6.Жүректің веналары.

6) Веналық қанайналымы

Жүрек веналары қуыс веналарға емес тікелей жүрек қуысына ашылады.

Бүлшықетішілік веналар миокардтын барлық қабаттарында болады және артериялармен қосарлана бүлшықет будаларының бағытына сәйкес келеді. ¥сақ артерияларға (3 ретке дейін) қос вена, ірі артерияларға жеке вена косарланады. Веналық кан ағысы үш жолмен жүреді: 1) тәждік қойнауға, 2) жүректің алдыңғы веналарына, 3) жүректің оң жақ бөліміне тікелей қүятын ең үсақ веналарға. Жүректің оң жақ жартысында сол жақ жартысына қарағанда бүл кіші веналар көптеу, сондықтан тәждік веналары сол жағында көбірек дамыған.

Оң жақ кабырғаларында ең үсақ веналардың басым қызмет атқаратынын көрсетеді.

Тәждік қойнау - sinus coronarius cordis - жүйесінің веналары. Ол сол жақтағы ортақ басты (кардиалды) венаның калдығы болып табылады және тәждік жүлгесінің артқы бөлімінде, сол жақ жүрекше мен сол жақ қарыншаның арасында жайғаскан. Өзінің оң жақ, қалындау үшы арқылы қарыншалар арасындағы перде қасында, төменгі қуыс вена мен жүрекшеаралық перденің арасындағы оң жақ жүрекшеге ашылады. Sinus coronarius-ке мына веналар қүяды: a) v. cordis magna - жүрек үшынан басталып, оның алғы қарыншааралык жүлгесі бойымен көтеріліп, солға бүрылып және жүректің сол дағын орап өтіп, sinus sinistri - сол жақ қарыншаның артқы бетіндегі sinus coronarius немесе v. cordis ma-gna-ға күятын бір немесе бірнеше вена сабаушалары; б) v. obliqua atrii sinistri - сол жақ күлакшаның артқы бетінде орналасқан кішкене тармак (үрықтық v. Жүреқтің алдыңғы веналары - vv. cordis anteriores - кішкентай веналар, оң жақ қарыншаның алдыңғы бетінде орналасқан және тікелей оң жақ жүрекше қуысына қүяды.

Жүректің ең ұсақ веналары - vv. cordis тіпітае - жүрек бетіне шықпайда, капиллярлардан жиналып, тікелей жүрекше қуыстарына және аздай мөлшерде қарынша қуыстарына күяды.

cava superior sinistra-ның қалдығы); ол сол жак қуыс венаның қалдығы болып табылатын, дәнекер тінді тартпаны - plica venae cavae sinistrae - қамтитын перикард қатпарында басталады; в) v. cordis media - жүректің артқы қарыншааралық жүлгесінде жатады және тәждік жүлгеге жетіп, sinus coronarius-қа қүяды; г) v. cordis parva - жүректің көлденең жүлгесінің оң жақ жартысында орналасқан және v. cordis me-dia-ның әдетте көлденең жүлгеге жеткен жерінде осы венаға келіп қүятын жіңішке тармақ.

7.Жүректің жүйкеленуі

Жүрек бұлшықетін нервтендіретін нервтердің қүрылысы мен қызметі ерекше және күрделі, олар көптеген өрімдер түзеді. Бүкіл нерв жүйесі: 1) келетін сабаулардан; 2) экстракардиалды өрімдерден; 3) жүректің өзіндегі өрімдерден және 4) өрімдермен байланысқан түйіндік ерістерден түрады.

Қызметі жағына жүрек нервтері 4 түрге бөлінеді (И.П. Павлов): баяулатушы және тездетуші, әлсіретуші және күшейтуші. Морфо-логиялық жағынан бүл нервтер n. vagus және truncus sympaticus күрамында келеді. Симпатикалық нервтер (негізінен түйіннен кейінгі талшықтар) үш жоғарғы мойын және бес жоғарғы кеуде симпатикалық түйіндерінен шығады/n. cardiacus cervicalis superior - ganglion cervi-cale superius-тен, n. cardiacus cervicalis medius - ganglion cervicale me-dium-нен, n. cardiacus cervicalis inferior - ganglion cervicale inferius-тен немесе ganglion cervicothoracicum-нен және n. cardiaci thoracici симпатикалық сабаудың кеуде түйіндерінен.

Кезбе нервтің жүрек тармақтары оның мойын бөлімінен (rami cervicalis superiores), кеуде бөлімінен (r. cardiaci n. thoracici) және n. laryn-geus recurrens vagi-ден (rami cervicalis inferiores) басталады. Жүрекке келетін нервтер беткей және терең топтарға бөлінеді. Беткей топ өзінің жоғарғы бөлімінде үйқы және бүғанаасты артерияларына, төменгі бөлімінде - қолқа мен өкпе сабауына жанасып жатады. Негізінен кезбе нервтің тармақтарынан қүралған терең қабат кеңірдектің төменгі үштен бірінің алдыңғы бетінде орналасады. Бүл тармақтар кеңірдек аймағында орналасқан лимфа түйіндерімен жанасады, түйіндер үлкейсе, мысалы өкпе туберкулезі кезінде, бүл тармақтарды лимфа түйіндері кысып, одан жүрек ырғағы өзгеруі мүмкін. Аталғандардан нерв өрімдері қалып-тасады.

Беткей - plexus cardiacus superficialis - қолқа доғасының (оның астында) мен өкпе сабауының айырығы арасындағы өрім;

Терең - plexus cardiacus profundus қолқа доғасы (артында) мен кеңірдектің айырығы арасындағы өрім.

Бүлар аттас тамырларды коршап түрған plexus coronarius dexter et sinister-re, сондай-ак эпикард пен миокард арасында орналаскан өрімге жалғасады. Өрімдерде ганглий жасушаларының көптеген топтары нерв түйіндері болады.

Афферентті талшықтар рецепторлардан басталып, кезбе және симпатикалық нервтердің қүрамында эфферентті талшыктармен бірге жүреді.