1.1 Қысқаша теориялық мәлімет
Автомобильді техникалардың төрт кантрактілі, жоғарғы клапынды корбюраторлы ЗИЛ-130 двигатель маделі қуаттылығы 150л.с тәрізді 3200 мин көлемді орташа айналу жылдамдығы 41кгс метрге сәйкес 1800...2000 минут көлемінде валдық құрылым автомобильге орнатылған. Двигательдің жабық капоты көтеру бұрышы 90 градусқа диін болып, оның жүйесі және двигательді жөндеу жұмыстарын жеңілдетеді. Ашық жағдайда капот жүйелі ричагы және бір қалыпты пружинамен тұрақталады. Капот жабық жағдайда кілттенуі қарастырылған. Капот өздігінен ашылып кетпеуі үшін, сақтандырғыш орнатылған.
Автомабиль транмисиясы механикалық, сатылы. Ұстасу (сциплиния) бір дискалы, құрғақ. Каропка берілуі механикалық, алға қозғалу үшін және артқа жүру үшін бес рет скоросқа немесе передачаға салады.Екімен үйлестіргіштермен инерциалықты үлгіні екінші және үшінші, төртіншінің және өкшемен тапсырулардың. Кардандық тапсыру түзеледі екінің – аралық және негізгінің-кардандық біліктердің аралықпен тірекпен рамада және үшеудің кардандық топсалардың. Артқы бастаушы көпірлердің негізгі тапсыруы екі есе, түзеледі констық тісті доңғалақтардың булары шиыршықты тістермен және цилиндірлік тісті доңғалақтардың булары қиғаш тістермен. Қайсысыздарды автомобильдерде гипоиднаямен дара негізгі тапсыру орналастырады. Биік тягово-шапшаң қасиеттің 130 қозғалтқыш параметрлері және транмиссиялар ЗИЛ автомобиліне қамсыздандырады.
Сурет 1 – ЗИЛ
Сурет 2 – Іліністің механикалық жетегі
Конструкциялық анализ және ілініс есебі
2.1 Іліністі таңдау. Ілініске қойылатын талаптар
Іліністің негізгі қызметі — автокөлік жұмысына қарай оның жылдамдығын өзгертіп отыру болып табылады. Тракторға түсетін күш көп болған кезде жылдамдықты азайтады да, соның есесінен оның күшін арттырады. Ол үшін ілініс көмегімен двигатель мен қозғаушы доңғалақ аралығындағы беріліс қатынасын өзгертеді. Осы беріліс қатынасы көп болса, доңғалақтың айналысы азаяды да, оның есесіне айналдырғыш моментін арттырады.
Ауыл шаруашылығы осындай беріліс қатынасын өзгерту үшін механикалық сатылы ілніс пайдаланылады. Ол қораптың механикалық деп аталатын себебі, онда механикалық берілістер (көбінесе шестернялы берілістер) қолданылады, ал сатылы болу себебі — жылдамдықты бірте-бірте емес, бір сатыдан екінші сатыға бірақ өзгертеді.
Іліністі автокөліктердің басқа режимге ауысуында және жаман төсемелі жолдарда орнынан бірқалыпты қозғалуына, қозғалтқыштың уақытша ажыратылуына, трансмиссияның басқа беріліске ауысуына, трансмиссияға үлкен жүктемелердің әсер етуіне мүмкіндік береді. Фрикционды берілістің конструкциясы кезінде бастапқы талаптардан басқа сонымен қатар мыналарды қамтамыс ету қажет:
Кез келген эксплуатациялық шарттарға қарамастан қозғалтқыштан трансмиссияға сенімді айналым моментін беру;
Іліністің толығымен қосылуын және автокөліктің орнынан бірқалыпты қозғалуын қамтамасыз ету;
Уйкелу беттерінде кепілденген ойықпен қозғалтқыштың трансмиссиядан толық ажыратылуы;
Синхронизатордағы үйкелу беттерінің тозуын төмендету және берілістің жеңіл ауысуы үшін берілістің жетектелуші элементтерінің минималды инерция моментін беру;
Үйкелу беттерінен керекті жылу мөлшерінің болуы;
Динамикалық жүктемеден трансмиссияны қорғау.