораны словы.
- •6. Растлумачце (па магчымасці) паходжанне і ўтварэнне назваў беларускіх гарадоў і вёсак.
- •3. Слоўнік паняццяў
- •Літаратура
- •Модуль «Марфалогія. Сінтаксіс: Словазлучэнне» Уводзіны
- •1. Схема вывучэння новага матэрыялу (Вучэбна-інфармацыйны блок; 4 гадзіны)
- •2. Матэрыялы, выкарыстаныя ў працэсе навучання
- •2.1. Матэрыялы да марфалагічнага практыкума «Самастойныя часціны мовы»
- •Тэсты і заданні для самакантролю і індывідуальнай працы студэнтаў пад кантролем выкладчыка
- •1. Утварыце словазлучэнні і запішыце іх. Падкрэсліце адушаўлёныя назоўнікі, назавіце іх граматычныя прыметы.
- •2. Запішыце беларускія адпаведнікі. Вашы меркаванні аб назоўніках у абедзюх мовах.
- •9. Да наступных прыметнікаў падбярыце адпаведныя назоўнікі і запішыце іх, складзіце 7 сказаў (на выбар) з гэтымі словазлучэннямі.
- •17. Складзіце дыялог (сачыненне-мініяцюру) з пытальнымі займеннікамі хто? што? які? колькі? на тэму «у кнігарні».
- •18. Запішыце займеннікі ў пачатковай форме і вызначце «чацвёртае» лішняе з пункту погляду наяўнасці суадносных форм ліку.
- •19. Перакладзіце на беларускую мову, адзначце розніцу ва ўжыванні некаторых займеннікаў у рускай і беларускай мовах.
- •20. Растлумачце значэнні фразеалагізмаў і складзіце 5 сказаў з імі (на выбар). Вызначце разрады, склон і лік займеннікаў.
- •27. Падбярыце беларускія адпаведнікі да прыведзеных рускіх дзеепрыметнікаў.
- •28. Спішыце крылатыя выслоўі, выдзеліце у дзеепрыметніках суфіксы і растлумачце іх ужыванне. Зрабіце словаўтваральны аналіз дзеепрыметнікаў.
- •29. Растлумачце значэнні фразеалагізмаў, зрабіце марфемны і словаўтваральны іх разбор і складзіце з імі сказы.
- •30. Знайдзіце памылкі ў сказах і выправіце сказы.
- •2.2. Матэрыялы да практычных заняткаў «Службовыя часціны мовы. Словазлучэнне»
- •Тэсты і заданні для самакантролю і індывідуальнай працы пад кантролем выкладчыка
- •5. Складзіце сказы з наступнымі спалучэннямі слоў. Адкажыце, у якой меры змяняецца сэнс выказвання з прыназоўнікавымі і злучнікавымі канструкцыямі. Што збліжае іх, а што адрознівае?
- •6. Прадоўжыце сказы, ужываючы розныя злучнікі. Дапішыце, выкарыстоўваючы дадзеныя сказы як аснову, каб атрымаўся абразок «На экзамене».
- •7. Спішыце словазлучэнні, часціцы пішыце разам, асобна або праз злучок.
- •15. Супастаўце прыназоўнікава-склонавыя формы фразеалагізмаў убеларускай і рускай мовах, растлумачце іх значэнні. З выдзеленымі фразеалагізмамі складзіце сказы.
- •16. Выпішыце са сказа словазлучэнні і зрабіце іх разбор.
- •3. Слоўнік паняццяў
- •Літаратура
- •Модуль «Афіцыйныя паперы» Уводзіны
- •1. Схема вывучэння новага матэрыялу (Вучэбна-інфармацыйны блок; 2 гадзіны)
- •2. Матэрыялы, выарыстаныя ў працээсе навучання
- •2.1. Матэрыялы да практычных заняткаў «Службовая дакументацыя»
- •1. Вызначце, у межах якога стылю прыведзеныя выразы заканамерныя. Складзіце з імі (па сваёй спецяльнасці) сказы выразнай функцыянальна-стылявой прыналежнасці.
- •2. Знайдзіце ў сказах памылкі, выправіце іх; замяніце выразы-штампы словамі, якія дакладна перадаюць думку.
- •2.2. Матэрыялы да практыкума «Афіцыйныя паперы»
- •Літаратура
- •Кантрольныя тэсты і заданні Прадмова
- •Модуль «Фанетыка. Арфаэпія. Арфаграфія»
- •22. Устаўце прапушчаныя літары і растлумачце іх напісанне.
- •Тэсты і заданні для пісьмовага кантролю:
- •8. Запішыце сказы, выбіраючы са слоў у дужках патрэбныя.
- •9. Да падкрэсленых слоў запішыце сінонімы.
- •10. Прачытайце сказы і вызначце прычыну двухсэнсоўнасці ў іх. Дапрацуйце сказы, каб пазбавіць іх гэтага недахопу, і запішыце іх.
- •11. Вызначце, з якой мовы запазычаны словы.
- •17. Словы-тэрміны беларускай флоры размясціце ў алфавітным парадку і падбярыце да іх рускія адпаведнікі.
- •18. Запішыце адпаведныя прыведзеным беларускамоўныя афіцыйныя і гутарковыя імёны.
- •19. Выпішыце словазлучэнні са словамі-амонімамі.
- •Модуль «Фразеалогія. Афарыстыка»
- •6. Назавіце аўтараў крылатых выслоўяў.
- •11. Затранскрыбіруйце фразеалагізмы.
- •Модуль «Стылістыка і моўная культура» Кантрольныя дыктанты
- •1. Балючая роспач Васіля
- •2. Непакой Рыбака
- •3. Палескія дарогі
- •Круглянскі мост
- •Модулі «Словаўтварэнне», «Марфалогія. Правапіс. Сінтаксіс»
- •31. Падбярыце і запішыце беларускія адпаведнікі.
- •32. Запішыце сказы і падкрэсліце дзейнікі і выказнікі. Пастаўце, дзе трэба, працяжнікі,
- •33. Спішыце сказы, расстаўце знакі прыпынку. Складзіце схемы сказаў.
- •34. Вызначце стылістычную характарыстыку фразеалагізмаў (міжстылёвы, гутарковы, кніжны).
- •35. Знайдзіце ў сказах адхіленні ад норм літаратурнай мовы. Выпраўце сказы.
- •Матэрыялы для кантролю кіруемай самастойнай работы студэнтаў
- •Тэсты і заданні для пісьмовага кантролю
- •1. Прадоўжыце. Паводле функцыі, якую знакі прыпынку выконваюць у сказах, яны падзяляюцца на раздзяляльныя і выдзяляльныя.
- •2. Абазначце графічна ў сказах прыдаткі, якія выражаны агульнымі назоўнікамі.
- •4. Расстаўце знакі прыпынку і абазначце графічна аднародныя члены сказа, адасобленыя члены сказа.
- •5. Запішыце сказы, расстаўце знакі прыпынку і абгрунтуйце іх.
- •6. Складзіце сказы, каб адзін і той самы назоўнік у форме назоўнага склону выступаў у сказе ў функцыі дзейніка, выказніка, зваотка, прыдатка.
- •7. Расстаўце знакі прыпынку пры постай мове. Сказы запішыце.
- •Умоўныя скарачэнні
- •Спіс выкарастанай літаратуры
- •2 11440 Г. Наваполацк, вул. Блахіна, 29
10. Напішыце анатацыю на адну з кніг аўтараў-землякоў.
11. Запішыце адпаведныя беларускія словы-тэрміны.
Земляника, клюква, брусника, шиповник, лилия, осокорь, ежевика, ольха, папоротник, сирень, камыш, боярышник, жимолость, крыжовник, пырей, можжевельник, белена, ель, тростник, жасмин, георгин, бархатцы, ива, подсолнух, одуванчик, клевер, подорожник.
3. Слоўнік паняццяў
Амонімы |
(гр. homos – аднолькавы, onyma – імя) словы, якія пры аднолькавым гучанні маюць у залежнасці ад кантэксту рознае значэнне. |
Антонімы |
(гр. anti – супраць, anoma – імя) пары слоў з супрацьлеглым значэннем. |
Аргатызмы |
(фр. argot – жаргон) словы спецыяльнай мовы, якія ўжываюцца ў вузкапрафесіянальных групах людзей. |
Архаізмы |
(гр. archaios – старадаўні) слова, словазлучэнне, граматычная або сінтаксічная канструкцыя, якія выйшлі з агульнага ўжывання (не з’яўляюцца нормай у сучаснай мове і служыць для стварэння гістарычнага каларыту). |
Гістарызмы |
разнавіднасць архаізмаў, якія адрозніваюцца тым, што прадметы і паняцці, імі абазначаемыя, выйшлі з ужывання. |
Дублеты |
аднакарэнныя сінанімічныя словы з рознай афіксацыяй. |
Дыялектызмы |
словы або словазлучэнні, уласцівыя якой-небудзь гаворцы, але не ўжываемыя ў літаратурнай мове. |
Жаргон |
(фр. jargon) адгаліненне ад агульнанароднай мовы, якое вызначаецца толькі спецыфічным складам сваёй лексікі і ўзнікае ў асяроддзі розных сацыяльных пластоў насельніцтва. |
Лексіка |
(гр. lexikos – слоўнікавы) уся сукупнасць слоў дадзенай мовы. |
Лексікаграфія |
(гр. lexikon – слоўнік, grapho – пішу) сукупнасць слоўнікавай літаратуры. |
Лексікалогія |
(гр. lexikos – слоўны, logos – вучэнне, навука) раздзел мовазнаўства, які вывучае лексіку (слоўнікавы склад мовы). |
Неалагізмы |
(гр. neos – новы, logos – слова) слова або словазлучэнне, якое з’яўляецца ў мове ў сувязі з узнікненнем новых прадметаў або паняццяў. |
Паронімы |
(гр. para – каля, onyma – імя) аднакаранёвыя словы, якія належаць да адной часціны мовы, маюць блізкае гучанне, але адрозніваюцца па значэнню. |
Полісемія |
шматзначнасць слова, здольнасць слова мець не адно, а некалькі значэнняў адначасова. |
Прафесіянальная лексіка |
спецыфічныя словы, што ўжываюцца ў мове людзей адной прафесіі. |
Літаратура
1. Антанюк Л.А. Беларуская навуковая тэрміналогія. Мн., 1987.
2. Беларуская мова / Пад рэд. М.С. Яўневіча. Мн., 1991.
3. Лексікалогія сучаснай беларускай літаратурнай мовы. Мн., 1994.
4. Сучасная беларуская літаратурная мова: Лексікалогія. Фанетыка. Арфаграфія. Мн., 1993.
5. Сцяцко П.У., Гуліцкі М.Ф., Антанюк Л.А. Слоўнік лінгвістычных тэрмінаў. Мн, 1994.
6. Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5 т. Мн., 1977–1984.
7. Этнаграфія беларусаў. Мн., 1989.
8. Этымалагічны слоўнік беларускай мовы: У 4 т. Мн., 1978–1988.
9. Юрчанка Г.Ф. Сучасная народная лексіка. Мн., 1993–1998. Ч. 1–3.
10. Янкоўскі Ф.М. Беларуская мова. Выд. 3-е. Мн., 1978.
Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]