1.7. Сурет. Тэп70а тепловозынын жалпы көрінісі:

1- гидромоторлық жетекті желдеткіш доңғалағы; 2-дизельдін ауа өздігінен тазарту сүзгісі; 3-бәсеңдеткіш; 4- дизель-генератор; 5- тартым электрлік машиналарды салқындату орталықтандыру жүйесінін ауа өзіндік сүзгісі; 6-тартым электрлік машиналарды салқындату орталықтандыру жүйесінін біліктік желдеткіші; 7-реостаттық тежегіш; 8-құмсалғыш; 9-кондиционер; 10-басқару пульті; 11-арбашық; 12-тежеу аспаптарынын блогі; 13-тежеу сығымдағышы; 14-қысылған ауаны дайындайтын жүйенін жабдығы; 15-бас ауа қоры; 16-аккумуляторлық жиынтық бөлігі; 17-отын багі;18- көбікауа қондырғысы; 19-гидроциклондар қондырғыс; 20-май айдауға арналсан сорғы; 21-отын жылытқышы; 22-отын айдайтын агрегат; 23-энергиямен жабдықтау түзеткіші; 24-энергиямен жабдықтау сүзгілерінің блогі; 25-тарту агрегатынын қозу блогі; 26-түзету қондырғысы; 27-жоғары вольттік камера; 28-қауіпсіз жүйесінің блогі; 29-микропроцессорлық басқару жүйесінің тірегі; 30-газды өрт сөндіру қондырғысы.

Бұл жүйе автоматикалық қосу процессімен және дизельдін тоқтаумен басқарылады, тежеу резисторына дизельдін жүк арту және электрлік тежеу, тарту тәртібінде тартым генераторынын кернеуін реттейді, белгіленген шекте поездін электржылыту тізбектерінде кернеуді ұстайды. Сондай-ақ ол тартым қозғалтқыштарынын әлсіреген жерлерімен басқарады, жабдықтарды апат ережелерінен сақтауға қамтамасыз етеді, юздан және кері таюдан. МСУ-Т резерв комплектіне ауысу және өзіндік күйанықтауды орындайды.

Өткізілген жаңарту ТЭП70А тепловозынын технико – экономикалық көрсеткіш-терін жақсартты.

1.3. Шетелдегі тепловоз тартымының дамуы

Жапония және Батыс Европа елдерінінің темір жолдарында электрлік тартым негізгі түр болып саналады. Францияда электровоздар және электропоездар, жай және жоғары жылдамдықты, тасымалдау жұмыстарын 89% орындайды, 90% – Швецияда, 100% шамасында – Швейцарияда. Осыған орай батысевропалық және жапон теміржолшы – мамандар тепловоз тартымына көңіл аударуды қойды, мысалы, 1997ж. қаңтар айында Францияда түйіспе желісінің мұздану салдарынан тұрып қалған ТGV жылдамдық электропоездын шығару үшін, дереу тепловоз табу керек болды.

Тепловоз тартымы тек дамығаман елдерін қызықтырады деген пікірлер айтылады, өйткені соңғы көптеген тапсырыстар батысевропалық жасаушы – фирмаларына африка елдерінен келіп түседі, бірақ сол уақытта Солтүстік Америка темір жолдары ұлттық өнеркәсіпке 400 тепловозға тапсырыс берді, яғни Қытай мен ТМД елдері алмағанда, бүкіл дүние жүзінде жасалатын тепловоздардын санына сәйкес.

Жолаушыларды тасымалдауды электрлік тартым басым болса, жүк тасымалдауда тепловоз тартымы мықты орналасқан. Жалпы Европада (ТМД елдерінен басқа), келтірілген т^.км жиынтық жүк айналымы 700 млрд. құраса, электрлік тартымға 70% келеді. Осы көрсеткіш ТМД елдерінін темір жолдарында (Ресейді қосқанда) келтірілген т^.км 2000 млрд және 50% жуық, Жапонияда (келтірілген т^.км 420 млрд, оның ішінде жолаушы-км 400 млрд) тасымалдау жұмыстарыны мөлшерінің барлығын электрлік тартым орындайды.

Сирек жағдайларда, басқа елдерде, мысалы ОАР-да тепловоз тартымы басым, ол , америка құрылығында келтірілген т^.км 3000 млрд және аз ғана кемірек басқа құрылықтарда келтірілген т^.км 1000 млрд орындайды. Жалпы дүние жүзіндегі тасымалдау жұмысынын мөлшері, әсіресе жүк тасымалы тепловоз тартымына келеді, ол келтірілген т^.км 3500 – 4000 млрд құрайды. Онда жолаушылар тасымалындуы басым, бірақ тепе-теңді тепловоз пайдасына ауысуы мүмкін, электрлік тартымға қанша келетін болса оған да сонша келеді, өйткені соңғы жылдары Солтүстік Америка (тепловозды тартым) және Қытай (тепловоз және электровоз тартымы тең) темір жолдарында өсу тек жүк тасымалында байқалды. Ірі темір жол тораптарыны локомотив парк саны 1.3. кестесінде көрсетілген.

Электрлік тартымнын алға басқанына қарамастан, барлық елдердін темір жол телімдерінін басым көпшілігінде дизельде мұқтаждылығы бар. Жолаушыларды тасымалдауын жаңарту және сақтау туралы айтатын жерлерде дәл тепловоздар (немесе дизель-поездар) лайықты, әсіресе әлеуметті маңызды, бірақ тиімсіз.

Тартымнын екі түрін пайдаланатын темір жолдарда, тепловоздық тартым қағида бойынша тиімсіз тасымалдар бағытында қызмет көрсетеді. Кіші жүк тасқыны сияқты тасымалдаудын төмен табысы және залалдылығы, осында дәлелді себептермен түсіндіріледі, және оны тепловоз тартымына қатыстыруға дұрыс емес. Бұдан басқа электрленген тораптарда тепловоздар, оған қоса жүрдек, электрмен жабдықтау тартым жүйесі істен шыққан жағдайында тартымды резервті түрдей пайдаланады.

1.3 кестесі