11. Экологиялық қылмыстардың алдын алу негіздері мен шарттарын көрсетіңіз.

Қазақстан Республикасының жекелеген табиғат объектілері бойынша қолданыстағы заңнамасында жер, су, орман және т.с. с. құқық бұзушылық заңдарының тізбесі келтірілген. Сонымен бірге Казақстан Республикасының "Қоршаған ортаны қорғау туралы" Заңыңда осы жинақгайтьш қисьшдауактісіндеэкологияльіқкұқьгқ бұзушылықтардың тізбесі жоқ. Сондай-ақ экологиялық құқық бұзушьшықтың өзінің ұғымының сипаттамасы да берілмеген. Соған карамастан, қүқық бүзушылықгың өзінің күрамы мен түрлері болады.

Осы заманғы кұқықтың теориясымен мыналар көзделген: құқық бұзушьшықтың құрамына субъект, субъективтік тарап, объект, объективтік тарап жатады. Бұл құрамдас бөліктер экологиялық құқық бұзушылыққа да сипатты болады.

Экологиялық қүқық бұзушылық субъектілері азаматтар, лауазымды адамдар, көсіпорын, мекеме, ұйым болып табылады. Бұл орайда жеке тұлғаларға шетелдік азаматтар, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдар жатады, өйткені олар да табиғат пайдалану жөніндегі кұқықтық қатынастарына қатысуы және экологиялық заңнаманы бұзғаны үшін жауапты болуы мүмкін. Табиғат қорғау мен табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану саласындағы жеке тұлғалардың жауапкершілігі 16 жасқа толған кезде басталады. Қылмыстық заңда көзделген жағдайларда жеке тұлғалардың жауапкершілігі 14 жастан басталуы мүмкін (Мысалы, ҚР-ның ҚК-нің 3-бөлімі 187-бабы — "Мемлекет қорғауына алынған табиғи кешендерді немесе объектілерді қасақана жою немесе бүлдіру". Заңды тұлғаларға, экологиялық кұқық катынастарының субъектілеріне мемлекеттік кәсіпорындар мен мекемелерді, кооперативтік, коммерциялық, шағын, шетелдік нысандары бар бірлескен кәсіпорындарды жатқызуға болады, олар да табиғат пайдаланушылар рөлін атқарып, экологиялық жауапты болуы мүмкін.

Қоғамға қауіптілік деңгейіне қарай экологиялық құқық бұзушылық экологиялық қылмыстарға бөлінеді, олар үшін қылмыстық жауапкершілік және теріс қылық үшін әкімшілік, азаматтық және тәртіптік жауапкершілік көзделген.

12. Орманды пайдалану құқығының түрлері мен әдістерін табыңыз.

Орман Кодексінің 88-бабы мемлекетгік орман қорында орман пайдаланудың мынадай түрлері жүзеге асырылуы мүмкін екенін көрсетеді: 1) сүрек дайындау; 2) шайыр, ағаш шырындарын дайындау; 3) қосалқы сүрек ресурстарын (қабықгар, бұтақгар, түбірлер, тамырлар, жапырақгар, бүршіктер) дайындау; 4) жанама орман пайдалану (шөп шабу, мал жаю, марал шаруашылығы, аң шаруашылығы, ара ұялары мен омарта орналастыру, бау-бақша шаруашылығы және өзге де ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру, дәрілік шөптер мен техникалық шикізаттар, жабайы өсетін жемістер, жаңғақтар, саңырау құлақтар, жидектер мен басқа да тағамдық өнімдер, мүк, орман жамылғысы мен түскен жапырақтар, қамыс дайындау); 5) мемлекеттік орман қоры учаскелерін аңшылық шаруашылығының қажеті үшін пайдалану; 6) мемлекеттік орман қоры учаскелерін ғылыми-зерттеу мақсаты үшін пайдалану; 7) мемлекеттік орман қоры учаскелерін мәдени-сауықгыру, рек- реациялық, туристік және спорт мақсаттары үшін пайдалану түрлері жүзеге асырылуы мүмкін. Табиғи ресурстарды пайдалану және қорғау жөніндегі шараларды каржыландырудың тәртібі салалық экологиялық-кұқықтық актілерде көзделген. Мысалы, 2003 жылғы 20 маусымдағы ҚР-ның Жер кодексінің 163-бабында — "Жер катынастарын жүзеге асыруды қамтамасыз ету жөніңдегі іс-шараларды қаржыландыруда" мыналар көзделген: облыстардың, астананың және республикалық маңызды бар қалалардың шекарасын белгілеу кезінде жүргізілетін жерге орналастыру, жер кадастры мен жер мониторингін жұргізу, ауыл шаруашьшығы мақсатындағы жер учаскелерінің паспорттарын жасау және Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша жүргізілетін өзге де жүмыстар республикалық бюджет есебінен жүзеге асырьшады. Егер белгілі бір аумақта жерге орналастыру шаралары жергілікті аткарушы органдардың шешімі бойынша жүргізілетін болса, онда олар тиісті жергілікті бюджеттің есебінен, ал жер учаскелеріне жеке меншік иелері мен жер пайдаланушылардың мәлімдеулері бойынша жерге орналастыру олардың қаражаттары есебінен жүзеге асырылады.