Лекция - 8 Аспан механикасы негіздері

Аспан механикасы негіздерін меңгеру біздің космостық дәуірімізде өте маңызды. Себебі аспан механикасы жасанды аспан денелерін ұшырудың теориялық негізін атқарады.

Аспан механикасы негіздерін жақсы меңгеру үшін Кеплер заңдары мәнін қайталау, Ай қозғалысы параметрлерімен механика мәліметтерін еске түсіру керек.

Ньютон бүкіл әлемдік тартылыс заңын Кеплер заңдарынан математикалық қорытып шығарғаны белгілі. Бүкіл әлемдік тартылыс заңы мектеп курсынан белгілі болғанымен оның физикалық мағынасын жеткілікті дәрежеде ұғыну қажет.

Бүкіл әлемдік тартылыс заңынан Кеплердің үш заңын тікелей математикалық түрде шығаруға болады.

Жасанды аспан денелері қозғалысы табиғи аспан денелері сияқты аспан механикасы заңдары бойынша болатындығын түсіну керек.

Жасанды аспан денелері қозғалысы есептерін шығаруда өлшем бірліктерін қолдануда ерекше ұқыпты болу керек, себебі кейбір формулаларда әртүрлі жүйелерден алынған аралас бірліктер кездеседі.

Мысалға, Жердің жасанды серігінің орбитаның кез-келген нүктесіндегі жылдамдығы төмендегідей өрнектеледі.

V = 7,91 (1)

және

V = 631,2 (2)

Екі формулада да жылдамдық км/с өрнектеледі, бірақ (1) формулада r мен α Жер радиусы бірлігімен, ал (2) формулада км - мен өрнектелген.

Тасу, қайту, прецессия туралы оқулықтарда жеткілікті дәрежеде толық берілген. Дегенмен оны жақсы меңгеру үшін Күннің эклиптика бойымен көрінерлік қозғалысы, Ай қозғалысы және күнтізбелер туралы қайталау ұсынылады.

Лекция - 10 Астрофизика негіздері

Астрономия курсының бұл бөлімі оның соңғы бөлімі – жұлдыздық астрономияның негізі және негізінен сипаттама материалдарынан тұратындықтан жеңіл меңгеріледі. Қиыншылығы әлемнің көптеп саналатын объектілеріне қатысты материал көптігінде және өте көп нақты мәліметтерді есте сақтау қажеттілігінде. Бұл бөлімді оқығанда объектілер туралы қысқаша мағлұматтар бар шағын анықтамалық кесте қарастырып, ол мағлұматтарды жиі қайталап тұру тиімді болар еді.

Бұл бөлімді оқығанда кездесетін тағы бір қиыншылық астрофизика мен жұлдыздық астрономия қазіргі кезде өте қарқынды дамуына байланысты соңғы кездердегі өте маңызды жетістіктердің өзі оқулықтар бетіне түсе қоймауында. Немесе оқулықтағы кейбір мәліметтер бір, бір жарым жылдардан кейін-ақ жеткіліксіз немес ескірген болуы мүмкін. Сондықтан ғылымның ең жаңа және негізгі жаңалықтарын үзбей қадағалап отыру қажет. Ол үшін жаңа ғылыми көпшілік әдебиеттерді, журналдарды бақылап, пайдалану қажет.

Астрофизика әдістері

Бұл бөлімге ерекше нұсқау талап етуді қажет етпейді. Тек қазіргі заманғы физикалық әдістермен аспан денелерінің физикалық табиғатын зерттеуге, жұлдыздық шамалар шкалалары құрылысы бірдейлігі мен қарапайымдылығына, шырақтар түсін сандармен анықтауына, оптикалық әдістермен зерттеуге мүмкін болмайтын құбылыстарды зерттеуге мүмкіндік беретін жаңа сапалы радиоастрономиялық әдістерінің дамуына көңіл бөлу керек.

Бұл бөлімді оқыту алдында қарастырылып отырған тақырыпқа тікелей қатысты физика бөлімдерін, атап айтқанда: фотометрия негіздері, спектрлік анализ негіздері, абсолют қара дене сәуле шығару заңдары және плазма туралы мәліметтерді қайталап алған тиімді.