Imperatyw kategoryczny

- Postępuj tylko wedle takiej maksymy, co do której mógłbyś jednocześnie powiedzieć chcieć aby stała się prawem powszechnie obowiązującym.

- Jest jednak tylko jedno powszechnie obowiązujące a zatem uniwersalne najwyższe prawo rozumu z którego powinny wypływać wszystkie inne zasady którymi kierujemy się w naszym życiu moralnym.

- To najważniejsze prawo nosi nazwę imperatywu kategorycznego

Etyka – nauka o moralności, krytyczna refleksja dotycząca zasad postępowania, norm, oceny moralnych i sposobów ich uzasadniania.

Etyka:

- Opisowa

- Normatywna

- Metaetyka

Wartość- nadaje sens egzystencji np. miłość rodzina

Norma- zakaz albo nakaz jakiegoś działania np.

Metaetyka

Analiza języka etyki, badania nad sensownością wypowiedzi etycznych, znaczeniem pojęć etycznych i sposobu ich uzasadniania.

Etyka opisowa

Badania nad zasadami moralnymi i moralnością, które koncentrują się nie tylko na sferze normatywnej ale również rozważają kwestię wpływu czynników moralnych i poza moralnych na ludzkie postępowania(czynniki społeczne, płeć, warunki geograficzne, sytuacja gospodarcza, zagadanie źródeł poznania itp.)

Etyka normatywna

Podanie zasad, norm i reguł postępowania wraz z ich uzasadnieniem np. etyka sokratejska, hedonistyczna, chrześcijańska, utylitarystyczna.

Typy etyki normatywnej

1. Ze względu na sposób obowiązywania norm moralnych

- Absolutyzm – uniwersalny i ponadczasowy charakter norm moralnych

- Relatywizm – normy obowiązujące tylko w ramach danego systemu pojęć. Takiego jak tradycja, religia, społeczeństwo.

- Immoralizm – nie można uzasadnić norm moralnych.

2. Ze względu na motywację

- Teorię teologiczne – postępuj ze względy na cel taki np. jak szczęście, dobro..

( utylitaryzm, hedonizm, Eudajmonizm)

- Teorie deontologiczne – postępuj ze względu na normę lub normy.

( Etyka autonomiczna Kanta, etyka chrześcijańska)

Czy jest coś, co jesteśmy w stanie orzec w całkowitym zawieszeniu sądów?

- Cogito ergo sum – myślę więc jestem.

jest formułą mającą wykazać, że wiedza prawdziwa jest podmiotowa, a nie przedmiotowa, że rozstrzygnięcia metafizyczne mogą znaleźć swoja podstawę jedynie w introspekcji a także, że jesteśmy przede wszystkim istotami myślącymi (duchowymi)

*Dualizm – na całość butu składają się dwie substancje

-(cogitans)substancja duchowa jest świadoma, myśląca i nie rozciągła.

- (extensa) substancja cielesna jest rozciągła, podzielna i nie jest myśląca.

* Dualizm prowadzi do tzw. problemu psychologicznego

- jakie substancje są całkowicie rozłączne i wzajemnie nieredukowane to w jaki sposób wyjaśnić działanie człowieka? Jak to się np. dzieje, że nasza wola ma wpływ na nasze ciało?

*- Jak rozwiązać problemy psychofizyczne?

- Malebranche -okazjonalizm czyli teoria doskonałej kondycji zjawisk duchowych i cielesnych.

- Spinoza – koncepcja jednej natury, której atrybutem są duchowości i cielesność.

- Leibniz – koncepcja doskonałego planu Boskiego, która tłumaczy podzielności zjawisk fizycznych i psychicznych.

* Problem źródłem poznania w filozofii nowożytnej

- Skąd pochodzi nasza wiedza zawarta w sądach, teoriach, pojęciach?

1. Aprioryzm genetyczny (natywizm) – pojęcia te są a priori – wiedza jest wrodzona i pochodzi z umysłu.

- Empiryzm genetyczny – wiedza pochodzi z doświadczenia.

- Sensualizm (skrajna forma empiryzmu)– źródłem wiedzy są jedynie wiedzę zmysłowe.

* Nauka o dowodach ponizania odbywa się na dwóch etapach: najpierw liczba wejść w kontaktach z przedmiotem za pomocą zmysłów, następnie należy go zrozumieć.

- Irracjonalizm –źródłem ponizania nie są ani zmysły, ani także umysł, co stanowi odbicie nieredukowalnej do nich rzeczywistości:

Etyka i Moralność

Moralność – faktyczne zachowanie i zjawiska etyczne występujące w danym społeczeństwie, grupie, subkulturze itp. będące przedmiotem etyki opisowej, psychologii społecznej, antropologii kulturowej czy socjologii, Np. moralność mieszczańska w XV wieku, moralność pani Dulskiej

Przykład stanowiska etycznego:

Cnota – „dzielność” pewne cechy osobowe człowieka, trwałe dyspozycję do właściwego działania, rodzaj sprawności, dzięki której robimy coś należycie, w aspekcie moralnym: podstawowa kategoria etyki starożytnej i średniowiecznej.

Sokrates.

-Najważniejszym dobrem jakie możne osiągnąć człowiek, dobrem, którego czyni go szczęśliwym jest cnota. Do cnoty prowadzi droga wiedzy tzn. cnotę posiada wyłącznie ten, kto potrafi „odróżnić rzeczy” tzn. precyzyjnie zdefiniować rzeczy (intelektualizm etyczny). Definicję nie są jednak kwestią upodobań, odpowiadają one pojęciom powszechnym, zawsze takim samy i zawsze tak samo obowiązującym(uniwersalizm)

- Eudajmonizm – szczęście jest najważniejszym celem ludzkiego życia.

- Cnota jest środkiem w pomiędzy nadmiarem a niedostatkiem(zasada właściwego środka) w tej koncepcji cnota jest niemal zawsze rodzajem umiarkowania.

Etyczne szkoły starożytności

- Cynicy

- Stoicy

- Epikurejczycy

- Sceptycy

Cynicy

– cnotą nie jest jedynie dobrem najważniejszym ale dobrem jedynym. Należy zatem oddzielić wszystkie wartości zewnętrzne i uprawiać ascezę.

Sceptycy

– Ponieważ nie wiemy czym są rzeczy w sobie należy powstrzymać się od wszelkiego sądu.

- To powstrzymanie jest warunkiem szczęścia. Usuwa wszelkie nieporozumienia i jest źródłem ataraksji(równowagi ducha), spokoju którego nie zdoła naruszyć. Według niektórych sceptyków Nie istnieje bezwzględne kryterium prawdy ale można osiągnąć różne stopnie prawdopodobieństwa.

- Wyznawali szlachetną etykę doczesności według której najważniejszym dobrem człowieka jest cnota będąca celem samym dla siebie.

Stoicy

- Być cnotliwym oznacza żyć według natury ponieważ prawo natury jest wyrazem woli Bożej.

- Cnota jest jednym dobrem człowieka, wszystko inne może być użyte w złej wierze.

- Stoicki ideał mędrca szczęśliwego to obraz człowieka który żyje w stanie apatii człowieka wyzbytego wszelkich namiętności w szczególności objętego zarówno na rozkosz jaki i cierpienie.

Epikurejczycy

- za najważniejsze dobro uważają rozkosz, natomiast ból jest dla nich największym złem.

- Człowiek może osiągnąć względne wyswobodzenie od cierpień, w jakich będzie, mógł je zaspokoić

Chodzi o to by osiągnąć w życiu jak największą sumę rozkoszy i jak najmniejszą sumę bólu. Do tego niezbędna jest człowiekowi cnota ponieważ tylko życie cnotliwe gwarantuje ciągłość rozkoszy (np. intelektualnej)

Kant – etyka autonomiczna

- Etyka Kanta była etyką autonomiczną czyli taką w której wszystkie zasady wedle których postępujemy są dziełem naszego rozumu, nie pochodzą z zewnątrz nie są nakazami i zakazami sformułowanymi przez Boga ani przez innych ludzi ( to jest typowe dla etyki heteronomicznej) Szukając źródeł zachować moralnych w rozumie praktycznym Kant doszedł do wniosku że autonomiczna molarność może wpłynąć jedynie z dobrej woli.

Dylematy współczesnej etyki:

- Eutanazja

- Aborcja

- Kara śmierci

- Zapłodnienie in vitro

Eutanazja

- z greckiego – dobra śmierć

- Doprowadzenie do śmierci, gdzie osoba A kończy życie B ze względy na dobo B

Deklaracja „lura et bona” 1980

*Eutanazja oznacza czynność lub jej zaniechanie, które ze swojej natury lub w zamierzaniu działającego powoduje śmierć w celu wyeliminowana wszelkiego cierpienia. Tak więc eutanazja wiąże, się z intencją działającego oraz stosowanymi środkami.

Eutanazja:

1. Dobrowolna – na wyraźną prośbę pacjenta wyrażoną przed lub w trakcje choroby

2. Niedobrowolna(adobrowolna) - eutanazja osób pozbawionych świadomości.

3. Wbrew woli pacjenta – eutanazja spowodowana ignorowaniem odmiennych pragnień.

Bierna – polega na rezygnacji z dalszego leczenia

Czynna – polega na podaniu leku mającego doprowadzić do śmierci

Pytania

- czy w przypadku eutanazji dochodzi do odwrócenia hierarchii wartości?

- Czy legalizacja eutanazji może doprowadzić do uruchomienia mechanizmu „równi pochyłej”?

„W związku z tym trzeba ponownie zdecydowanie oświadczyć, że nikt ani nic, nie może w żaden sposób zezwolić na zadanie śmierci niewinnej istocie ludzkiej, bez względu na to, czy chodzi o płód lub embrion, o dziecko, osobę dorosłą, czy starca, a osobę nieuleczalnie chorą, czy znajdującą się w agonii. Ponadto nikogo nie można wolno prosić o taką śmiertelną czynność, ani dla siebie, ani dla kogoś innego, powierzonego jego odpowiedzialność: ponadto nikt nie może zgodzić się na tom bezpośrednio lub pośrednio. Nie może również takiej czynności prawomocnie nakazać lub zezwolić na nią żadna władza. Chodzi w tym przypadku o naruszenie prawa Bożego, o znieważenie godności osoby ludzkiej, przestępstwo przeciw życiu, zbrodnię przeciw ludzkości”

Konsekwencjonaliści

- Nic Ne jest dobre lub złe samo z siebie – a jedynie ze względu na skutki jakie powoduje. Ponieważ zaprzestanie uporczywej terapii oraz podania zastrzyku z trucizną skutkuję tym samym – śmiercią chorego- należy je zaliczyć do tej samej kategorii etycznej.

Aborcja

- Aborcja to działanie medyczne lub chirurgiczne mające na celu zakończenie ciąży.

- Aborcją jest świadome i bezpośrednie, czyli zamierzone jako cel, czy jako środek zabójstwo istoty ludzkiej w początkowym stadium jej życia, obejmującym okres miedzy poczęciem a narodzeniem.

Kryteria

- Kryterium bólu

- Kryterium świadomości

- Kryterium niepowtarzalności

- Kryterium genetyczne

- Bycie osobą od chwili poczęcia?