Ұсыныс.

Нарықты экономикалық талдау тек сатып алушылардың ғана емес, сонымен қатар сатушылардың да мінез-құлқын зерттеуді көздейді. Сатушылардың нарықтағы мінез-құлқын зерттеуді, сұраныс жағдайындағыдай, ұсыныс нұсқасын түзуден бастаймыз.

«Ұсыныс» (ағылш. supply) – бұл өнімнің нақты және түбегейлі сатушыларының мінез-құлқын бейнелейтін, жалпылама термин.

Ұсыныс функциясы (supply function) – ұсыныс көлемінің оны анықтайтын факторларға тәуелділігі. Q s = Q (P, Pr, Pa, Tech, N, t or sb, E)

Q ^s – тауар ұсынысының көлемі;

P – тауар бағасы;

Pr – тауар өндірісінде қолданылатын ресурстардың бағасы;

Pa – осы тауар секілді сол ресурстардың көмегімен өндіріле алатын альтернативті тауарлардың бағасы;

Tech – тауар өндірісінде қолданылатын және өндіріс факторларының ара қатынасымен сипатталатын технология;

N – сатушылар саны;

t or sb – мемлекеттің тауар нарығын реттеу үшін енгізетін салықтары (tax) немесе субсидиялары (subsidy);

E – өндірушілердің күтімі (expectations)

Осы тауардың бағасынан басқа барлық факторлар ұсыныстың бағалық емес детерминанттары деп аталады.

Ұсыныс көлемі (ұсыныс мөлшері, ұсыныс көлемі, ағылш. quantity of supply) – бұл сатушылар белгілі баға бойынша уақыт бірлігінде сатуға ұсына алатын және ұсынғысы келетін тауарлар саны.

Бағадан ұсыныс функциясы – басқа факторлардың өзгермеген жағдайында ұсыныс көлемінің бағаға тәуелділігі. Ұсыныс функциясы кесте түрінде де(ұсыныс шкаласы), сызба түрінде де (ұсынс қисығы), формула көмегімен де бейнеленеді.

Ұсыныс қисығы (supply curve) – өндірушілер осы уақыт кезеңінде түрлі бағалармен сатуға дайын игілік санын көрсететін қисық.

Ұсыныстың кері функциясы өндірушілердің тауардың әр-бір санын қандай минималды бағамен сатуға дайын екендігін көрсетеді.

Ұсыныс қисығы оң көлбеулі. Ұсыныс қисығының мұндай түрі тұрақты өндірістік мүмкіндіктерде қосымша бірлікті өндіруге шығындардың өсуімен анықталады. Ұсыныс қисығы ұсыныстың бағалық емес детерминанттары алдын-ала анықталған және олар өзгеріске ұшырамайды деген болжамға негізделеді. Егер, ұсыныстың бір факторы өзгеретін болса, онда ұсыныс қисығының көлбеуі де өзгеріске ұшырайды.

Осы тауардың бағасы мен оның ұсыныс мөлшері арасында тікелей тәуелділік бар.

Басқа шарттар тұрақты болғанда баға жоғары болған сайын ұсыныс мөлшері де жоғары болады. Бұл ұсыныс заңы деп аталады.

Тауар бағасының өзгеруі

Ұсыныс функциясының мағынасының өзгеруі

Ұсыныс көлемінің өзгеруі

Ұсыныс қисығының бойында жылжу ( сурет 8 қара)

Бағаның өзгеруі ұсыныс мөлшерінің өзгеруіне әкеледі, бұл ұсының қисығының бойындағы қозғалысты білдіреді.

Басқа шарттар тең болған жағдайда, бағадан ұсыныс функциясы (ceteris paribus): Q^s = Q (P)

Ұсыныстың кері функциясы: P^s = P (Q) немесе ұсыныс бағасы - бұл сатушының өндірілген өнімнің соңғы данасын сатуға келісетін минималды бағасы.

Ұсынысты ұсыныс шкаласы деп аталатын кесте көмегімен көрсетуге болады.

Мысалы, жеке бағбаншының алманы жергілікті нарықта ұсынуы 1 кестеде көрсетілген (гипотетикалық берілгендер).

Кесте 1.

Р, 1 килограммның бағасы (руб.)	Р < 10	10 ≤ Р < 20	20 ≤ Р < 30	30 ≤ Р
Qs, бір айдағы ұсыныс мөлшері (кг)	0	40	65	90

Жеке ұсыныс – бір сатушының ұсынысы.

Сонда, нарықтық ұсыныс (market supply) – бұл тауардың барлық өндірушілерінің белгілі уақыт мерзімі ішінде тауардың кез-келген бағасы бойынша соммаланған ұсынысы.

Нарықтық ұсынысты бағаның әр деңгейінде жеке ұсыныс қисықтарын соммалау жолымен яғни, көлденеңнен соммалау арқылы, сызба түрінде тұрғызуға болады.

Мысалы, нарықта тауарды бірнеше өндірушілер ұсынады, олардың әрқайсысының ұсыныс функциясы бірдей Qs = −2+P. Өндірушілер саны өзгеретін жағдайдағы нарықтық ұсыныс функциясын анықтаңыз және сәйкес нарықтық ұсыныс функцияларының сызбаларын сызыңыз.

N	Qs = f (P, N)	P	Q
1	- 2 + P	4	2
2	- 4 + 2P	4	4
3	- 6 + 3P	4	6
4	- 8 + 4P	4	8

Мұнда, N – сатушылар саны, Р – осы тауардың бағасы, Q – ұсыныс мөлшері

N=1 N=2 N=3 N=4

Ұ СЫНЫСТЫҢ БАҒАЛЫҚ ЕМЕС ДЕТЕРМИНАНТТАРЫ

Сұраныс жағдайындағыдай, бағалық емес факторлардың әрекеті ұсыныстағы өзгерістерге жетелейді және ұсыныс қисығының жылжуымен айқындалады.

Ресурстарға, технологияға бағаның өзгеруі, күтілулер, мемлекеттік реттеужәне т.б.

Ұсыныс функциясының өзгеруі

Ұсыныс қисығының жылжуы (сур. 9 қара)

Ұсыныстың бағалық емес факторларының өзгеруі ұсыныс қисығының жылжуына әкеледі (shifts in the supply curve).

Ұсыныстың өсуі – оңға қарай төмен жылжу, ұсыныстың төмендеуі – солға қарай жоғары жылжу.

1. Дамыған технологияны қолдану ұсыныстың өсуіне әкеледі. Ұсыныс қисығы өндірістің белгілі технологиясының негізіне тұрғызылады. Яғни, өндіріс технологиясының жетілуі өндірілетін өнім көлемінің көбеюіне мүмкіндік береді және сатушылар кез-келген бағамен тауардың көбірек көлемін сатуға дайын болады.

2. Экономикалық ресурстар бағасының өзгеруі.

Бағаның өсуі өндіріс шығындарының өсуіне әкеледі, сондықтан, ұсыныс кемиді, және керісінше.

3. Сатушыларға (government regulation) тауарлай салықты (немесе субсидияларды, subsidy) енгізу.

Сатушылар төлейтін салықтың көбеюі өндіріс шығындарының көбеюі ретінде қарастырылады, бұл ұсыныс қисығын солға қарай жоғары жылжытады (сур. 11 қара). Өндірісті субсидиялау өндіріс шығындарын кемітеді, бұл ұсынысты жоғарылатады (сур. 12 қара).

4. Басқа тауар бағасының өзгеруі.

Өндірісінде сондай ресурстар қолданылатын тауарлар бағасының өзгеруі ұсыныс қисығының жылжуына әсер етуі мүмкін. Мысалы, фермер қолда бар ресурстарын қызанақ пен қияр өсіріп, шығаруға жұмсай алады. Егер, қызанақтың бағасы жоғары, ал қиярдың бағасы өзгерусіз қалатын болса, онда фермерде қолда бар ресурстарын қызанақ өсіруге қолдануға ынтасы болады. Сондықтан қияр ұсынысы төмендейді.

5. Болашақта тауар бағасының өзгеруін күту.

Егер, фирмалар тез арада бағалардың өсуін күтетін болса, онда, сатушылар бүгін сату көлемін кемітеді де, біраз уақыт өткеннен кейін сол тауарды жоғары бағамен сату үшін дайын өнім қорын көбейтеді. Сондықтан, қысқа мерзімде ұсыныс төмендейді. Бірақ, баға өсуінің күтумі ұзақ мерзімді және тұрақты болатын болса, онда сатушылар өндірісті ұлғайтады, себебі, алдағы уақытта бағаның өсуі фирмаларға көбірек пайда табуға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда ұсыныс жоғарылайды.

6. Нарықтағы сатушылар саны.

Осы тауарды өндіретін фирмалар санының көбеюі, ұсыныстың өсуіне себеп болады.

2 Тақырып. Сұраныс. Ұсыныс. (есептер, тест сұрақтары)

1 Есеп. Ұғым мен анықтама арасындағы сәйкестікті орнатыңыз: бірінші бағанадағы әрбір позиция бойынша екінші бағанадағы сәйкес позицияны іріктеп алыңыз.

	ҰҒЫМДАР		АНЫҚТАМАЛАР
1)	Нарықтық сұраныс	А)	Берілген уақытта және берілген баға бойынша тұтынушылардың сатып алғысы келетін және сатып ала алатын тауарлар саны
2)	Сұраныс көлемі	Б)	Табыс жоғарлаған сайын сұранысы да өсетін тауар
3)	Бірін-бірі алмастыратын тауарлар	В)	Әртүрлі баға деңгейлерінде әрбір сатып алушының ұсынатын жеке сұраныс мөлшерлерінің қосындысы
4)	Қарапайым тауарлар	Г)	Бір тауардың бағасының қымбаттауы екінші тауардың сұранысының жоғарлауына әкелетін тауарлар жұбы.

Кестеге таңдалған әріптерді жазыңыз, ал содан соң алынған әріптер тізімін жауаптар бланкісіне көшіріңіз.

Жауабы:

1	2	3	4
В	А	Г	Б

2 есеп. Театр билеттеріне сұраныс қисық сызығы Q^d = 70 – P теңдеуімен берілген, мұндағы Q^d- билеттер саны, Р – билет бағасы, ақшалай бірлікпен. Театр басқармасы билет бағасын қандай деңгейде тағайындауы керек, егер ол сұраныс қисық сызығының түрі туралы мәліметті білсе және билеттерді сатудан максималды түсім алуды көздейтін болса?

Шешімі:

Түсім TR=Р х Q болғандықтан, TRmax: TR' = 0, Р* кезде, мұндағы│ ε_р^d │= 1.

TR= Р х (70 – Р) = 70Р – Р²

TRmax:

TR' = 0

70 – 2Р = 0

Р = 35

Жауабы: Максималды түсім алу үшін театр басқармасы билет бағасын 35 ақшалай бірлік деңгейінде тағайындауы тиіс.

3 есеп. Нарықта екі тұтынушылар бар, олардың сұранысының жеке функциялары келесідей түрмен берілген: Q^d₁ = 50 - 5P; Q^d₂ = 48 - 6P. Нарықтық сұраныс функциясын аналитикалық және графикалық тәсілмен анықтаңыз.

Жауабы:

Р

10

8

D₂ D₁ Dm

10 48 50 98 Q

егер Р > 10 болса, 0

Q^d = егер 8 < Р ≤ 10 болса, 50 – 5Р

егер Р ≤ 8 болса, 98 – 11Р

4 есеп. Фирма өзінің өнімін өткізуін ынталандыру үшін компьютерлерінің бір моделіне бағаны 200 доллардан 150 долларға дейін уақытша төмендеуін хабарлады. Нәтижесінде, фирма келесі айда компьютерді, бұрығыға қарағанда, бір жарым есе сатты. Фирманың табысы қалай өзгерді?

Жауабы: фирманың табысы 12,5 %-ға жоғарлады.

ТЕСТ 1. БІР ДҰРЫС ЖАУАПТЫ ТАҢДАҢЫЗ

1. Сұраныс заңы нені сипаттайды (барлық басқа жағдайлар бірдей болғанда):

1) тұтынушылардың табысы жоғары болған сайын, сұраныс та жоғары болады;

2) сұраныс мөлшері ұсыныс мөлшері мен тұтынушылардың табыс мөлшерімен анықталады;

3) тауардың бағасы жоғары болған сайын, сұраныс мөлшері төмен болады;

4) сұраныс мөлшері аз болған сайын, тауар бағасы жоғары болады.

2. Барлық басқа жағдайлар тұрақты болған жағдайда сұраныстың өсуі неден болуы мүмкін:

1) тұтынушыларға дотацияның болдырмай тастауынан;

2) қарастырып отырған тауар өндіріс мөлшерінің төмендуінен;

3) алмастырушы тауарлардың бағасының төмендеуінен;

4) толықтырушы тауалардың (комплементтердің) бағасының төмендеуінен.

3. Сұраныс қисық сызығының оңга және жоғары жылжуы нені білдіреді:

1) өндірушілер кез келген бағада өнімнің көп мөлшерін ұсынады;

2) кез келген бағада сұраныс мөлшері өскен;

3) сұраныс төмендейді

4) осы өнімді тұтыну мөлшері азайды.

Тест 1 сұрақтарының жауаптары.

Сұрақ№	1	2	3
Жауап	3	4	2

ІІ. «СҰРАНЫС» ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР

1 тапсырма. Келесі айтылған тұжырымдар дұрыс па? Жауабыңызды түсіндіріңіз.

1. басқа факторлар тұрақты болған жағдайда шұлыұтар бағасының төмендеуі оларға деген сұраныстың өзгеруіне әкелуі мүмкін;

2. жүзім бағасының жоғарлауы нәтижесінде оған деген сұраныс төмендеді және енді жүзімді кезекке тұрмай-ақ сатып алуға болады;

3. туу деңгейінің өсуі арқасында бала-бақшадағы орындарға сұраныс азайды;

4. автокөліктерге баға өсетін болса, автоқақпаққа деген сұраныс мөлшері төмендейді;

5. тұтынушылар табысы төмендеді, және нанға деген сұраныс өсіп кетті;

6. жасырын ақаулары бар тауарды сапасы төмен тауарларға жатқызады.

Жауабы:

1. дұрыс емес, себебі бұл бағалық фактор, сұраныс мөлщері өзгереді;

2. дұрыс емес, сұраныс мөлшері өзгереді (бағалық фактор)

3. дұрыс емес, (халық туу деңгейінің өсуі – бұл бағалық емес фактор, сондықтан, бүкіл сұраныс өзгеріске ұшырайды, сұраныс азаймайды, керісінше, өседі)

4. дұрыс емес, (автокөлік пен автоқақпақтар – бұл бірін-бірі толықтыратын тауарлар, сондықтан, автокөлікке баға өзгерген кезде автоқақпақтарға баға сұраныс мөлшері емес, сұраныс төмендейді)

5. дұрыс, бұл инфериорлы тауар, сондықтан табыс төмендеген кезде берілген тауарға сұраныс өседі

6. дұрыс емес, себебі қарапайым тауарларда да, сапасы төмен тауарларда да жасырын ақаулар болуы мүмкін(бұл аталған факт сұраныс детерминанттарына және баға факторына жатпайды)

2 тапсырма. Земфираның концертіне билет бағасы 2000 теңге болғанда стадионға 7 мың адам келді. Келесі концертке билет бағасы 4000 теңгеге дейін қымбаттаған кезде, көрермендер саны 3 мың адамға дейін азайды.

1. Билет бағасы 1500 теңге кезінде стадионға қанша көрермендер келеді, егер сұраныс функциясын сызықты деп санасақ?

2. Сұраныстың мұндай функциясында сатып алушылар билеттің қандай максималды санын сатып алуға дайын?

3. Сатып алушыларға лайықты билет бағасының диапазонын анықтаңыз.

Шешімі:

а) сұраныс функциясын анықтау үшін алдымен теңдеудегі коэффициенттерді анықтау қажет:

Тура сұраныс теңдеуі теріс көлбеуге ие:

У = -а Х + b или Q_d = - aP + b

Бізге екі нүкте координаттары белгілі: А (7000; 2000) және В (3000; 4000), біз осы екі координаттар арқылы түзу теңдеуін кұра аламыз:

Q_d = -aP + b – координаттар шамаларын теңдеуге қоямыз: 7000 = -а х 2000 + b;

(бірінші теңдеу)

3000 = -а х 4000 + b (екінші теңдеу).

Теңдеулер жүйесін шешеміз:

Бірінші теңдеуден екінші теңдеуді шегереміз, сонда келесі теңдеу шығады: 4000 = 2000а, бұдан а=2, екі теңдеудің біреуіне қою арқылы b табамыз, 7000 = -2000 х 2+ b, b = 11000.

Алынған коэффициенттерді теңдеуге қоямыз: Q_d = -2P + 11000

Теңдеуге Р = 1500 теңге қою арқылы концертке келуге ықыласын білдірген адамдар санын анықтаймыз:

Q_d = -2 х 1500 + 11000 = 8000

б)

Р	Р = 5500	Р = 0	0 < Р < 5500
Qd	0	11000	0 < Qd < 11000

Егер концерт тегін болса, яғни Р = 0 болса, максималды билет саны 11000 -ға тең,

в) Сатып алушыларға лайықты баға диапазоны: 0 < Р <5500

3 тапсырма. Сары май бағасы өсіп жатса да, сары майды тұтыну мөлшері де өседі деп жорамалдайық. Бұл жағдайда сұраныс заңы орындалады ма?

Жауабы: бұл сұраныс заңынан тыс ережеге сәйкес болу мүмкін (осындай құбылысты Ирландиядағы ағылшын экономисті Гиффен картопқа қатысты байқаған). Бірақ сары май Гиффен тауарына жатпайды, оны алмастыратын тауарлар бар, сондықтан ол қарапайым тауарлар қатарына жатады. Сары майдың бағасының қымбаттауына қарамастан сары майды тұтыну мөлшерінің өсуі халық табысының өсуінен болуы мүмкін.

4 тапсырма. Қарастырып отырған нарықта тек ғана төрт сатып алушылар бар, олардың әрқайсысына бір-бір «Чайка» шаңсорғышы керек. Сатып алушылардың әрқасысы үшін максималды мүмкін бағалары төмендегі кестеде көрсетілген:

Сатып алушы	Иванов	Петров	Сидоров	Попов
Баға, теңге	8000	10000	12000	15000

Нарықтық сұраныс шкаласын тұрғызыңыз. График түріндеде де көрсетіңіз.

Шешімі:

P	8000	10000	12000	15000
Qd	4	3	2	1

Келесі кестедей көрсетуге болады: (2 кесте):

Р	Р >15000	12000 < Р ≤ 15000	10000 < Р ≤12000	8000 < Р ≤10000	0 < P ≤ 8000
Qd	0	1	2	3	4

ҰСЫНЫС

5 есеп. Салықты енгізгенге дейін ұсыныс функциясы Qs = −75 + 8P теңдеуімен бейнеленетін, мұнда Р – баға. Сатылған тауардың әр-бір данасынан алынатын, 2 $ тең тауарлы салық енгізгеннен кейін, ұсыныстың жаңа функциясы қандай болады?

Шешуі:

Әр-бір сатылған тауардан алынатын Т ақша бірлігіне тең салықты енгізу ұсыныс қисығының Т данаға жоғары жылжуына әкеледі:

Qs (Р) → Qs (Р – Т).

Сонда, ұсыныстың жаңа функциясы былай көрсетіледі:

Qs = −75 + 8(P – 2) = - 91 + 8Р

6 Есеп. Әлде-бір тауар нарығында фирмалардың екі тобы бар. Бірінші топтың ұсынысы: Р = 0,5Q + 5 , екінші топтың ұсынысы: Р = 0,5Q – 2. Нарықтық ұсыныстың 4-ке тең болатын кездегі шамасын анықтаңыз.

Шешуі:

Ұсыныстың тікелей функциясы берілмеген соң, алдымен Q(Р) бейнелейміз:

Q1 = 2Р – 10 и Q2 = 2Р + 4.

Нарықтық ұсыныстың функциясын тұрғызамыз:

2Р + 4, мұнда P < 5;

Q^s =

4Р – 6, мұнда P ≥ 5

P < 5 болғанда нарыққа тауарды тек екінші топтың фирмалары ұсынатын болатындықтан, Р = 4 тең болғандағы нарықтық ұсыныс мөлшерін табу үшін осы бағаны екінші топ фирмаларының ұсыныс функциясының орнына қою керек:

Qm (Р = 4) = 2 × 4 + 4 = 12

Жауабы: Qm (Р = 4) = 12

ТЕСТ 2. ТӨМЕНДЕГІНІҢ ҚАЙСЫСЫ ДҰРЫС

1. Ұсыныс қисығының оңға қарай жылжуы, өндірушілердің осы жеке бағамен тауар санын көбірек ұсынатынын білдіреді.

1) Дұрыс 2) Дұрыс емес

2. Өндіріс технологиясының жетілуі тауар ұсынысы қисығының оңға қарай жылжуына әкеледі.

1) Дұрыс 2) Дұрыс емес

3. Ұсыныс заңы, өндірістің кеңеюі, басқа шарттар тең болған жағдайда, өндірілетін өнім бағасының көтерілуі кезінде ғана пайдалы болатынын білдіреді.

1) Дұрыс 2) Дұрыс емес

БІР ҒАНА ДҰРЫС ЖАУАПТЫ ТАҢДАҢЫЗ:

4. Ұсыныс қисығының оңға төмен қарай жылжуы нені білдіреді?

1) осы тауар бағасының көтерілуінен тауар ұсынысының мөлшері өседі;

2) тауардыңәр-бір мағынасында ұсыныс мөлшері көтеріледі;

3) бағаның осы мәнінде өндірушілер өнімнің көп көлемін ұсынады;

4) тауардың бағасының көтерілуінен сол тауар ұсынысы өседі;

5) дұрыс жауап жоқ.

5. Факторлардың қайсысы ұсыныс қисығының жылжуына себеп болмайды?

1) өндіріс технологиясының өзгеруі;

2) өндіріс дотациясын енгізу;

3) сол тауар бағасының өзгеруі;

4) сол тауардың өндірісіне қажетті ресурстар бағасының өзгеруі.

6. Ұсыныс функциялары берілген. Осы функциялардың қайсысы ұзақ мерзімді кезеңдегі ұсынысты бейнелейді?

1) Qs = −2+P;

2) Qs = 6;

3) Qs = P + 3;

4) Qs = 2Р - 4.

5) дұрыс жауап жоқ

7. Әлде-бір игіліктің нарықтық ұсынысы қай факторға тәуелді болмайды?

1) тұтынушылардың талғамдары мен қалаулары;

2) сол игіліктің нарықтық құны;

3) 1) және 2) жауаптар дұрыс;

4) дұрыс жауап жоқ.

8. Нарықтық ұсыныс қисығы:

1) кез-келген жеке ұсыныс қисығының жайпақтығынан кем болмайды:

2) егер тауардың тағы бір өндірушісі пайда болатын болса, солға қарай жылжиды;

3) егер сол тауар сатып алушыларда кеңінен танымал болатын болса, оңға қарай жылжиды;

4) барлық жауап дұрыс.

Тест 2 сұрақтарының жауаптары

Сұрақ №	1	2	3	4	5	6	7	8
Жауабы	1	1	1	2	3	4	3	1

«ҰСЫНЫС» ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР

5 тапсырма. Қайсысы дұрыс? Жауаптарыңызды түсіндіріңіз.

1. поп-корн бағасының төмендеуі жақын жерде орналасқан дүкендегі поп-корнның ұсынысын төмендетеді;

2. йогуртті өндіру шығындарының төмендеуі нәтижесінде, олардың нарықтағы ұсынысы көтеріледі;

3. спиртті ішімдік саудасына салынатын салық мөлшерінің көтерілуі олардың дүңгіршектегі ұсынысын қысқартады;

4. капустаның бөлшек сауда бағасының төмендеуі салдарынан оның нарықтағы ұсынысы кемиді;

5. салқын ауа-райына байланысты лимонадқа сұраныстың кемуі оның ұсынысын төмендетеді;

6. өзіндік құнның төмендеуі ұсыныстың көбеюіне себеп болады;

7. нан комбинатына берілетін жәрдемақылар нан ұсынысын көтереді;

8. «Таврия» бағасының төмендеуі салдарынан «ВMW» автокөліктерінің ұсынысы кемиді.

Жауабы:

1. – дұрыс емес, себебі бағаның төмендеуі ұсыныс көлемін азайтады (бағалық фактор)

2. – дұрыс (шығындардың азаюы –бьұл ұсыныстың бағалық емес факторы, сондықтан ұсыныс қисық сызығы оңға жылжиды)

3. – дұрыс (салық мөлшерінің өсуі – ұсыныстың бағалық еме факторы және сондықтан ұсыныс қисық сызығы солға жылжиды)

4. – дұрыс емес, себебі тауар бағасының төмендеуі – бағалық фактор, сондықтан ұсыныс мөлшері азаяды

5. – дұрыс, себебі бұл бағалық емес фактор – қысқа мерзімде сатушылардың өзгерістерді күтуі

6. – дұрыс, себебі бұл бағалық емес фактор, (ресурстарға бағалардың төмендеуі)

7. – дұрыс, себебі бұл бағалық емес фактор – берілген дотациялар ұсынысты ұлғайтады.

8. – дұрыс емес, бұл бағалық емес фактор – басқа ресурстарға бағаның өзгеруі, бұл жерде өзін-өзі алмастыратын тауарлар туралы айтылып тұр. Егер «Таврия» автокөлік бағасы төмендейтін болса, онда нарықтағы оның ұсыныс мөлшері азаяды, демек, «BMW» автокөлік ұсынысы өсуі тиіс.

( бұл Б суретіне комментарий)