3.5. Мүжілдіру қасиеті

Дизельді отындардың мүжілдіру қасиеті бензиндегідей, негізінен оның құрамындағы көмірсутектерге және басқа да қосылыстарға байланысты. Олар оттекті және күкіртті қосы­лыс­тар. Бұл қосылыстар дизельді отындарда бензинге қарағанда 3-5 есе артық. Агрессивті оттекті қосылыстардың дизельді отындар­да бар екендігін 10 мл отында болатын калий гидроксиді масса­сы­мен (мг) анықтайды (бензиндегідей). Дизельді отындарға қой­ылатын техникалық талаптар бойынша оның қышқылдығы 100 мл отында 5 мг КОН-тан аспауы керек. Күкіртті қосылыстардың мүжілдіру қасиеті тазаланған мысқа тигізетін әсерімен тексе­рі­леді. Күкіртті қосылыстар тобының ішінде меркаптан көмірсу­тектерінің мүжілдіру қасиеті жоғары. Сондықтан зауыттан шық­қан дизельді отындарда меркаптан 0,01%-дан аспауы керек.

Дизельді отындағы күкіртті қосылыстар жанған кезде цилиндрде күкірт оксидтері (SO₂, SO₃) пайда болады. Бұл газ тәрізді заттар жоғары температурада металдарды мүжілдіреді, ол төменгі температурада сумен әрекеттесіп, күкірт және күкірт қышқылдарын түзеді. Күкірт қосылыстарынан цилиндр-піспек тобы бәрінен көп мүжіліске ұшырайды. Күкіртті дизельді отынның жануынан қозғалтқыш тетіктерінің мүжілуін азайту үшін отындарға және майларға арнайы қоспалар қосу керек.

Отынға қосылған сілті қоспалары арқылы отынның мүжілдіру қасиетін едәуір азайтуға болады. Сонымен, күкіртті дизельді отындарды қолданған жағдайда әдейі арналған сілті қосындысы бар отынды қолдану керек.

3.6. Төменгі температуралық қасиеттері

Дизельді отынның төменгі температуралық қасиеттері деп олардың төменгі температурада біртекті болуын айтады. Температураның төмендігінен дизельді отынның тұтқырлығы артады, одан отын сорабының өнімділігі азаяды, бұл жағдай температура -40⁰С-ға тең болғанда айқын байқалады.

Отынды беру жүйесінде температураның төмендігінен не­гізгі ауытқушылық отынның лайлануына немесе қатуына байла­нысты. Бензинге қарағанда дизельді отындарда парафинді кө­мірсутектер көп болады. Температура төмендегенде ондай кө­мірсутектер кристалданады. Олар сүзгілерді бітеп тастайды. Сон­дықтан қолданатын температура отынның лайлану темпе­ратурасынан жоғары болуы керек. Лайлану температурасы деп төменгі температурада н-парафин көмірсутектері кристалдары­ның немесе мұздың микрокристалдарының түзілуі нәтижесінде отынның лайлануын айтады.

Температура одан ары төмендегенде отын ағу қасиетінен айрылады. Пробиркаға құйылған отынды 45⁰ еңкейткенде оның дең­гейі 1 минут аралығында өзгермесе, бұл жағдайдағы темпе­ра­ту­раны отынның қату температурасы дейді.

Дизельді отынның төменгі температуралық қасиеттерін жақсартудың екі жолы бар: біріншісі – отынды жоғары темпера­турада еритін қалыпты парафин көмірсутектерден арылту. Сон­да отын жоғары цетанды көмірсутектерден де арылады; екінші жолы - отынға лайлану мен қату температураларын төменде­тетін депрессорды қосу керек.

3.7. Отынның булануы

Құрамында жоғары температурада қайнайтын көмірсу­тек­тер бар отындар жану камерасында жану процесі кезінде баяу және аз буланады. Бұл қозғалтқыштың іске қосылуын қиын­датады, үнемділігін төмендетеді және пайдаланылған газ­дың түтінін арттырады.

Егер отын жеңіл фракциялық құрамымен сипатталатын болса, онда ол жану камерасында тез және толық буланады. Бі­рақ өздігінен нашар тұтанатындықтан қозғалтқыштың іске қо­сылуы қиындайды, ал қызған соң оның жұмысы «қатал» бола­ды. Сондықтан да дизельді отын оңтайлы булану қасиетіне ие болуы керек. Қоспа жасауға 0,001-0,004 с уақыт кетеді. Дизельді отын бензинге қарағанда аз буланады, ал қоспа жасау үшін отынның булану беті мейлінше үлкен болуы керек. Осы мақсат­та отынды жоғары жылдамдықпен бүріккіш соплосынан өтетін­дей етіп жақсылап тозаңдатады. МССТ 305-82 бойынша отын­ның булануы фракциялық құрамымен сипатталады, 50% және 96% қайнау температурасымен анықталады.

3-кесте. Дизельді отындар қасиеттерінің негізгі көрсеткіштері (МССТ 305-82)

Көрсеткіштер	Л	З	А
Цетан саны	45	45	45
Фракциялық құрамы: 50% құрамының қайнау температурасы, 0С 96% құрамының қайнау температурасы, 0С	280 360	280 340	255 330
200С температурадағы ки-нематикалық тұтқырлығы, мм2/с	3,0-6,0	1,8-5,0	1,5-4,0
Қату температурасы, 0С	-10	-35	-55
3-кестенің соңы
Көрсеткіштер	Л	З	А
Лайлану температурасы, 0С	-5	-25	-
Тұтану температурасы, 0С	50	35	30
Меркаптан күкірттің массалық үлесі, %	0,01	0,01	0,01
Қышқылдығы, мг КОН/1000мл	5	5	5
Күлділігі, %	0,01	0,01	0,01
200С температурадағы тығыздығы, кг/м3	860	840	830