- •Мазмұны
- •1 Тақырып. Ресурстардың шектеулілігі. Таңдау мәселесі. Балама құн. Ресурстардың шектеулілігі
- •Кесте 2. Өндіріс мүмкіншіліктерінің кестесі
- •1 Сурет. Өндіріс мүмкіншілігінің қисық сызығы
- •Экономикалық жүйе түрлері
- •1 Тақырып. Ресурстардың шектеулілігі. Таңдау мәселесі. Балама құн. (есептер, тест сұрақтары)
- •Өз бетімен шығаруға арналған есептер
- •Тест сұрақтары
- •Әрбір экономикалық жүйе ресурстардың шектеулілігі факторына тап болады дегенде не туралы сөз болып отыр:
- •Өндірістік мүмкіншіліктер қисық сызығын сызған кезде төменде аталған экономикалық ұғымдардың қайсысын тікелей мысал ретінде көруге болады:
- •2 Тақырып. Сұраныс. Ұсыныс.
- •Сұраныс (demand).
- •Ұсыныс.
- •3 Тақырып. Сұраныс икемділігі. Ұсыныстың икемділігі.
- •3 Тақырып. Сұраныс икемділігі. Ұсыныс икемділігі.
- •IV. Тапсырмалар
- •VI тест 2. Төмендегінің қайсысы дұрыс?
- •4 Тақырып. Сұраныс пен ұсыныстың өзара әрекеті.
- •1. Сұраныс өзгерісіне реакция.
- •2. Ұсыныс өзгерісіне реакция.
- •3. Сұраныс пен ұсыныстың бірдей өзгерісне реакция.
- •Нарықтық бағаны белігеуде мемлекеттік реттеудің салдарлары
- •Салықтар мен дотациялар;
- •Директивті бағалар (бағаның жоғарғы және төмеңгі шегін тағайындау)
- •3. Сату көлемін реттеу
- •4 Тақырып. Сұраныс пен ұсыныстың өзара әрекеті (есептер, тест сұрақтары).
- •Қорытынды: алынатын түсімнің ең көп мөлшері тепе-теңдік баға кезінде болады. Тест
- •Тест жауаптары
- •5 Тақырып. Бизнесті ұйымдастыру нысандары
- •Бизнесті ұйымдастыру нысандары
- •Жеке бизнес
- •Жеке нысан: артықшылығы мен кемшілігі
- •Серіктестік бизнесті ұйымдастыру нысаны ретінде
- •Серіктестік: артықшылығы мен кемшілігі
- •Бизнесті ұйымдастырудың акционерлік нысаны
- •Акционерлік қоғам: артықшылығы мен кемшілігі
- •Бизнесті ұйымдастырудың арнайы нысандары
- •5 Тақырып. Бизнесті ұйымдастыру нысандары (есептер, тест сұрақтары)
- •1 Тапсырма
- •«Алтын кілт» ертегісі.
- •Есептер
- •6 Тақырып. Кәсіпкерлікті қаржыландыру
- •Қаржы нарығы
- •Қысқа мерзімді қаржыландыру
- •Ұзақ мерзімді қаржыландыру
- •Акциялар
- •Кәсіпорын жаңа капитал шығарады
- •Кесте 1. Қызмет түрлері бойынша таза табыс, млн. Теңге
- •Тақырып 6. Кәсіпкерлікті қаржыландыру (есептер, тест сұрақтары)
- •Тест 1.
- •Жауап бланкісі
- •Есеп 1.
- •Тест 2.
- •Жауап бланкісі
- •Есептер 2
- •7 Тақырып. Фирма шығындары.
- •Шығындар
- •Шығын түрлері
- •Өнімді өндіру үшін фирманың қолданатын сыртқы және ішкі өндіріс факторлары
- •Шекті шығындар
- •Фирма шығындары
- •Пайданың ең жоғары болу шарты
- •Өндіріс масштабының (көлемінің) әсері
- •Қорытынды
- •7 Тақырып. Фирма шығындары (есептер, тест сұрақтары)
- •II.Есептер
- •III. Тест
- •8 Тақырып. Бәсекелестік. Рынок құрылымы.
- •Бәсекелестік
- •Рынок құрылымы
- •Қорытынды
- •2 Тапсырма
- •1 Тапсырма.
- •2 Тапсырма. Түрмедегідер диллемасы
- •3 Тапсырма. Бензоқұбырлар дуэлі
- •4 Тапсырма. Авиокомпания ісі: ірі болған сайын жақсы ма?
- •9 Тақырып. Еңбек нарығы. Еңбек ресурстары.
- •Еңбек нарығы
- •Еңбек ресурстары және жұмыссыздық
- •Жұмыссыздық түрлері
- •Фрикционды жұмыссыздық
- •Құрылым жұмыссыздығы
- •Циклды жұмыссыздық
- •Жасырын жұмыссыздық
- •Табиғи жұмыссыздық түсінігі
- •Жұмыссыздықтың салдары
- •Оукен заңы
- •Қосымша материал.
- •Жұмыспен қамтуды мемлекеттік реттеу
- •Жай мерзімді
- •Мерзімді-сыйақылы
- •Еңбек нарығы қалай жұмыс жасайды
- •Еңбекке сұраныс
- •Жоғары мөлшерде пайда алу шарты
- •Еңбек ұсынысы
- •Нарықтық тепе-теңдік
- •Қызмет түріне орай еңбекақы деңгейіндегі айырмашылықтар
- •Жалқының ең төменгі деңгейін мемлекеттік реттеу
- •Тақырып 9. Еңбек нарығы. Еңбек ресурстары. (есептер, тест сұрақтары)
- •II. Өздік жұмысқа арналған тапсырмалар тест
- •1 Тест сұрақтарына жауаптар
- •III. Еңбек нарығы және жалақы
- •Келесі сөйлемдердің қайсысы дұрыс, қайсысы қате екенін көрсетіңіз.
- •Келтірілген жауаптардың қайсысыд ұрыс екенін көрсет.
- •Тапсырмалар мен есептер
- •Жұмыспен қамтылғандар және жұмыссызлар. Жұмыссыздықты өлшеу.
- •Терминдермен түсініктерге сәйкес анықтамаларын табыңыз:
- •№3 Тест
- •Есептер
- •Тақырып 11. Экономикалық тұрақтылық
- •Экономикалық тұрақтылық
- •Макроэкономиканың мақсаты мен құралдары
- •Жалпы ұлттық өнім. Жалпы ішкі өнім.
- •Жұө табыс тәсілімен есептеу
- •Жіө өндірістік әдіспен есептеу.
- •Қосымша құнды есептеу
- •Ұлттық шоттың басқа көрсеткіштері
- •Номиналды және нақты жүө
- •Экономикалық циклдар
- •Макроэкономикадағы тепе-теңдік
- •Тепе-теңдік баға деңгейі мен ұлттық өндірістің нақты көлемі
- •Жұмыспен қамтудың кейнсиандық теориясындағы макроэкономикалық тепе-теңдік
- •Жұмыссыздықты шектеу мақсатындағы экспансия саясаты
- •Инфляцияны шектеу мақсатындағы рестриктивті саясат
- •Экономиканы ақша-несие және бюджеттік реттеу әдістері
- •Тақырып 11. Экономикалық тұрақтылық (есептер, тест сұрақтары) тест 1.
- •Тест 2.
- •Дұрыс сөйлемді анықта:
- •12 Тақырып. Халықаралық сауда
- •13 Тақырып. Экономикадағы мемлекет
- •Экономикадағы мемлекет
- •1.1 Жеке меншік құқығын сақтау
- •1.2 Сыртқы әсерлерді ескеру
- •1.3 Нарықтық бәсекелестікті қамтамасыз ету
- •1.4 Тұтынушыларды қорғау
- •1.5 Экономиканы тұрақтандыру
- •1.6 Экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
- •1.7 Қоғамдық қолданыстағы тауарлар мен қызметтерді қамтамасыз ету
- •1.8 Мемлекеттік және жеке сектордың өзара әрекеті
- •1.9 Үкімет өз ақшасын қалай жұмсайды
- •1.10Үкіметтік табыстардың көздері
- •Қорытынды
- •Қазақстан республикасы бойынша қосымша материал
- •13 Тақырып. Экономикадағы мемлекет. (есептер, тест сұрақтары) тест
- •Ойлануға арналған сұрақтар
- •5 Нарық Соңғы тауарлар мен қызметтер 6 Нарық 1 Жаттығу
Қорытынды: алынатын түсімнің ең көп мөлшері тепе-теңдік баға кезінде болады. Тест
КЕЛЕСІ ТҰЖЫРЫМДАМАЛАР ДҰРЫС ПА?
Егер тауар бағасының өсуімен қоса тауарға деген сұраныс азаятын болса, ал ұсыныс өсетін болса, нарық тепе-тендік жағдайда болады
Тауарға деген сұраныстың өсуі тауардың бағасының өсуіне әкеледі, бұл өз кезегінде тауар ұсынысының өсуіне әкеледі.
3. Егер тауар ұсынысы мен тұтынушылар табысы бір уақытта өсетін болса, онда тауар бағасы өзгермеуі мүмкін.
ЖАЛҒЫЗ ДҰРЫС ЖАУАПТЫ ТАҢДАҢЫЗ:
4. Егер нарықтағы баға тепе-теңдік бағадан жоғары болса, онда нарықта:
тауар жетіспеушілігі қалыптасады;
тауар артықшылығы қалыптасады;
сұраныс көлемі мен ұсыныс көлемі асып түседі;
жауаптың 2) және 3) нұсқалары дұрыс.
5. Ұсыныстың азаюы салдарынан тұтынуда Х игілігін алмастыратын Ү игілігінің бағасы өсті. Басқа факторлар тұрақты болғанда, бұл жағдай ... әкеледі:
Х игілігінің тепе-теңдік бағасының өсуіне және оның тепе-теңдік сатылу көлемінің өсуіне;
Х игілігінің тепе-теңдік бағасының өсуіне және оның тепе-теңдік сатылу көлемінің азаюына;
Х игілігінің тепе-теңдік бағасының төмендеуіне және оның тепе-теңдік сатылу көлемінің өсуіне;
дұрыс жауабы жоқ.
6. Белгілі бір игілікті өндіру технологиясы жетілдірілді. Барлық факторлар тұрақты болғанда, бұл қандай жағдайларға әкеледі:
тепе-теңдік бағаның өсуіне және тепе - теңдік сатылу көлемінің өсуіне;
тепе-теңдік бағаның өсуіне және тепе - теңдік сатылу көлемінің азаюына;
3)тепе-теңдік бағаның төмендеуіне және тепе-теңдік сатылу көлемінің өсуіне;
дұрыс жауабы жоқ.
7. Егер тауардың ұсынысы икемсіз болса, ал сол тауарға деген сұраныс төмендейтін болса, онда сатушының жалпы түсімі:
өседі;
азаяды;
егер сұраныс икемді болған кезде ғана, азаяды;
егер сұраныс икемсіз болған кезде ғана, азаяды;
өзгеріссіз қалады.
8. Өндірушілерге салық салу тепе - теңдік бағаға ешқандай әсер етпейді, егер:
сұраныс абсолютті икемді болса;
ұсыныс абсолютті икемді болса;
бағаның кез келген деңгейінде сұраныс икемділігі бірге тең болса;
сұраныс абсолютті икемсіз болса;
9. Бісекелестік нарықта жаңа өндірушілердің пайда болуы кезінде, мүмкін:
тепе-теңдік баға өседі;
ұсыныс азаяды;
сұраныс өседі;
тепе-теңдік баға төмендейді.
10. Балалар киімдері нарығындағы өндірушілерге берілетін салықтық жеңілдіктер, басқа факторлар тұрақты болғанда, ... ықпал етеді:
тепе-теңдік бағаның және тепе-теңдік сатылу көлемінің өсуіне;
тепе-теңдік бағаның өсуіне және тепе-теңдік сатылу көлемінің төмендеуіне;
тепе-теңдік бағаның және тепе-теңдік сатылу көлемінің төмендеуіне;
тепе-теңдік бағаның төмендеуіне және тепе-теңдік сатылу көлемінің өсуіне.
жауап беру үшін мәлімет толық емес.
11.Егер барлық тұтынушылар үшін кофе қарапайым тауары болып саналады деп қарастырсақ, кофе өнідірісінің шығындары мен тұрғындардың табысы бірдей уақытта жоғарлайтын болса, кофе нарығындағы тепе-теңдік жағдайы қалай өзгеруі мүмкін?
тепе-теңдік сатылу көлемі жоғарлайды, ал тепе-теңдік баға кез келген бағытта өзгеруі мүмкін.
тепе-теңдік баға жоғарлайды, ал тепе-теңдік сатылу көлемі кез келген бағытта өзгереді.
тепе-теңдік баға төмендейді, ал тепе-теңдік сатылу көлемі кез келген бағытта өзгереді.
тепе-теңдік сатылу көлемі азаяды, ал тепе-теңдік баға кез келген бағытта өзгеруі мүмкін.
тепе-теңдік баға жоғарлайды және тепе-теңдік сатылу көлемі де жоғарлайды.
12. Бәсекелестік нарықта тепе-теңдік бағадан төмен «бағалардың төбесін» (максималды баға) тағайындау (тепе-теңдік жағдаймен салыстырғанда) ... әкеледі:
сату көлемінің азаюына және бағаның төмендеуіне;
сату көлемінің өсуіне және бағаның төмендеуіне;
бағаға да, сатылу көлеміне де әсерін тигізбейді;
сатылу көлеміне әсер етпейді, бірақ бағаны төмендетеді;
дұрыс жауабы жоқ.
13. Нарықта екі тұтынушылар берілген және олардың жеке сұраныс қисық сызықтары келесі теңдеулермен берілген: Q1= 60 – 2P және Q2= 40 – P. Бұл нарықтағы ұсыныс қисық сызығы Qs = P - 30 теңдеуімен сипатталады. Тепе-теңдік бағаны табыңыз:
Р = 20тг.;
Р = 35 тг.;
Р = 30 тг.;
Р = 25 тг.
дұрыс жауабы жоқ.
Импорттық автокөліктер нарығын қарастырайық. Импорттық автокөліктердің сұраныс пен ұсынысы келесі теңдеулерімен берілсін: Qd = 4000 – P және Qs = 3P. Егер мемлекет ішкі өндірушілерді қорғау үшін импорттық автокөліктерге 100 автокөлікке тең квотаны еңгізетін болса, бұл жағдай импорттық автокөліктердің нарықтық бағасына қалай әсер етеді?
импорттық автокөліктердің бағасы 1000-ға жоғарлайды;
импорттық автокөліктердің бағасы өзгермейді;
импорттық автокөліктердің бағасы 2000-ға жоғарлайды;
импорттық автокөліктердің бағасы1000-ға төмендейді;
импорттық автокөліктердің бағасы 2000-ға төмендейді
15. Бидай нарығындағы тепе-теңдік жағдайында:
бидайды тепе-теңдік бағасымен сатып алу тілегін білдірген сатып алушылардың барлығы сатып алуды жүзеге асыра алған жоқ;
тепе-теңдік бағамен сатуға ұсынылған бидайдың барлығы сол бағаны төлеуге дайын тұтынушылармен сатып алынбайды;
кейбір сатушылар тепе-теңдік бағамен сатылатын өздерінің бидайларына сатып алушыларды таба алмайды;
тепе-теңдік бағадан төмен бағамен ұсынылатын бидай сатылмай қалады;
тепе-теңдік бағадан жоғары бағамен ұсынылатын бидай сатылмай қалады.
16. Қай фактордың әсерінен киім бағасы жоғарлайды:
киім ұсынысың өсуінің нәтижесінде;
тоқыма фабрикаларындағы жалақылардың жоғарлауы нәтижесінде;
киімге деген сұраныстың төмендеуі нәтижесінде;
өндіріс құнын төмендететін жаңа құрал-жабдықтың пайда болуы нәтижесінде;
киім сату көлемінің өсуі нәтижесінде.
17. «Тайд» кір жуатын ұнтақтың бағасының төмендеуі (басқа факторлар тұрақты болғанда) «Персил» кір жуатын ұнтақтың нарығына қалай әсер етеді?
«Персил» кір жуатын ұнтақтың тепе-теңдік бағасы төмендейді, ал сатылу көлемі жоғарлайды;
«Персил» кір жуатын ұнтақтың тепе-теңдік бағасы өседі, ал сатылу көлемі азаяды;
«Персил» кір жуатын ұнтақтың тепе-теңдік бағасы да, тепе-теңдік сатылу көлемі де төмендейді;
«Персил» кір жуатын ұнтақтың тепе-теңдік бағасы да, тепе-теңдік сатылу көлемі де жоғарлайды;
«Персил» кір жуатын ұнтақтың тепе-теңдік бағасы өседі, ал сатылу көлемі өзгермейді.
