4 Тапсырма. Авиокомпания ісі: ірі болған сайын жақсы ма?

Оқу бітіргеніңізге 10 жыл өтті деп және сізді табиғи монополияларды реттеу және бәсекені қорғау Агенттігіне экономист – кеңесші ретінде жұмысқа алды деп елестетіңіз. Сізге пікіріңізді білуге төмендегі іс жіберілді. Осы істе көрсетілген рыноктар мен информациялар аумағындағы барлық біліміңізді көрсете келе, монополияға қарсы саясат жүргізетін Агенттіктің заң жөніндегі орынбасарына өз ұсынысыңызды жасауға дайындалыңыз.

Екі, салыстырмалы алғанда жас Аэрофлот және Жетісу авиа өздерінің бірігуі туралы жоспарын хабарлады. Төмендегі кестеде Қазақстандағы басты авиокомпаниялардың соңғы жылдағы жалпы билет сатудағы үлесі көрсетілген.

Астана әуе жолы 17%

Алматы әуе жолы 15%

Атырау әуе жолы 14%

Аэрофлот 11%

Шығыс әуе жолы 10%

Жетісу авиа 9%

Ақтөбе әуе жолы 8%

Басқа қалғандары 16%

Соңғы бес жылда авиатасымалдау саласы бұрынғыдан да шоғырлана бастады, оған себеп — ұсақ авиакомпаниялардың нарықтан кетуі немесе үлкен компанияларға қосылуы.Қазіргі кезде төрт ірі компанияға барлық сату көлемінің 57% келетініне назар аударыңыз.

Қосылуға қарсы дәлелдер: Агенствоның кейбір заңгерлері қосылуға қарсы тұруды жөн көреді.Олардың ойынша төртінші және алтыншы ірі компаниялардың бірігуі авиакомпаниялардың іріленуінің сатуды орталықтандыру және бәсекені азайту сияқты жаман жақтарын ары қарай жалғастырады.Біріккен соң жаңа авиокомпания елдегі ең ірі компанияға айналады да қазіргі кезбен салыстырғанда алдыңғы қатарлы авиабайланыстардан да сату көлемін көп мөлшерге ұлғайтады.Ірі авиабайланыстардың жүргізетін агрессивті жарнама кампаниялары бұл рынокқа кіргісі келетін жаңа бәсекелестерге үлкен кедергі келтіреді.

Қосылуды қолдайтын дәлелдер: Авиакомпаниялардың бірігуін қолдайтын заңгерлердіңдайындаған құжаттарында мұндай қосылу бұл саладағы бәсекеге материалдық жағынан әсерін тигізбейтіні көрсетілген. «Аэрофлот» компаниясы бизнесінің көп бөлігін «бір жағалаудан екінші жағалауға» ұшатын үлкен ұшақтар құрайды. Ал «Жетісу Авиа» қысқа аралыққа кішкентай ұшақтармен ұшуға маманданған. Бүгінгі күні екі компания төрт қалаға ғана қызмет көрсетеді. Сонымен қоса қазіргі жағдайда бұл саладағы ірі авиакәсіпорындардың жоғарғы бәсекелестігінен ұзақ мерзімдегі болашақта ешқандай авиакомпания бірігусіз жеке өмір сүре алмайды делінген. Қосылғаннан кейін компания бюджеттің қомақты бөлігін жарнамаға жұмсап, билет сатудан көп табыс түсіруі мүмкін. Егер екі авиакомпанияның біреуінің жағдайы қиындаса, соның кесірінен азайған сату көлемін басқа үш ірі компания көтеріп алады, ал бұл рыноктың шоғырлануына әкеледі. Заңгерлер мықты бір компанияның екі шағын рыноктан шығып қалу қаупі бар компаниялардан дұрыс болатынын дәлелдемекші.

Сұрақ: Заң бөлімі компаниялардың қосылуына қарсы екенін айту керек пе? Сіздің ұсынысыңыз қандай? Өз ойыңызды дәлелдеңіз.

______________ Қосылуды қолдаймын

______________ Қосылуға қарсымын