Өткізілген өнім шығындары деңгейіне факторлардың әсерін талдау

Өнім өндірудің нақты құрылымы жоспарлы деңгеймен есептелген         шығын соммасы

∑ (VВП_{і пл} х В_{і пл}) х К_{m n} + А_пл 

мұндағы К_{m n} – өнім өндіру көлемін сипаттаушы коэффициент.

1.  Нақты өнім көлемі бойынша есептелген шығын соммасы

∑ (VВП_{і ф} х В_{і пл}) + А_пл 

1. Ауыспалы шығындардың нақты деңгейімен есептелген шығын соммасы

∑ (VВП_{і ф} х В_{і ф}) + А_ф 

Сонымен жалпы шығын деңгейінің өзгерісіне әсер етуші факторлар

1. Өнім көлемінің әсерінен

∆ З = З_ус1 – З_пл  

2.       Өнім құрылымының әсерінен

∆ З = З_ус2 – З_ус 

3.        Ауыспалы шығындар әсерінен

∆ З = З_ус2 – З_у 

4.        Тұрақты шығындар әсерінен

∆ З = З_ф – З_ус3 

Тауарлы өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы шығын деңгейіне талдау

Тауарлы өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы шығындар — өнімнің өзіндік құнындағы басты көрсеткіш, яғни біріншіден ол кез келген өндіріс сапалары бойынша есептеледі, екіншіден:өнімнің өзіндік құнымен табыс арасындағы өзара байланысты сипаттайды.

Тауарлы өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы шығындар — өндірілген өнімнің құнының өзгерісімен және өнімді сатукөлемінің өзгерісі,  өндірістік шығындардың жалпы соммасының өзгерісімен тікелей байланысты.

Осы  аталған факторлер бойынша өзара байланысты келесі суреттен көреміз.

Тауарлы өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы шығындар мөлшері келесі формула бойынша анықталады:

мұндағы  З_о – жалпы шығындар көлемі, мың теңге

ТӨ — тауарлы өнім көлемі, мың теңге

Тауарлы өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы шығындар көлеміне тікелей 4 фактор әсер етеді:

1. Өндірілген өнімнің құрылымының өзгерісі.

2. Жекелеген өнімдерді өндіруге кеткен шығындардың деңгейінің өзгерісі.

3. Тұтынылған материалдардың бағасы мен тарифінің өзгерісі.

4. Тауарлы өнімі бағасының өзгерісі.

19-билет

1. Кәсіпорынның энергетикалық шаруашылығы, оның рөлі мен атқаратын міндеттері.

Кәсіпорынның энергетикалық шаруашылығы, оның рөлі мен атқаратын міндеттері. Кәсіпорын тұтынатын энергия түрлері. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда жетілген техника, өндірістік процестерді механикаландыру мен автоматтандырудың үздіксіз артуы себепті әр түрлі энергияны тұтыну көлемі, еңбектің энергия сыйымдылығы артып отыр.

Энергетикалық қызметтің сапалы жұмысы кәсіпорын экономикасына үлкен әсер етеді. Бұл энергия шығындарының өнімнің өзіндік құнында біршама артуымен анықталады, әсіресе металлургия, химия өнеркәсіп салаларында. Энергиямен қамсыздандырудың қысқа мерзімдік үзілулері өндіріс жүрісінің бұзылуына, шығындарға әкеліп соқтырады.

Энергетикалық шаруашылық міндетіне - уақытылы және толық түрде барлық бөлімшелердің әр түрлі энергиямен бекітілген параметрлерде қамтамасыз етілуі; энерго жабдығын жөндеу бойынша жұмыстарды орындау; үнемді энергияны тұтынуды қамтамасыз ету; оның шығындарын төмендету кіреді.

Энергиямен қамсыздандыру кәсіпорынның қызметі қалалық энергетикалық және жылу жүйелерін, газбен қамсыздандыру жүйесінен орталықтандырылып та және жеке өзінің энергияны өндіруі, яғни жылу орталықтарда, компрессорлық станцияларда т б мүмкін. Анағұрлым тиімді деп орталықтандырылған энергиямен қамсыздандыру есептеледі, мұнда энергиямен қамтамасыз етудің үнемділігі мен сенімділігі артады.

Екінші энергоресурстар энергиямен қамтамасыз етуді ұйымдастыру нысандары.

Ірі кәсіпорында энергиялық шаруашылық:

1. Электрлік күштік жабдықтардан, трансформаторлық қондырғылардан, компрессорлық, мұздатқыш, вентиляциялық жылу жабдығынан тұрады.

2. Телефондық, теледидарлық және радиобайланыстар құралдарынан тұрады.

3. Энергия жабдығын жөндеу бойынша цехтардан тұрады.

4. Электрлік, бу, ауа, газ жүйелері.

Ірі кәсіпорындарда энергетикалық шаруашылықты бас энергетик бөлімі жүзеге асырады, ал кіші кәсіпорында бұл функцияларды бас механик бөлімі жүзеге асырады. Олар энергия шығындарын нормалайды, оның тұтынуына есеп пен бақылау жүргізеді, энергиямен қамсыздандыру балансын өңдейді, энергияны үнемдеу шараларын және энергия жабдығын жөндеуді ұйымдастырады.

2.Өнімнің сапасы мен бәсекелес қабілеттілігін талдау

Кәсіпорын өнеркәсібінің қызметінің маңызды көрсеткіштері өнім сапасы болып табылады. Оның жоғарлауы – бәсекелік күрестің бір формасы, нарықта позицияны ұстау және жаулау. Өнімнің сапалық деңгейін жоғарлауының себебі өнімге деген сұраныстың өсуі және пайда  қосындысының көбеюі тек қана сату көлемінің есебі емес және басқа да бағалардан жоғарлауы.

Өнімнің бәсеке қабілеттілігін талдау

Тауар сатып алушының қажеттілігіне қанағаттанарлықтай болса, оның параметріне анықтауға сәйкес болуы:

—         техникалық (тауар құрамы, оның аймағының қолдануы және белгіленуі)

—         эстетикалық (тауардың ішкі түрі)

—         эргоникалық (адам ағзасындағы тауардың құрамына сәйкес)

—         нормативтік (нормаға және стандартқа тауардың сәйкестігі)

—         экономикалық (тауардың бағасының деңгейі, жүйеге күтім жасау, құралдардың мөлшері, тұтынушылардың берілген қажеттілігіне қанағаттануы)

Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі өндіруші кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігімен тікелей байланысты. өнімнің бәсеке қабілеттілігін бағалау келесі жүйелілікпен асады:

1. нарықты талдау ─ потенциалды сатып алушылар мен бәсекелестердің қажеттіліктерін зерттеу;

2. тауарға нарықтық талаптарды қалыптастыру және оны бағалық көрсеткіштер құрылымында көрсету;

3. салыстыру көрсеткіштер базасын таңдау;

4. бағалық класс моделінің түрін таңдау;

5. тауарды бәсеке қабілеттіліктің жеке және интегралды көрсеткіштер бойынша бағалау;

6.  бәсеке қабілеттілік туралы қорытынды жасау және оның өндіріс пен сатып алу мақсаттылығы туралы шешім қабылдау.

Бәсекеге қабілеттілікті бағалаудың негізгі критерийлері:

• өнімнің жаңалық дәрежесі;

• өндірілу сапасы;

• өнім туралы ақпаратты тарату үшін материалдық базасының болуы;

• өткізуді ынталандыру бойынша шаралар; өткізу динамикасы;

• өнімнің нарықтық талаптарына ыңғайлану мүмкіндігі;

• қаржылық жағдайы.