2.9. Ісік пен қалыпты тіндердіц сәулелену реакциясын басқару.

Қазіргі уақытта сәуле терапнясыныц арсеналыңда ісік және қалыпты тіндердің радиосезімтадцылыгын бағыттайтын, яғни тералиялық аралықгы өзгерте алатын тәсідцер бар. Радиотерапиялық аралық сәулелену жағдайын (доза вариациясын, сәулелену уақыты мен ырғағын), тіндердін оттегімен немесе аурудың организміне әралуан химиялық қосындыларды енгізу арқылы қанықгыру дәрежесін өзгерту жолымсн арттырьшуы мүмкін.

Барлық ісік жасушаларын жоя алатьш жогары дозалы сәуле емі сау тіндерді зақымдау қауіпін туғызатықцықтан қайтара қолдануға келмейді. Ісікті жеткілікті стіп сәулемен емдеу міндетін басқа жолмен шешеді.

Ісік пен оның қасыңдағы қалыпты тіндерді радиациялық әсер ерекшеліктері көлемдік және сапаның кеңеюі сэулелік терапияның даму тарихымен тыгыз байланысты. Осьшың негізінде дозаны фракциялаудың жаңа тәсілдері, сол сияқты сәулелік терапияның тиімділігін артгырудың әртурлі жолдарын қолдану қарастырылуда.

Ісіктін радносезімталдылығы мен оған әсер егетін факторлар. Радиобиологияльпс тэжірибе немесе клиникалық көріністің арқасында ісіктің радносезімталдылыгын екі категорияға бөлуге болады. Біріншісіне сезім- талдылыгы жоғары лимфоид тектес жаңа пайда болған түрді жатқызады. Жасушаның радиациялық жойылуына әкелу үшін 1,5-2 есе көп мөлшерде сәуле эсері қажет. Осыған байланысты жасушаның жойылуының 2 түрін ажыратады - интерфазалық жойылу және репродукті жойылу. Интерфазалық жойылу жасушанын бөлінуіне қарамай, Сәулеленуден кейін негізінен жасуша бөлінген кезде жэне ДНҚ молекуласы жарылган кезінде байқалады. Жасушаның жетілуі жоғарылаған сайын радиосезімталдылықтың төмендеуі эр уақытта беягілі.

Жасушаның негізгі радиосезімтадцылығы — оны жасушаны тарату әдісі арқылы іп үі(го анықтайды. Қатаң қаралатын жағдайдағы ісік жасушаның радиосезімталдылығып негіз деп атаған. Дегенмен осы зерттеулердін мазмүнына тоқгалу, үшін радиосезімтапдыққа тоқталу керек. Жойылған жасушаның саның сэуле эсерінің нэтижесін бірлік дозаға сәйкес етіп сақгау ыңгайлы. Бірақ оны бақылау үшін бірнеше күндік жұмыстар жүргізілуі керек. Сэулеленген жасуша лезде жойылмайтьіны анықгалған. Ол бірнеше ұрпак теңірегінде болады. Кейде сәулеленген жасушаның өзі жойылса, басқа жағдайда — жасуша ұсағыда жойьшып, сонымен қатар летальды сэулеленген жасуша ірі жасуша түзілу нәтижесінде өзінің кебеюін тоқгатуы мүмкін. Бір сөзбен айтқанда, летальды сәулеленген жасуша ірі жасушаны түзілу иатижесінде азінін көбеюін тоцтатады.

Арнайы мөлшердегі сәулеленуден кейін тізбек тәріздес жасуша дәреженін темендеуі арқылы практикадағы радиосезімталдылықгы анықтайды. Көзге көрінстін колониялар 6 бөлімнен еткен және сәулеленуден кейін жойылмай эрі қарай пролиферациялайтындығын анықгаған. ^ірлік ошақгық дозасы 2 Гр мелшерленетін стандарттық сәуле әсері тәртібімен радиосезімталдылыкгьін

негізі багаланады. Кейде басқа көрсеткішті де қолданады. Осының нэтижесіңде колониялардың пайда болуы 37% төмендейді. І.Оеасоп және басқалар (1984) тәжірибе нэтижесінде радиосезімталдьшығы жоғары жасушаға лимфоидті ісіктер және нейробластома жататьшдығын анықгады. Осыдан кейін — медуллобластома, ұсақ жасушалы өкпенің қатерлі ісігі, келесі - сүг безінің, жатырдьщ және куықгық, ток жэне тік ішектің, ұйкы безінің ісіктері, осгеосаркома, меланома және бүйрек ісігі болып есептеледі. Соңгы жьшдары ісіктердің радиосезімталдыгы жасушаның радиотөзімділігімен тығыз байланыста екені анықгалып отьф.