13 Тақырып. Экономикадағы мемлекет. (есептер, тест сұрақтары) тест
ДҰРЫС ЖАУАПТЫ КӨРСЕТІҢІЗ
Салықтар ненің салдарынан пайда болды?
Мемлекеттің пайда болуы
Өнеркәсіптің орнығуы
Сауданың дамуы
Төлету әдістеріне байланысты салықтар қалай бөлінеді?
Жалпыға міндетті және факультативті
Тікелей және жанама
Абстрактті және мақсатты
Салық құқығының заты - мемлекет пен салық төлеушілердің өзара әрекеті неге байланысты болады?
А. Бюджетке жеке және заңды тұлғалардың табысын алу
Б. Салықтарды бекіту, жүргізу және мөлшерін есептеу мен бюджетке төлету тәртібі
В. Заңды және жеке тұлғалардың бюджетке төлейтін табыстарын бекіту, өзгерту мен төлету.
Сұрық нөмірі |
1 |
2 |
3 |
Жауаптары
|
А |
Б |
В |
ЕСЕП
Сіз жұмысқа орналастыңыз да жұмыс берушімен еңбек келісімін жасадыңыз. Еңбек келісімінде еңбекақы көлемі 10000 теңге деп көрсетілген. Алайда, айдың соңында 10000 теңгенің орнына Сіз 8550 теңге айлық алдыңыз. Сіздің құқыңыз бұзылды ма? Еңбекақыдан немесе табыстан қандай салықтар ұсталынады?
Шешуі:
1. Міндетті зейнеткерлік жарна ұсталынады. Ол еңбекақы соммасынның 10 % -ын құрайды және олар Сіздің зейнетақы шотыңызға аударылады.
10000теңгеХ10%=1000теңге – зейнетақы шотына төленетін сомма (міндетті)
10000 теңге – 1000 теңге = 9000 теңге
2. Табыс салығы ұсталынады. Табыс салығын бухгалтерлік бөлім арнайы кесте бойынша ұстайды. Табыс салығының мөлшері табыс мөлшеріне байланысты. Табыс жоғары болған сайын, салық төлеу мөлшері де жоғары болады.
9000Х12 ай = 108000 теңге
9000Х5% = 450 теңге
9000 – 450 = 8550 теңге
Жауабы: алатын сомма 8550 теңге.
ТАЛҚЫЛАҢЫЗ
Бүгін Анардың туған күні. Ол 12 жасқа толды. Ол сыныптас жолдастарын шақырды. Жолдастары Анар тұратын үйдің маңайындағы Жаңа алаңда жиналды және осы кезде гүл сапыт алмағандары естеріне түсті. Олар гүлдерді жақын клумбадан жұлып алуды жөн көрді. Өз-өздерін ақтау үшін гүлдер ешкімдікі емес және барша адамдар үшін өсіп тұр деді. (клумбадағы гүлдер – мемлекеттің меншігіндегі тауар, сондықтан балалар әкімшілдік жауапкершілікке тартылады)
«Борыш» пен «міндет» түсініктері арасында айырмашылық бар ма? (жауаптар әртүрлі болу мүмкін)
Ойлануға арналған сұрақтар
Қазақстанда әлде де Үкіметтің бақылауындағы қызметтер мен салалар тізімін құрыңыз. Осы тізімнен жекешелендіріле алатын бір немес екі саланы таңдаңыз. Сіз оларды қалай жекшелендіретін едіңіз? (Суаттар, жер қойнауы (лизинг, жалға алу, сату), орман мемлекеттің қарамағында . Жекешелендіру жөніндежауаптар әртүрлі болуы мүмкін)
Еркін кәсіпкерліктің базалық элементтері мынандай: жеке меншік, бәсекелестік құқы мен бағалардың нарықтық жүйесі. Сонымен қатар, бүкіл дүние жүзінде адамдардың ойына басқа да мәселелер келеді, мысалы: Толық еңбекпен қамтылу; Экономикалық өсу; Бағалардың тұрақтылығы; Экономикалық қауіпсіздік; Экономикалық теңдік.
Қазақстанның тұрғындары жиі ұшырасатын аса маңызды бес экономикалық мәселелердің тізімін құрыңыз. Сіз, бұл мәселелерді неден бастап шешер едіңіз? (жауаптар әртүрлі болуы мүмкін)
Кейбір «ойын ережелері» мемлекеттің қатысуынсыз – ақ пайда бола ала ма? (иә, егер фирманың ішкі ережесі туралы сөз болса)
Табыстарды қайта бөлудің артықшылығы мен кемшілігі неде? (егер ресурстар дұрыс орналастырылған болса, нарық тиімді жұмыс істейді. Осы орналастырудың нәтижесі қоғамға қажет емес табыс айырмашылығы бойынша теңсіздікті тудырады. Үкімет ресурстарды қайта бөлу арқылы араласуы мүмкін.Бірақ көптеген кәсіпкерлер оған келіспейді, себебі олардың негізгі қағидалары – «кім жұмыс жасамайды, сол ешнәрсе алмайды». Және қазіргі кезге дейін «әділ салық» туралы пікір-таластар болып отыр.)
Конституцияда азаматтардың жаппай еңбек етуге міндеттілігі туралы көрсетілмеген, ҚР ҚК жұмыспен айналысудан бас тарту үшін жауапкершілік туралы бап алынған. Еңбекке деген өз мүмкіндігін еркін қолдану құқы, мүлдем еңбек етпеу құқын білдіре ме? (Иә, себебі сіздің алдыңызда таңдау мәселесі болып тұр – жұмыс жасау немесе бос болу).(Әкімшілік-әміршілдік жүйе жұмыссыздық қағидасын жоққа шығарды) (Дискуссия)
Жаттығу 1
Экономикалық қызметтің айналма ағымы
I бөлім:
Үй шаруашылығы өз меншігіндегі табиғи ресурстарды, адами ресурстар мен капиталды ақша табысының төлемдері- еңбекақы мен жалақы, рента, пайыз бен пайдаға айырбастайды. Бұл табыс төлемдері бизнес фирмалар ұсынатын соңғы тауарлар мен қызметтерді сатп алу үшін пайдаланылады. Бизнес фирмалар бұдан түскен түсімді сатуға арналатын жаңа тауарлар мен қызметтерді өндіру үшін үй шаруашылықтарынан жаңа өндірістік ресурстарды сатып алуға жұмсайды. Сонымен, өндірістік ресурстардың, тауарлар мен қызметтердің, сонымен қатар, табыстың ақшалай төлемдерінің айналма ағымы қалыптасады және қуатталады.
II бөлім:
Төменде келтірілген айналма ағымының сызбасында қисық сызықтар үй шаруашылығы мен бизнес фирмалар арасында орын ауыстыратын төлемдер мен өнімдердің қозғалу бағытын көрсетеді. Сызықтардың сыртқы шеңбері табыс (ақшалай төлемдердің) ағымын көрсетеді. Сызықтардың ішкі шеңбері төлемдер төленетін өндірістік ресурстар мен дайын өнімнің ағымын көрсетеді. Қарапайым экономикада айналма ағымының нұсқасын аяқтау үшін әр-бір сызықты немесе бос торды толтырыңыз.
