Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
ТЕПЛОВОЗ каз.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
5.34 Mб
Скачать

Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

М.ТЫНЫШПАЕВ атындағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы

Тургазинов К.Т., Кажигулов А.К., Чигамбаев Т.О., Шакенов М.А.

«ТЕПЛОВОЗДАР ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫСЫ»

Оқу құралы

Алматы 2007ж.

ӘОЖ 629.424.1

Тепловоз пәніне арналған оқу құралы

Авторы: Тургазинов К.Т., Кажигулов А.К., Чигамбаев Т.О.,

Шакенов М.А.

Оқу құралы ҚазККА «Локомотивтер», «Магистралды тепловоздар» бакалавриат мамандығында оқитын студенттерге «Тепловоз» пәнінен дәріс алуға мүмкіншілік береді.

Рецензенттері: ҚЖУ-нің «Тасымалдауды ұйымдастыру» кафедрасының меңгерушісі т. ғ. к. доцент Жатканбаева Э. Ә.

ҚЖУ-нің «Жылжымалы құрам» кафедрасының меңгерушісі т. ғ. к. доцент Бекмамбет Қ. М.

«Тасымалдауды ұйымдастыру» кафедрасының т.ғ.к., доценті Доштаев К.Ж.

Оқу құралы ҚазККА-ның оқу-әдістемелік кеңесінің шешімімен баспаға ұсынылды

Баспаға авторлық нұсқада әзірленді

© М.Тынышпаев атындағы ҚазККА, 2008

__________________________________________________________________

Мазмұны

Кіріспе...........................................................................................................6

1 тарау. Тепловоз локомотив ретінде. ............................................................. 7

    1. Отандық тепловоздардын жасалу тарихы және тепловозды тартымдағы қажеттілігі.......................................................................................................... 7

    2. Ресей темір жолында пайдаланылатын тепловоздар.............................. 16

    3. Шетелдегі тепловоз тартымының дамуы................................................. 27

    4. Тепловоздың күш берілісінің жұмысы мен құрылғысының принциптері.......................................................................................................29

    5. Тепловозды қалай жобалау....................................................................... 40

2 тарау. Тепловоз қозғалтқышының іштен жануы..................................... 44

2.1. Мойынтірек қозғалтқышының ауа қысудан болатын тұтанушысымен іштен жану жұмысының принциптері................................................................ 44

2.2. Тепловозда қолданылатын дизельдің конструктивтік ерекшеліктері......67

2.3. Дизель блогы және цилиндр – піспекті топ................................................76

2.4. Дизельдің иінді біліктері..............................................................................92

2.5. Дизельдің үрмелеу жүйесі .........................................................................105

2.6. Газтаратқыш механизм...............................................................................115

2.7. Дизельді реттеу жүйесі...............................................................................122

2.8. Отын жүйесі.................................................................................................131

2.9. Май жүйесі...................................................................................................138

3 тарау. Тепловоздардың қосалқы жабдықтары....................................... 143

3.1. Дизельдің салқындату қондырғысы мен су, май және ауа температурасын автоматикалық реттеу жүйесі............................................................................ 143

3.2. Дизельге баратын және электрлі машиналарды салқындату үшін ауаны дайындау...............................................................................................................162

3.3. Тепловоздардың қосалқы жүйесінің жетек жабдықтары........................171

4 тарау. Тепловоздардың күш электрлік берілісі ......................................173

4.1. Тепловоздардың электрлік жабдықтарының ерекшеліктері...................173

4.2. Тартым электрлік машиналар....................................................................174

4.3. Қосалқы электрлік машиналар...................................................................182

4.4. Қуат жинақтау батареясы және жоғары сыйымды конденсаторлар......184

4.5. Коммутациялық аппарат.............................................................................192

4.6. Электронды қондырғы................................................................................205

4.7. Өлшегіш түрлендіргіш және датчиктер....................................................208

4.8. Кернеу реттегіші......................................................................................... 213

4.9. Тартым электрлік берілісті реттеу принциптері және дизельдің жұмысымен оны келістіру..................................................................................215

4.10. Тепловоздағы микропроцессорлық жүйе................................................ 220

4.11. Тепловоздарда күйанықтау жүйелері...................................................... 226

4.12. Тепловоздың электрлік сұлбасы...............................................................231

4.13. Электрлік тежегіш..................................................................................... 233

5 тарау. Магистральдық тепловоздардың рамасы, шанағы, машинист кабинасы.............................................................................................................238

5.1. 2ТЭ10М, 2ТЭ10У, 2ТЭ10МК, 2ТЭ116, 2ТЭ116К жүк тепловоздары....238

5.2. ТЭП70 жолаушылар тепловозы ................................................................252

6 тарау. Жүк және жолаушылар тепловоздарының арбашығы ............ 259

6.1. Арбашықтың құрылымдық ерекшеліктері .............................................. 259

6.2. Арбашық рамалары.....................................................................................272

6.3. Тартым күшінің берілісі және кері қайтушы-тірек қондырғылары.......276

6.4. Серіппегіштік іліну ....................................................................................282

6.5. Доңғалақ жұптары мен буксалар...............................................................284

6.6. Тартым жетегі және мотор-доңғалақ блогы.............................................292

7 тарау. Шығару-маневрлік және маневрлік тепловоздардың экипаждық бөлігі.................................................................................................................... 305

7.1. ТЭМ7 шығару – маневрлі тепловозы........................................................305

7.2. ТЭМ2 маневрлік тепловозы.......................................................................315

7.3. ЧМЭ3 типті маневрлік теловозы...............................................................327

8 тарау. Тежегіштік жабдықтар.................................................................... 338

9 тарау. Тепловоздың динамикалық сапасы.............................................. 342

9.1. Тіркес салмағын пайдалану коэффициенті ............................................. 342

9.2. Қисықсызықты тепловозбен өту............................................................... 343

9.3. Тепловоздын жолға және динамикалық көрсеткіштеріне әсер ету....... 345

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ...................................................... 348

КІРІСПЕ

“Тепловоздар қызметі және құрлысы” дербес пәні алғашқы арнайы дәріс – байланыс жолдарының инженер – механиктерін кәсіптік – бейімдеуге дайындау сатысындағы бірінші баспалдағы болып табылады. Ол студентке жалпы темір жол көлігі мен оның ішінде тепловоз қызметі мен құрлысы туралы ортақ мәліметтер береді. Дербес пәнді оқыту орта білім беру орындарында алынған математика мен физика пәндерінен, жалпы ғылымдық және жалпы техникалық оқыту процесінде алынған білім негізінде жүру тиіс.

Осы талаптан шыға отырып, материал кешегі мектеп оқушысына түсінікті болатындай, сонымен бірге оны тепловоз тартымы жүйесінің барлық элементтерінде жүретін процестерді оқытудың негізі болатын жалпы ғылымдық және жалпы техникалық оқуға ынталандыратындай етіп берілген. Бұл процестерді білу болашақ жоғары білімді маманға қойылатын басты талап. Негізгі назар қажетті математикалық тұжырымдамамен қарастырылып жатқан процестердің физикалық көрінісіне аударылған.

Берілген дәрістер әдістемелік нұсқауы авторлардың оқу жоспарына енгізу сәтінен бастап жинақтаған осы дербес пәнді оқыту тәжірибесінің қорытындысы болып табылады.