Działy filozofii:

- Ontologia

- Epistemologia

-Aksjologia

Ontologia:

Nauka o bycie(ontos) czyli o strukturze świata jako całości, o naturze jako skłonności i wzajemnych relacjach między nimi. (metafizyka – bywa czasami nazywana ontologią stosowaną)

Główne stanowiska ontologiczne:

- idealizm (postawą świata są idee)

- materializm ( wszystko co istnieje to materiał)

- dualizm( świat duchowy i materialny)

- pluralizm (świat to mnogość składników)

Epistemologia

Nauka o poznaniu prowadząca badania nad źródłem poznania, naturę prawdy, sposobami osiągania pewności. Łączy się z logiką formalną i metodologią.

Główne stanowiska epistemologiczne

- aprioryzm ( wiedzą bez doświadczeń, Bóg stworzył nas z pewną wiedzą)

- empiryzm

- idealizm

- sceptycyzm ( kwestionowania źródła poznania, definicje prawdy)

Aksjologia

nauka o wartościach której celem jest rekonstrukcja wszelkiego rodzaju wartości wyznaczających sens ludzkiego działania, istnienia. Dzieli się na etykę i estetykę. Z etyką łączy się filozofię państwa, społeczeństwa i religii. Z etyką łączy się filozofia sztuki.

Filozofia

Teoretyczna

- ontologia

- epistemologia

Praktyczna

- filozofia sztuki

- aksjologia

- estetyka

- filozofia państwa

- etyka

Grecka filozofia przyrody

- Kosmologia

- Arche

- Tales z Miletu

- Hylozoizm

- Anaksymander - bezkres

- Anaksymenes – powietrze

- Pitagoras – liczba

- Empedokles – 4 żywioły

Arche – zasada pierwotna lub nadrzędna, początek lub tworzywo.

Tales z Miletu – uważał że początkiem jest woda. „Wszystko jest z wody i z wody pochodzi” Uznawany za pierwszego filozofa

Hilozoiści– uważali że życie jest nieodłączne od materii

Filozofia starożytna – podstawowe spoty i zagadnienia

1. Przemijanie I trwałość

Czy to co istnieje jest zmienne i nie wieńczono trwałem czy też znajduje się w nieustanym ruchu. Jak pogodzić ze sobą świadectwo rozumu i zmysłów? Czy rzeczy, które stają się mogą być w ogóle uważane za byty?

Parmenides, Zenon i Szkoła eleacka

Permenides (w. ok. 540r.p.n.e)

Tylko byt istnieje natomiast wielkość i zmiany rzeczy są tylko próżnymi złudzeniami.

„Niepodobna myśleć o czymś, czego nie ma”

„Byt jest a niebytu nie ma”

Byt, czyli to, co istnieje jest jeden, niezmienny, nie ma początku ani końca jest ponadczasowy i nieuchronny, niepodzielny i ciągły. Zmysły nas mylą i złudzenia zmysłowe właśnie sprawiają że nie wierzymy w istnienie rzeczy.

Paradoksy Zenona

- uczeń Paimenidesa ( ok. 490 p.n.e)

Dialektyka

sztuka dochodzenia do prawdy przez zastanawianie i podważanie przeciwnych stanowisk lub przez wykrywanie wewnętrznych sprzeczności.

Zenon starał się dowieść, że twierdzenia przyjmujące wielość i zmienność ruchu i przestrzeni prowadzą do nierozwiązywalnych sprzeczności.

Paradoks – Twierdzenie które jest sprzeczne, a wydaje się prawdziwe lub wręcz odwrotnie.

Heraklit z Efezu ( ok. 500 r.p.n.e)

Ruch jest wszechobecny i wszystko, co istnieje bądź powstaje, bądź ginie, lecz nigdy nie spoczywa. Przyczyną rozwoju jest występowanie przeciwieństw w poszczególnych i różnych rzeczach.

Wariabilizm – teoria powszechnej zmienności

Relatywizm – w świecie, w którym wszystko ulega zmianom nic nie zachowuje stałych własności. Ale zmiany te mają charakter rozumny, światem podobnie jak i człowiekiem rządzi logos. Świat znajduje się zatem w ciągłym ruchu ale nie jest to ruch chaotyczny. Posługiwał się koncepcją arche(ogień)

Materializm czy idealizm?

Wyjaśnienie dylematu buty i zmienności doczekało się w V i IV w.p.n.e wyjaśniania ale tylko dwa z nich okazały się przełomowe i wpłynęły, w znacznym stopniu na późniejsze koncepcje rzeczywistości.

- Materializm (atomizm) Demoktyra

- Idealizm Platona

Demokrt (460 – 360)

Atomiści przyjmowali istnie tylko dwóch składników rzeczywistości: atomu i próżni

Atomizm jest przykładem materialnym. Atomy się fizycznie niepodzielne. Składnikami(budulcami) ciał. Są one jakościowo jednorodne, różnią się jednak między sobą, kształtem, położeniem i porządkiem. Znajdują się w wiecznym ruchu i to samo z siebie, bez żadnej zewnętrznej przyczyny. Ruch ten jest warunkiem powstania świata.

Atomizm

Ale własności przedmiotów takie jak kolor, zapach, smak, dźwięk mają charakter czystko podmiotowy. Dlatego właśnie poznanie zmysłowe jest nieprawdziwe i zwodnicze. Teoria poznania atomistów była racjonalistyczna. Również dusza ma strukturę materialną – składa się z atomów.

Platon (427 – 347)

Okres klasyczny połowa V r.p.ne – 322 r. p.n.e

Bytami rzeczywistymi są w przeciwieństwie do rzeczy zmysłowych są idee. Filozofia w myśli tori Platona jest nauką i ideach jako o bytach rzeczywistych. Podczas gdy idee trwają rzeczy zmysłowe jedynie stają się.

Platon doszedł do wniosku, że idee Usza się w nas znajdować przed wydaniem jakiego kol wiek sądu. Odnosi się to zarówno do pojęć matematycznych. Nasze poznanie umysłowe jest prawdziwą wiedzą więc musi mu także odpowiadać prawdziwy byt, jako przedmiot tej wiedzy. Jeśli nie czerpiemy pojęć z poznania rzeczy zmysłowych to muszą one pochodzić skądinąd. Według Platona istnieją one w świecie ideei.

1. za sprawą Sokresesa nastąpił przełom filozoficzny( koncentracja na człowieku – etyce i polityce)

2. Centrum świata filozoficznego przeniósł się do Aten.

Najważniejszy filozof starożytności ( Autor dialogu literatury starożytnej)(36 dialogów)

1. dialog – „uczta”

2. dialog –„państwo”

3. dialog – „Fedon”

4. Dialogi Sokretyjskie – Obrona Sokratesa i eutyjrow

Platon założył szkolę filozoficzną nazywaną Akademią Platona” Istniała prawie 1000 lat

Teoria Idei – punkt wyjścia do rzeczywistości nadprzyrodzonej. Wykorzystywana w chrześcijaństwie. „Istnieje coś takiego jak idee, ale trwają, istnieją wiecznie, rzeczy zmysłowe jedynie stają się”