Historia gospodarcza

„Dobry ekonomista to artysta”

I. Historia gospodarcza powszechna

1. Periodyzacja dziejów powszechnych

-Periodyzacja - podział czasu

a)ery - żydowska, biznatyjska, grecka, rzymska, dionizyjska=chrześcijańska, mahometańska

b)praktyczna (typowa) starożytność, średniowiecze, czasy nowożytne, czasy najnowsze

c)marksistowska (według sposobów produkcji) - przejścia ewolucyjne lub rewolucyjne

- wspólnota pierwotna

- niewolnictwo

- feudalizm

- kapitalizm

- socjalizm (komunizm)

d)stadia rozwoju

-Walta Rostowa

-społeczeństwo tradycyjne (wysokie zatrudnienie w rolnictwie 75%, hierarchia społeczna, mała wydajność)

-społeczeństwo przejściowe (zmiany w technice, produkcji, polityce, wartościach)

-start gospodarczy (gwałtowny bodziec - np. maszyna parowa, kolej)

-społeczeństwo dojrzałości (gospodarka zdolna do produkcji niemal wszystkiego w wyniku startu gosp. )

-społeczeństwo masowej konsumpcji (produkcja i konsumpcja wszystkiego czego chce)

-Andre Piettre’a

-epoka tradycyjna - gospodarka uzależniona i podporządkowana polityce, tradycji i religii

-epoka wolności - gospodarka niezależna (liberalizm i wyzysk)

-epoka etatyzmu i techniki - gospodarka kierowana (kapitalizm kierowany, socjalizm)

2. Charakterystyka epoki wspólnoty pierwotnej. Neolityczna rewolucja rolnicza

Wspólnota pierwotna przypada na epokę kamienną, która dzieli się na:

-paleolit (1000 000 - 14 000 p. n. e. ) - zbieractwo i łowiectwo

-mezolit (14 000 - 8 000 p. n. e. )

-neolit (8 000 - 4 000 p. n. e. ) - rewolucja rolnicza - na Bliskim Wschodzie, uprawa zbóż= tryb osiadły, w konsekwencji: społeczny podział pracy, rozkład wspólnoty pierwotnej, wzrost liczby ludności, powstają osiedla, miasta, państwa i pierwsze nierówności

3. System niewolniczy w starożytności I przyczyny jego upadku

Niewolnictwo:

-patriarchalne (podleganie władzy najstarszego w rodzie)

w tym azjatycki sposób produkcji - ziemia własnością monarchy, ludność wiejska tylko formalnie wolna, w rzeczywistości niewolnicy posiadający ochronę prawną

-klasyczne (niewolnik - narzędzie mówiące -Grecja, państwa hellnistyczne, Rzym)

Epoka brązu: -radło, prywatna własność ziemi, monarchia despotyczna(Mezopotamia, Persja, Syria, Palestyna)

Grecja: a)Wielka kolonizacja (VIII-VI p. n. e. ) rozwój handlu(w tym niewolnikami), , rzemiosła

b)Ateny - demokracja dla ludzi wolnych, niewolnicy pracowali w warsztatach rzemieślniczych

c)Sparta - 3 klasy: spartiaci (wojsko), periojkowie (ludzie wolni pracujący), helioci (niewolnicy)

Rzym: -wielkie majątki ziemskie (latyfundia) w których pracowali niewolnicy pochodzący z wojen

-potem maleje podaż niewolników (brak wojen), pojawiają się kolonowie(wolni dzierżawcy)

-313r. edykt mediolański - równouprawnienie chrześcijaństwa (uderzenie formalne(?) w niewolnictwo)

4. Geneza I istota gospodarki feudalnej w Europie

Geneza feudalizmu: regres gospodarki w V-VIIw. (cofnięcie się rozwoju cywilizacyjnego, upadek miast, zamknięty charakter gospodarowania=gospodarka naturalna ograniczająca się do rolnictwa). Rozwinął się na Zachodzie(Francja-najpełniej), im dalej na wschód tym mniej; także w Chinach (tam niedziedziczono ziemi)

Istota feudalizmu: a)ustrój społeczno-polityczny opierający się na prawnej zależności (hierarchicznej)

jednostek oraz na systemie lennym

b)ustrój społeczno-gospodarczy opierający się na podzielonej własności ziemi (własność zwierzchnia i użytkowa) i poddaństwie chłopów(gruntowe, osobiste, sądowe) , skutkiem czego była renta feudalna

Renty feudalne: -naturalna (danina)

-odrobkowa (pańszczyzna)

-czynszowa (dzierżawa)

Cechy feudalizmu: -dominacja gospodarki naturalnej

-decentralizacja rynków towarowych

-system stanowy (podległość społeczno-gospodarcza jednych grup innym=drabina społecznych zależności)

Senior i wasale: -związani lennem(senior broni wasali, wasale płacą lenna, służą w armii i wykupują seniora)