39. Жер учаскесi мен жер пайдалану құқығын кепiлге салу негіздеріне тоқталыңыз

1. Жеке меншiк құқығында немесе уақытша өтеулi ұзақ мерзiмдi жер пайдалану құқығында жер учаскелерi бар жеке және мемлекеттiк емес заңды тұлғалар кепiлге берушi бола алады. Мемлекеттiк жер пайдаланушылар Жер Кодексінде белгiленген тәртiппен және жағдайларда өздерiне тиесiлi тұрақты жер пайдалану құқығын кепiлге беруге құқылы. Жеке және заңды тұлғалар кепiл ұстаушылар болуы мүмкiн. Ортақ бiрлескен меншiктегi немесе ортақ бiрлескен жер пайдаланудағы бөлiнбейтiн жер учаскесiн кепiлге беруге ортақ меншiкке немесе ортақ жер пайдалануға қатысушылардың барлығының жазбаша келiсiмi болған кезде жол берiледi. Жер учаскесiне ортақ үлестiк меншiкке немесе ортақ үлестiк жер пайдалануға қатысушы өз үлесiн ортақ меншiкке немесе ортақ жер пайдалануға басқа қатысушылардың келiсiмiнсiз кепiлге салуға құқылы. Ортақ меншiк құқығында жер учаскелерi бар тұлғалар ортақ меншiкке қатысушылардың жалпы жиналысының шешiмi негiзiнде жер учаскелерiн кепiлге сала алады. Жер учаскесiнiң немесе жер пайдалану құқығының құны туралы екi жақты келiсiмге қол жеткiзiлген кезде, негiзгi мiндеттеменi қамтамасыз ету үшiн кепiлге берушi мен кепiл ұстаушы арасында жер учаскесiн немесе жер пайдалану құқығын кепiлге салу туралы шарт екi дана етiп жасалады. Егер кепiл туралы шартта өзгеше белгiленбесе, жер учаскесiне құқық белгiлейтiн және сәйкестендiру құжаттары кепiл ұстаушыға немесе сенiм бiлдiрiлген тұлғаға берiледi. Кепiл жер учаскесi орналасқан жер бойынша жылжымайтын мүлiкке құқықты тiркейтiн органдарда мемлекеттiк тiркеуден өткен кезден бастап жер учаскесiн кепiлге салу құқығы немесе жер пайдалану құқығы туындайды. Борышкер негiзгi мiндеттеменi орындамаған жағдайда кепiл ұстаушы Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес өз талаптарын қанағаттандыруға құқылы.

40.Жер құқық қатынастарынан туындайтын дауларды қарау тәртібіне тоқталыңыз

Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар "Жер туралы" Жарлығының 119-бабына сәйкес жерге құқықтық қатынастардан туындайтын барлық даулардың сотта қаралатыны түсіндіріледі. Жерге құқықтық қатынастар деп жер ресурстарын басқарумен, жекелеген субъектілерге жер учаскелерін бекітумен, жерге жеке меншіктік құқықтық және басқа да заттық құқықтарды жүзеге асырумен және қорғаумен байланысты жерді пайдалану және қорғау жөніндегі құқықтық қатынастарды түсіну керек.  Атап айтқанда, мынадай талаптардан туындайтын жер даулары сот қарауына жатады: мемлекеттік басқару және билік органдарының және жергілікті атқару органдарының жер учаскелерін алу және осыған байланысты келтірілген шығындарды өндіру туралы актілерді жарамсыз деп тану туралы; ортақ жер пайдалану немесе жер учаскесіне ортақ меншікті пайдалану тәртібін анықтау туралы; ортақ үлестік немесе бірлескен меншіктегі ортақ үлес немесе бірлескен жер пайдалану жер учаскесін иелену, пайдалану, билік ету және бөлу тәртібін анықтау туралы; елді мекендердегі жалпы мақсаттағы жерлерді пайдаланудағы кедергілерді жою туралы; адал алушыдан жер учаскесін қайтару туралы; иеліктен айыруға жатпайтын бұзушылықты жою туралы жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылар; сервитутты белгілеу немесе тоқтату туралы, сондай-ақ жергілікті атқарушы органның соның негізінде сервитут белгілеген актісін жарамсыз деп тану туралы; мемлекеттік органдардың өтінішімен мемлекеттік мұқтаждыққа жер учаскесін сатып алуға мәжбүр ету туралы; белгілі бір мақсатқа пайдаланылмаған және заңды бұзу арқылы пайдаланылған жер учаскесін алу туралы; жер учаскесіне меншіктік құқықты тану және өзгенің заңсыз иеленуінен талап ету туралы; жердің құқықтық қатынастарын реттейтін басқа да заң актілері.