2. Өнімді өндіру және өткізу жоспарының орындалуын және оның динамикасын талдау
Өндіріс көлемі мен өнімді өткізу көлемі өзара тәуелділік көрсеткіші болып табылады.Сату көлемін анықтау жағдайында шектелген өндірістік мүмкіндіктер мен шектелмеген сұраныс басымдылығы өнімнің өндіру көлеміне жіберіледі. Бірақ нарықтың толуын және бәсекелестің күшеюін сату көлемінің шараларын өндіріс анықтамайды, керісінше сату көлемінің мүмкіндігі негізінде өндірістік бағдарламаны игеру болып табылады. Кәсіпорын тек қана өткізілетін көлемді тауарларды өндіру керек.
Өндіріс көлемінің өсу темпі және өнімді өткізудегі сапаның жоғарлауы, кәсіпорынның тиімділігіне, пайдалылығына, шығындар мөлшеріне тікелей әсер етеді. Сондықтанда талдау мәліметтер көрсеткіштерінің маңызы зор.
Негізгі талдау міндеттері:
— өндірілген өнім және өндіріс динамикасы жоспардың орындалуының бағалау дәрежесі;
— көрсеткіштер мөлшерінің өзгеруіндегі факторлардың ықпалын анықтау;
— өткізілген өнім және шаруаішілік қорларының өсуінің шығарылуын анықтау;
— қорларды игерудегі іс-шаралардың әзірленуін анықтау.
Өндіріс көлемі және өткізілген өнімдер натуралды, шартты-натуралды, еңбектілік және құндылық өлшемдерді білдіреді. Құндылықтарды бағалау көмегімен кәсіпорын қызмет көрсеткішінің көлемінің қорытындысын алу үшін, ағымдағы бағаны немесе салыстырманы қолданады.
Өткізілетін өнім көлемі сатып алушының төлемі бойынша немесе өнімді жіберу бойынша анықталады; ағымдағы бағалылықты және салыстырмалылықты, жоспарлылықты білдірілуі мүмкін. Нарықтық экономика жағдайындағы бұл көрсеткіш бірінші дәрежелі мәнді сатып алады. Өнімнің қалай сатылуына, нарықта оған сұранысы қандай екеніне оның өндіріс көлемі тәуелді болады.
Өндірістік бағдарламаның бағалануының орындалу бойынша аз емес маңызды мағына болып табылады және табиғи көрсеткіштердің көлемі өндірістің және өнімнің таратылымы (даналап, метрлап, тонналап). Оларды өндірістің көлімінің нәтижесінде қолданылады және басқадай түрлерде өнімнің таратылуы бойынша және біркелкі топтағы өнімдерде.Оларды талдау барысында өндіріс көлемін және өткізілген өнімнің қорытындылау түрінде және біркелкі өнім тобында қолданылады.
Шартты-натуралды көрсеткіштер,бағалық секілді, өнімнің өндіріс көлемінің сипаттамалық қорытындысы үшін қолданылады, мысалы консерврінді зауыттарда осындай көрсеткіш қолданылады, мың шартты банк секілді, жөндеу кәсіпорындарында – жөндеу шартының мөлшері, аяқ киім өндірісінде – қос аяқ киім шарты, еңбек сыйымдылығының коэффицентінің негізіне есептеледі және т.б.
Нормативті еңбек шығындары сонымен қатар өнімді шығару көлемінің бағасын қорытындылау үшін қолданылады – осындай кезде, кашан өндірістің мол өнімінің шартын жалпы оның натуралды көлемімен немесе шартты-натуралды өлшемімен ұсынылмауын білдіруі мүмкін.
Тікелей материалдық шығындарды есептеп, талдау.
22-билет
Қойма шаруашылығы, оның түрлері, міндеттері мен құрылымы.
Қойма шаруашылығы, оның түрлері, міндеттері мен құрылымы. Қойма шаруашылығының міндеті тұтынушыларға кәсіпорынның қалыпты қызметі үшін шикізат, материалдар, сатып алынатын шала фабрикаттар запастарын, аяқталмаған өндіріс қалдықтарын, сондай-ақ минимальды шығындармен өнімді дайындау мен өткізуге дайын өнімнің сақталуы мен босатылуы.
Қойма шаруашылығы жұмысының сапасынан материалдық құндылықтардың сақталуы, олармен өндірістің үздіксіз қамтамасыз етілуі, айналым қорларының айналымдылық жылдамдығы, өнімнің өзіндік құны мен сапасы байланысты.
Қоймалар бірқатар белгілері бойынша жіктеледі. Қызмет көрсету сфералары бойынша қоймалар:
• Цехаралық (орталық) - барлық кәсіпорын бөлімшелерін қамтамасыз ету үшін қолданылады.
• Цехтік (қоймалық) - берілген цех бөлімшелерін қамтамасыз ету үшін қолданылады.
Орталық қоймалар - кәсіпорынның сәйкес бөліміне, ал цехтік қоймалар - цех қызметтеріне бағынады.
Қойма жұмыстарына есеп жүргізу, оның орналастыру және жарақтандыру.
Өндірістік процеске қатысуына байланысты қоймалар мыналарға бөлінеді:
Қамсыздандыру - материалдық-техникалық қамсыздандыру элементтерімен өндірісті қамтамасыз етеді.
Өндірістік - өзіндік өндіріс жартылай фабрикаттарымен, аспаптарымен, жабдық үшін қосалқы бөлшектерімен тағы басқалармен қамтамасыз ету.
Өткізу - дайын өнім қоймалары.
Сақталатын материалдық құндылықтар сипаты бойынша қоймалар:
Әмбебап - материалдардың кең номенклатурасын сақтау үшін қызмет етеді.
Арнайы - біртекті материалдарды сақтау үшін қызмет етеді.
Қойма ауданының сипаты бойынша: ашық, жабық, жартылай жабық деп бөлінуі мүмкін. Қоймалар сақталатын материалдардың физикалық-химиялық талаптарына жауап беруі тиіс, қойма ауданының толық пайдаланылуын қамтамасыз етуі тиіс, қоймалық операциялардың максимум механикаландырылуы тиіс.