28) Психикалық ауру адамдармен әлеуметтік жұмыстың мәселелеріне тоқталыңыз

Психикалық науқас адамдарды әлеуметтік оңалтуда маңызды рөл пациенттердің туыстарына аударылады. Тек олар ғана асқыну кезінде жанында болады, пациенттердің әдеттегі өміріне қайта әкелу үшін олардың мойнына үлкен жұмыс жүктеледі. Олар үйде жәрдем беретін емдеу көрсетеді, науқастарға психологиялық көмек жасайды, сол уақытта сол уақытта өздері де қажет етеді. С.Я.Бронин есі ауысқандар мен өрескел психикалық кемістіктердің бірге тұруы халықтың көп бөлігі жазмыш және маңызды жүйкелендіру факторы болып табылатынын белгілейді.. Зерттеуші  есі ауысқандар мен маскүнемдер отбасы мүшелерінің жүйкелерін жеке топтарға болады. Есі ауысқан тұлға отбасын дезадаптациялау себепші болады: а) науқас туыспен тұру ауыртпалығына және оларды күтуге байланысты отбасы мүшелерінің сзыолмалы қатты ширығу жағдайларынан; б) науқасқа қатынасының кінә сезімінен; в) сондай отбасылардың сыртқы ортадан қорғауға әлеуметтік оқшаулау нысанында жүзеге асыратын бағыттардан. Психикалық науқас адамдарға ауру процесінде отбасылардың қатынастары келесі өзгертулерді төзеді. Бірінші кезеңде абыржу сезімдері және болып жатқандарды түсінбеушілік пайда болады, психикалық ауру белгілері дерттануға жатпайды, тәртіптің ерекшеліктері мінездің ауытқуы, қатты ширығу салдары және т.б. байқалады, жақындарының ынтасымен көбіне қажет етпейтін тексерістер кеңейеді (мысалы, магниттік-резонанстік томография, қанда арамтамақтарды іздеу және т.б. ), госпитализациялау және көмек көрсететін емді қабылдау терсітеледі. Келесі кезеңде аурудың белгілері айқындалады, және отбасы мүшелері пациенттерді шамадан тыс және мазасыздана қамқорлық жасайды, экстросенстарды, “апаларды” іздей бастайды, “қасиетті орындарға” қатысады, инемен емдеуді жүргізуге көндіреді.Үшінші кезеңде өзінің әлсіздігін мойындаулар келеді, жалғасулардың барлығы формальды бола бастайды, науқастан психологиялық алшақтау пайда болады. Осы шаралардан кейін көбінесе пациенттердің жағдайы нашарлайды.Қажет ақпараттың жоқтығы есі ауысқандарға жоғарыда көрсетілген типтерге әкеледі. Отбасылармен жұмыс барысында психиатрдың басты мақсаты – психикалық қайғы-қасіреттің мән-жайын түсіндіру, нашарлаудың бәрәншә белгілері, асқынудың алдын алу шаралары туралы айту. Психикалық науқастардың туыстары білуі тиіс:1) психикалық аурулардың көп факторлы мән-жай туралы; 2) аурудың көп кездесетін нышандары туралы; 3) науқастарды еріксіз госпитализациялау кезіндегі әлеуметтік-құқықтық сұрақтары туралы; 4) қайта және жиі госпитализациялауды алдын алуды медикаментозды емдеудің рөлі, д.әрілік құралдардың ұстаным әрекеттері және жанама әрекеттері. Көбі психотроптік дәрі-дәрмектер пайдалыдан гөрі зиянды деп санайды, отбасыларға белгілі ьұзылыстар кезінде қазіргі емдеу әдістері соншалықты тиімді екенін ақпараттау маңызды. 5) психиатриялық көмек көмек көрсететін медициналық мекемелер, әлеуметтік қызметтер.

29) Психикалық бұзылыстардағы реабилитациялық бағдарламалардағы іс-шаралардың ерекшеліктерін ашып көрсетіңіз.

Денсаулықты сақтау мен нығайтуға жасалатын әрбір қадам – қоғамның басты капиталы адамдардың қалыпты да, ұзақ өмір сүруінің негізі. Әсіресе науқастарға денсаулық сақтаудың емдеу, алдын-алу жүйесінде психологиялық-әлеуметтік қолдау көрсету – дамыған мемлекеттер тәжірибесінен белгілі, сауығу мерзімін арттырудың алғышарттары саналады.Дамыған мемлекеттер тәжірибесінде бұл қызметті ұйымдастыру түрі аймақтық ерекшеліктеріне қарай өзіндік формаға ие.Айталық АҚШ, Британия және Канада мемлекеттерінің науқасты  психо- әлеуметтік  қолдау ісі – науқас стационардан шыққан кезеңнен бастап, отбасына оралудағы аралықта оның сұраныстарын толық қанағаттандыратын топпен арнайы жасақталған орында оңалту шараларын жүргізу негізінде  қалыптасса, Ресей Федерациясында бұл мәселе (Свердловск психиатриялық диспансерінде) медициналық-әлеуметтік қызметі мазмұнымен терең сабақтастырылған.Елімізде психикалық проблемасы бар науқастардың тұлғалық және әлеуметтік құндылықтарын қалпына келтіру – медициналық жолмен оңалту ісіне екпін береді яғни, мұндай қадам, әлі де осы санат өкілдеріне психологиялық-әлеуметтік қолдау жүйесі қалыптаспағандығы, нәтижесінде емделушілердің тұлғалық қажеттіліктерінің қанағаттандырылмай жатқандығы аталмыш проблеманың кезек күттірмес міндет екендігін алға тартуда.Сонымен, тақырыбымызға арқау болған психо-әлеуметтік қызмет дегеніміз қандай қызмет жүйесі, әлеуметтік маңызы қандай? Бұл қызмет құрамын қандай мамандар құрайды және негізгі жұмыс мазмұны немен белгіленеді?Психо-әлеуметтік қызмет-(бұдан әрі қарай ПӘҚ) арнайы жасақталған топ мүшелерінің науқастың тұлғалық әлеуметтік құндылықтарын қайта қалпына келтіру, әлеуметтік-психологиялық сұраныстары мен қажеттіліктерін қанағаттандыру және қоғамға бейімделуінде  көрсететін қолдауы. Дәлірек айтсақ, қызметте науқастың жойылған әлеуметтік дағдыларын қалпына келтіру; әлеуметтік жағдайдағы проблемаларымен жұмыс; кәсіби және еңбек дағдыларын қалыптастыру; отбасы, туған-туыстарымен байланысты қалпына келтіруге қолдау көрсету; жойылған құжаттарын тіктеу ісін жүргізу; мүгедектікке және зейнетке шығу кезеңінде әлеуметтік қолдау көрсету, сондай-ақ, еңбекке араласуға нақты бағыттар беру секілді сауалдар шеңберінде шаралар жүргізіледі. Аталмыш әлеуметтік мәселелерді шешуде науқас және оның отбасына психологиялық кәсіби қолдау көрсету-қызметтің басты міндеттері саналады.Психологиялық-әлеуметтік қызметтің топтық жүйесін қалыптастырудың алғышарты ретінде, 2009 жылдың маусым-қыркүйек айлары аралығында Астана қаласының «Психикалық денсаулық проблемаларының медициналық орталығы» мемлекеттік мекемесіндегі күндізгі стационар және №2, 3, 4, 5, 6 – шы бөлімшелерінде жалпы саны 105 емделушімен «Тиімді қарым-қатынасқа жол» психологиялық-әлеуметтік шара  жүргізілді.  Науқастарға жасалған алғашқы қадам олармен әлеуметтік оңалту картасы толтырылып, берілген жауаптарына қарай әлеуметтік-психологиялық мәселелері айқындалды.Әлеуметтік-психологиялық шараға мына талаптар бойынша, яғни толғандыратын мәселелері ортақ, шизофрения диагнозы қойылған, адамдармен қарым-қатынаста  психологиялық проблемасы бар, 16 жастан жоғары 44 ер, 61 әйел жынысындағы науқастар қамтылды. Аталмыш көрсеткіштерден 51 – II, 6 – III – топтағы мүгедектер. Бағдарламада көзделген басты мақсат: емделушілердің отбасында жақын адамдармен қарым-қатынаста эмоциональдық өзін-өзі бақылау дағдысын қалыптастыру болатын.      Шараның гипотезасы егер де, тиімді қарым-қатынасқа жол психологиялық  шара толыққанды жүзеге асырылатын болса, онда емделушілердің өзін-өзі сезінуінің жақсаруы; отбасылық қарым-қатынасқа байланысты шағымдарының азаюы; шараға өз еркімен келіп қатысушылар санының артуы; белсенділіктерінің артуы; өзін-өзі бақылау ептіліктерінің қалыптасуы; туысқандары тарапынан жағымды пікірлердің туындауы және емделушінің тиімді қарым-қатынастың оның сауығуында басты рөл атқаратындығын аңғаруына мүмкіндік берумен белгіленді.