1.1 Жеке меншік құқығын сақтау

Нарықтар «ойын ережелерін» жедел түрде қалыптастырмайды және қуаттамайды. Нарықтың қызмет етуіне араласу және оның әділдігін қамтамасыз ету үшін бейтарап жақтың қатысуы қажет. Мысалы, меншік құқығы нақты белгіленбей және қамтамасыз етілмей, адамдар нарықта еркін айырбас жасай алмайды. Егер меншік құқығы қорғалмаған болса, адамдар біреу олардың үйін, мәшинесін немесе жеке заттарын алып қояды деп қорқады. Ережесі жоқ қоғамда ресурстарды сақтау мен оларға инвестициялау тарапынан қызығушылық болмайды. Егер, келісімдерді бұзу жазаланбайды болса, онда оларды ешбір адам жасамайтын болады. Сенімнің бұл негізінсіз нарықтар шығынға ұшырайды, несие берушілер мен компаниялар, компаниялар мен еңбек ресурстары арасында үйлестік болмайды. Жалпы алғанда, меншік құқығы экономиканың қызмет етуі мен өркендеуі үшін аса қажет. Тек үкімет пен соттың көмегімен ғана адамдар қажетті ережелерді анықтай алады және жеке келісімдердің сақталуын байқай алады. Қазақстан Республикасында мемлекеттік және жеке меншік тең деп танылады және қорғалады ( ҚР Конституциясы, 6 бап 1 тармақ)

1.2 Сыртқы әсерлерді ескеру

Үкімет сыртқы әсерлер деп аталатын нарықтан тыс сыртқы шығындар мен артықшылықтарды есепке алумен айналысады. Олар тауарлар мен қызметтер өндірісінің шығындары өндірушілер мен тұтынушылардың мәселесі емес, осы шығындарды өтейтін үшінші жақ - қоғамның өзекті мәселесі болып саналатын кезде орын алады. Экономисттер бұл шығындар мен артықшылықтарды сыртқы деп атайды, себебі, олар шешім қабылдаушының қызмет шеңберінен асып түседі. Мемлекет адамның өмірі мен денсаулығы үшін қолайлы қоршаған ортаны күзетуді мақсат етіп қояды (ҚР Конституциясы, 31 бап 1тармақ).

Сыртқы әсерлер су жағалауына жақын аймақта кемелерді тазалаумен айналысатын фирмада орын алуы мүмкін. Кемелерді тазаланғаннан кейін суды өзенге ағызады. Бұл суда адамдар үшін қауіпті ештеңе болмаса да, онда балықтардың уылдырық шашуына кері әсерін тигізетін химикаттар болады. Отельдер, балық аулауға қажетті заттарды сататын дүкендер, спорт тауарлары дүкендері балықтардың кемуі салдарынан шығынға ұшырайды, себебі, балық аулауды ұнататын туристтер басқа демалу орындарына көшеді.

Кемелерді тазалайтын компанияның иесі өзі ұсынатын қызметтердің шығындарына өз іс-әрекетінің жағымсыз салдарын енгізбейді. Себебі, бұл салдар оның тікелей шығындарына әсер етпейді. Сондықтан оның клиеттері бұл шығындар үшін төлем төлемейді. Керісінше, бұл шығындарды бизнесі балық санының төмендеуінен жапа шеккен адамдар төлейді.

Нарықтар мұндай шығындарды бөле алмайтын кезде, өз шығындарын басқа адамдардың немесе фирмалардың мойнына асып қойған компанияларға сыртқы шығындар бойынша есеп беруге сендіру үшін белгілі әрекеттерді қабылдай алады. Мысалы, кемелерді жуатын компанияға жуатын құралдағы балықтардың көбеюіне әсер ететін химикаттан айырылу керектігі туралы үкім шығаруы мүмкін. Сонымен қатар, компания шығындалған кәсіпкерлердің шығындарын өтеуі қажет. Олай болмаған жағдайда, бұл шығындарды жуу орнының иелері мен олардың клиенттері төлейді.

Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі Агенттік сыртқы шығындармен әрекет етеді, ол ауа мен судың тазалық стандарттарын белгілейді және олардың сақталуын байқайды. Компаниялар немесе жеке азаматтар ауаны немесе суды қолданған кезде, олар бұл ресурстарды сыртқы ортаға қайтару алдында стандарттарға сай тазалауы керек.

Сыртқы артықшылықтар да өндірушінің қызмет шеңберінен асуы мүмкін. Мысалы, медициналық клиника түрлі жұқпалы ауруларға қарсы егу шараларын жасайды. Егу шаралары жасалған адамдар ұтады, бірақ, егу шаралары жасалмаған адамдар да ұтады, себебі, ауруды жұқтыру тәуекелі едәуір төмендейді. Адамдар тікелей ала алатын артықшылықтарды (сыртқы артықшылықтарға қарағанда) қабылдайды, сондықтан, үкімет осындай іс-шараларды жүргізуді талап етуі мүмкін және де, тұрғындарды сал ауруынан сақтандыру үшін егу шараларын жүргізу секілді, олардың өткізілуін қаржыландырады.