9. Handel średniowieczny - organizacja, drogi handlowe

Handel: -lokalny

-tranzytowy, prawo składu częściowego lub całkowitego(sprzedaż całego towaru, pozostawienie na składzie miejskim lub sprzedaż części, handel przez pewien czas), przymus drogowy(komory celne feudałów)

Organizacje kupieckie: -gildie(kupcy z jednego miasta)

-hanzy(kupcy z różnych miast)

-faktorie(dzielnice kupców obcych w danym mieście), bez pośrednictwa maklerów

Wyjątek od reguł: -jarmarki szampańskie we Flandrii, Brugii (spotkanie kupców lewantyńskich i hanzeatyckich

Szlaki handlowe: a)lewantyński (M. Środziemne handel Europy z B. Wschodem)-walki Genui z Wenecją

b)Hanza (M. Bałtyckie)-związek miast z Lubeką na czele zmonopolizował handel Europy Zachodniej(Holandia, Anglia) ze Wschodnią(Polska, Rosja, Niemcy)-zwalczano Duńczyków, Norwegów, Holen.

c)N-S(łączenie powyższych) - jarmarki, szlak bursztynowy

Handel: -potępiany przez Kościół (zajmowali się nim więc Żydzi) - doktryna kanoniczna

-Tomasz z Akwinu(XIIIw. ) dopuścił zysk kupiecki z ceny godziwej

-pierwszy bank - w Wenecji 1156r. weksel, kredyt, lombard

-popyt na pieniądz (srebry-obrót wewnętrzny, złoty-handel międzynarodowy)

10. Stanowy podział społeczeństwa feudalnego

Stany: -duchowny (otwarty, kultura, oświata, handel, krucjaty)

-rycerski (zamknięty, walka, administracja, moralne ideały, ziemia=władza)

-mieszczański(raczej otwarty)

-patrycjat(kupcy, bankierzy)

-pospólstwo(mistrzowie, czeladnicy, przekupnie)

-plebs(bez praw miejskich(najemni robotnicy, ludzie luźni-wałesy, żebracy, nierządnice, przestępcy)

-chłopski(wg majątku-pełnorolni, zagrodnicy, bezrolni, najemnicy, rzemieślnicy; wg prawa-poddani lub wolni)

11. Istota kryzysu XIV w.

Upadek ostatniej twierdzy krzyżowców Akka w 1291r. Wielka schizma zachodnia i antypapieże(1378-1417). Upadek Konstantynopola 1453r. (Bizancjum-biurokracja, korupcja, zerowy przyrost naturalny).

Klęski głodu podczas nieurodzajów (1315, 1317) - zwiększano areał, a nie wydajność. 1348r. -dżuma z Bliskiego Wschodu atakuje Włochy, Francję, Anglię, Niemcy i Norwegię. ”Czarna śmierć” zabiera ok. 1/3-1/2 ludności. Kryzys polegał na spadku zaludnienia wsi(pustki), co wywoływało spadek produkcji żywności, spadek ludności w mieście, spadek produkcji w mieście, zmniejszenie się dochodów feudałów, upadek rycerstwa(raubitterzy), zahamowanie osadnictwa w Europie środkowo-wschodniej.

Wojna stuletnia(1337-1453) wywoływała zaburzenia społeczne(żakeria we Francji 1358, w Anglii powstanie Wata Tylera(i lollardów) 1381, powstanie Jacka Cade’a 1450r. ), także zaburzenia w miastach. Wojny dodatkowo wyniszczały. Kryzys ten w zasadzie nie dotknął Europy środkowo-wschodniej - rozwój Polski, Czech, Węgier.

12. Ekonomiczne konsekwencje wielkich odkryć geograficznych(podboje kolonialne, rewolucja handlowa I cen)

Przyczyny: -ekonomiczne(brak kruszców, przeludnienie Europy)

-religijne(nawracanie niewiernych=ogniem i mieczem + ekspansjonizm)

Przebieg: -Henryk Żeglarz-Zatoka Gwinejska

-Bartłomiej Diaz(1488)-Przylądek Dobrej Nadziei

-Krzysztof Kolumb(12 X 1492)-Ameryka

-Vasco da Gama(1498)-Indie

-Pedro Cabral(1500)-Brazylia

-Ferdynand Magellan(1519-1522)-opłynięcie świata

Podboje kolonialne: -Hiszpanii do poł. XVIw. : Antyle, Kubę, Meksyk(Ferdynand Cortez niszczy Azteków), Peru(Inków wyciął Franciszek Pizarro), Filipiny, Ameryka Środkowa. Kolonizacja; Indianie ludność poddana i ewangelizowana lub eksterminowana. 1545 - pierwsza kopalnia srebra-srebrne floty.

-Portugalii Faktorie na wybrzeżach Afryki(Angola, Mozambik, Zanzibar), Indiach(Goa, Kalikat), Brazylii, Molukki, Sumatra, Chiny(Makao), Japonia(Nagasaki). Handel korzenny; brak ludności do kolonizacji i podporządkowania zdobytych terenów.

Konsekwencje odkryć:

a)złoty wiek Hiszpanii (i połączonej z nią potem Portugalii) - dobrobyt jednak zmarnowano na wojny

b)dualizm gospodarczy

c)rewolucja handlowa: -globalizacja gospodarki(handel trans oceaniczny, zwiększenie przestrzeni handlu)

-nowe centra handlowe(Lizbona, Kadyks, Sewilla, Antwerpia)

-towary kolonialne, powiększenie się asortymentu towarów, zwiększenie się wolumenu(skali) towarów

-wzrost roli kupca osiadłego; system księgowości kupieckiej i bilansowania majątku(księgowość dwustronna)

-nowożytne niewolnictwo(assiento=monopol handlu Murzynami hiszpański do 1713r. )

d)rewolucja cen=inflacja monetarna=spadek wartości pieniądza przez napływ kruszców do Europy

-inflacja kruszców(spadek wartości srebra)

-nożyce cen(szybciej rosną ceny żywności niż art. przemysłowych)

-wzrost popytu na żywność (import z Europy środkowo-wschodniej) - wzrost liczby ludności