байланысты.
Үлкен
итеру
күші таблетканың қатпарланып кетуіне
экеліп согады және
пресс
аспаптардың тозуын жылдамдатады.
Итеру
күшін анықтау үшін ұнтактың (түйіршіктің)
0,3
немесе
0,5 г мөлшерін
таблетка
диаметрі
9
немесе
11
мм болатындай етіп
120
МПа (мегапаскаль) кысыммен гидравликалык
преете
престейді. Престелген таблетканы
төменгі пуансонның көмегімен итеріп
шыгарады.
Осы
кезде престің манометрі мен итеруші
күштің шамасын өлшейді.
Итеруші
күштің мөлшерін мына
формула
бойынша аныктайды:
'
""cp
Г.
ti
Мүндагы: -
итеру күші,
МПа;
Р„а„
-
манометрдіц керсетуі, МПа;
26,4
- осы
гидропрестің плунжерінің келемі, см2(
10"4
м2);
S6
-
таблетканың бүйір бетінің көлемі
(2
Пгһ), м2.
Қысу
немесе
тыгыздау
коэффициента
Көлемдік
салмак, кеуектікх
(үсак
саңылаулы), салыстырмалы тыгыздык
-
бұлар ұнтак тәріздес заттардың
тыгыздалуга кабілеттілігін дәлелдейтін
технологиялык көрсеткіштер. Осындай
қабілеттіліктің көрсеткіші тығыздау
коэффициенті болып табылады. Ол
матрицадагы үнтак биіктігінің (Н,)
таблетка
биіктігіне (Н2)
катынасы бойынша аныкталады:
Кты'~
Ж
Тыгыздау
коэффициентінің тәжірибелік мәні: ол
негұрлым үлкен болса, престеуге согұрлым
көп уакыт кетеді жэне табчетканы
матрицадан итеріп шыгару үшін де көп
күш жүмсалады.
Ұнтак
тэріздес заттардың кеуектігі. Еркін
төгілген үнтак тәріздес заттарда оның
бөлшектері өзара
тек
жеке бөліктері аркылы гана жанасады.
Бүл бөліктер олардың жалпы бетінің
аздаган мөлшерін гана алып жатады.
Ұнтакта
бос
жерлер жалпы көлемініц
50-80
пайызга дейінгі мөлшерін алады. Үнтактың
кеуектігі оныц күрылысы мен көлеміне
байланысты.
Салыну тыгыздыгы негүрлым
аз
болса, массанын кеуектігі соғүрлым
үлкен болады жэне матрицаның үлкен
көлемін кажет ететін оның мөлшері де
көп болады, ягни, массаның кеуектігін
біле отырып, матрицаның кажетті келемін
аныктауга
болады.
Таблеттеу
немесе
дэрілік заттарды престеу оте күрделі
процесс болып табылады. Осы
процестің
теориялык
негіздері элі толык зерттеліп болған
жок, сондыктан
да,
көптеген галымдардың зерттеу объектісі
болып отыр. Қазірп кезде
таблеттеу
механизмін біршама түсіндіретін бірнеше
теориялар
бар. Осындай
теорияның бірі
-
механикалық
теория.
Механикалык
теорияга сәйкес таблеткадагы бөлшектер
арасындагы байланыс
тек механикалык
ғана
болып табылады.
Бүл байланыс бөлшектердін шығыңкы жэне
кедір-бүдыр жерлерінің өзара шиеленісуі
мен ілінісуі аркасында іске асады.
Қысыммен
эсер
еткенде бөлшектер козгалып, бір-біріне
карай
жылжып, өте тыгыз жакындасады.
Механикалык
теорияны капиллярлы-коллондты
теория
толыктырады.
Бүл
теория таблеттеу
механизмін былай түсіндіреді:
таблеттелетін
масса
іші суға толы көптеген тесіктер мен
капиллярлардан кұралған дене болып
табылады.
Престеген кезде капиллярлар деформацияга
ұшырайды
да
(япш, сыгылып калады), одан сыгылган су
ұнтак
немесе
түйіршік бетін жұка кабыкшамен
(пленкамен) каптап алады. Сөйтіп, олардын
өзара тайгактап. тығыз жанасуына себеп
жагдай туғызады.
Осы
арада пайда болатын молекулааралык
күштердің эсерінен бөлшектер өзара
ілініседі.
Үнтақтәріздес
заттар бөлшектерінің ілінісуі
электростатикалык
теория тұргысынан
да
түсіндіріледі. Шетел зерттеушілері
жэне өз еліміздін галымдарынын
зерттеулері
бойынша
препараітарды престеу кезінде олар
поляризацияланады және беттік зарядтар
пайда болады.
Шекарада потенциалдардын
контактылы айырмашылығы
пайда болады. Ол
көбейген сайын бөлшектердің ілінісу
күші үлкейеді. Борзунов Е.Е. мэліметтері
бойынша
кейбір таблеткаларда
20
ваттка дейін беттік
заряд пайда болады. Сонымен,
таблеттеу
процессін
осы
аталган барлык теориялар тұргысынан
карастыру кажет. Баскаша айтканда,
бөлшектердіц
таблеткаларда
косылу сипаты
контактылы
беттердін
арасындагы
молекулалык, капиллярлык жэне
электрлік
күштердің озара эрекеттесуіне
негізделген.
Таблеткалардын
дәл дозалануы. Таблеггелетін
массаны дозалау өте күрделі
процесс болып табылады.
Дэл
дозалау
коптеген жагдайларга байланысты.
Дозалау дэл болу
үшін
таблеттеу процесс!
кезінде
матрицага габлеттелетін
массаның қатаң белгілі мөлшері гүсіп
отыруы керек. Бүл, ең алдымен,
матрица
көлемінін түракты болуына
байланысты, баскаша айтканда. томенгі
пуансонның орналасу калпына
байланысты.
Томенгі пуансонды гөмен түсіру
немесе
жогары көтеру аркылы сапмагы әртүрлі
таблеткалар18.1.4. Таблеттеу механизмі.
Таблеткалардын дәл дозалануын, механикалык беріктігін және ыдырағынітьн ын камтамасызету үінін кажетті шарттар
