Peyğəmbərin : “(Biz Peyğəmbərlər) Miras Qoymarıq, Tərk Etdiyimiz Sədəqədir”

حديث عَائِشَةَ، أَنَّ أَزْوَاجَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، حِينَ تُوُفِّيَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، أَرَدْنَ أَنْ يَبْعَثْنَ عُثْمَانَ إِلَى بَكْرٍ يَسْأَلْنَهُ مِيرَاثَهُنَّ، فَقَالَتْ عَائِشَةُ: أَلَيْسَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لاَ نَورَثُ، مَا تَرَكْنَا صَدَقَةٌ

1148. Aişə rəvayət edir ki, Peyğəmbər  vəfat etdiyi zaman Peyğəmbərin  zövcələri Osmanı, Əbu Bəkrin yanına göndərməyi və ondan mirası almağı istədilər. Aişə onlara Peyğəmbərin  (sözünü xatırladaraq) dedi: “(Biz Peyğəmbərlər) miras qoymarıq, tərk etdiyimiz sədəqədir”. (Buxari 6730, Muslim 4678, 1758/51)

حديث عَائِشَةَ، أَنَّ فَاطِمَةَ عَلَيْهِا السَّلاَمُ، بِنْتَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، أَرْسَلَتْ إِلَى أَبِي بَكْرٍ تَسْأَلُهُ مِيَراثَهَا مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، مِمَّا أَفَاءَ اللهُ عَلَيْهِ بِالْمَدِينَةِ وَفَدَكٍ وَمَا بَقِيَ مِنْ خُمُسِ خَيْبَرَ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: إِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: لاَ نُورَثُ، مَا تَرَكْنَا صَدَقَةٌ، إِنَّمَا يَأْكُلُ آلُ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي هذَا الْمَالَ وَإِنِّي، وَاللهِ لاَ أُغَيِّرُ شَيْئًا مِنْ صَدَقَةِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ حَالِهَا الَّتِي كَان عَلَيْهَا فِي عَهْدِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَلأَعْمَلَنَّ فِيهَا بِمَا عَمِلَ بِهِ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَبى أَبُو بَكْرٍ أَنْ يَدْفَعَ إِلَى فَاطِمَةَ مِنْهَا شَيْئًا فَوَجَدَتْ فَاطِمَةُ عَلَى أَبِي بَكْرٍ فِي ذَلِكَ، فَهَجَرَتْهُ، فَلَمْ تُكَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ وَعَاشَتْ بَعْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سِتَّةَ أَشْهُرٍ، فَلَمَّا تُوُفِّيَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِيٌّ لَيْلاً، وَلَمْ يُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَكْرٍ، وَصَلَّى عَلَيْهَا وَكَانَ لِعَلِيٍّ مِنَ النَّاسِ وَجْهٌ حَيَاةَ فَاطِمَةَ فَلَمَّا تُوُفِّيَتِ اسْتَنْكَرَ عَلِيٌّ وُجُوهَ النَّاسِ، فَالْتَمَسَ مُصَالَحَةَ أَبِي بَكْرٍ وَمُبَايَعَتَهُ، وَلَمْ يَكُنْ يُبَايِعُ تِلْكَ الأَشْهُرَ فَأَرْسَلَ إِلَى أَبِي بَكْرٍ: أَنِ ائْتِنَا، وَلاَ يَأْتِنَا أَحَدٌ مَعَكَ (كَرَاهِيَةً لِمَحْضَرِ عُمَرَ) فَقَالَ عُمَرُ: لاَ، وَاللهِ لاَ تَدْخُلُ عَلَيْهِمْ وَحْدَكَ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: وَمَا عَسِيْتَهُمْ أَنْ يَفْعَلُوا بِي وَاللهِ لآتِيَنَّهُمْ فَدَخَلَ عَلَيْهِمْ أَبُو بَكْرٍ، فَتَشَهَّدَ عَلِيٌّ، فَقَالَ: إِنَّا قَدْ عَرَفْنَا فَضْلَكَ وَمَا أَعْطَاكَ اللهُ، وَلَمْ نَنْفَسْ عَلَيْكَ خَيْرًا سَاقَهُ اللهُ إِلَيْكَ، وَلكِنَّكَ اسْتَبْدَدْتَ عَلَيْنَا بِالأَمْرِ، وَكُنَّا نَرَى، لِقَرَابَتِنَا مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، نَصِيبًا حَتَّى فَاضَتْ عَيْنَا أَبِي بَكْرٍ فَلَمَّا تَكَلَّمَ أَبُو بَكْرٍ قَالَ: وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَقَرَابَةُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَحَبُّ إِلَيَّ أَنْ أَصِلَ مِنْ قَرَابَتِي، وَأَمَّا الَّذِي شَجَرَ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ مِنْ هذِهِ الأَمْوَالِ فَلَمْ آلُ فِيهَا عَنِ الْخَيْرِ، وَلَمْ أَتْرُكْ أَمْرًا رَأَيْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَصْنَعُهُ فِيهَا إِلاَّ صَنَعْتُهُ فَقَالَ عَلِيٌّ لأَبِي بَكْرٍ: مَوْعِدُكَ الْعَشِيَّةَ لِلْبَيْعَةِ فَلَمَّا صَلَّى أَبُو بَكْرٍ الظُّهْرَ، رَقِيَ عَلَى الْمِنْبَرِ فَتَشَهَّدَ، وَذَكَرَ شَأْنَ عَلِيٍّ وَتَخَلُّفَهُ عَنِ الْبَيْعَةِ، وَعَذَ ْرهُ بِالَّذِي اعْتَذَرَ إِلَيْهِ ثُمَّ اسْتَغْفَرَ، وَتَشَهَّدَ عَلِيٌّ، فَعَظَّمَ حَقَّ أَبِي بَكْرٍ، وَحَدَّثَ أَنَّهُ لَمْ يَحْمِلْهُ عَلَى الَّذِي صَنَعَ، نَفَاسَةً عَلَى أَبِي بَكْرٍ، وَلاَ إِنْكَارًا لِلَّذِي فَضَّلَهُ اللهُ بِهِ، وَلكِنَّا نَرَى لَنَا فِي هذَا الأَمْرِ نَصِيبًا، فَاسْتَبَدَّ عَلَيْنَا، فَوَجَدْنَا فِي أَنْفُسِنَا فَسُرَّ بِذَلِكَ الْمُسْلِمُونَ، وَقَالُوا: أَصَبْتَ وَكَانَ الْمُسْلِمُونَ إِلَى عَلِيٍّ قَرِيبًا، حِينَ رَاجَعَ الأَمْرَ الْمَعْرُوفَ

1149. Aişə rəvayət edir ki, Peyğəmbərin qızı Fatimə Əbu Bəkrin  yanına adam göndərərək, ondan Peyğəmbərdən  qalan, Allahın ona verdiyi Mədinə yaxınlığında yerləşən (nadir oğulları ərazisində) Fədək xurmalıqlarını və Xeybərdən (xurmalıqlarından) qalan beşdəbir mirasını istədi. Əbu Bəkr  ona Peyğəmbərin  sözünü xatırlayaraq dedi: “Biz miras qoymarıq. Nə tərk etdiksə sədəqədir! Lakin Muhəmmədin ailəsi isə bu maldan yeyər! Allaha and olsun ki, mən Peyğəmbərin  zamanında olduğu sədəqəsinin halından bir şey dəyişdirmərəm. Mən bu malla Peyğəmbərin  etdiyi müamiləni edəcəyəm! Və Fatiməyə ondan bir şey verməkdən imina etdi. Buna görə də Fatimənin Əbu Bəkrə  qarşı nəfsində bir (inciylik) qaldı. Ondan uzaq oldu və ölənə kimi də onunla danışmadı. O, Peyğəmbərdən  sonra altı ay yaşadı. O öldüyü zaman əri Əli İbn Əbu Talib  (onu) gecə ikən Əbu Bəkrə  xəbər vermədən dəfn etdi. Onun cənazə namazını Əli  qıldı. Fatimənin həyatda olduğu ərəfədə Əli  xalqın etibarını qazanmışdı. Fatimə öldükdən sonra isə Əli  insanlara olan etibarını itirdi və Əbu Bəkrin  məsləhətini istədi və ona beyət etməyi düşündü. O bu aylarda ona beyət etməmişdi. Əli, Əbu Bəkrin  yanına adam göndərək ondan gəlməsini istədi. Lakin yanında heç kəs gəlməsin!” dedi. (Ömərin  onunla gəlməsini istəmədi). Ömər: “Allaha and olsun ki, sən onların yanına tək girməyəcəksən!” dedi. Əbu Bəkr: “Mənə nə edəcəklər ki, Allaha and olsun ki, mən onların yanına gedəcəyəm!” dedi. Əbu Bəkr  onların yanına daxil oldu. Əli  şəhadət gətirərək belə buyurdu: “Ey Əbu Bəkr, biz sənin fəzilətini və Allahın sənə verdiyini də bilirik. Bunu Allahın sənə verdiyi bu xeyrə göz qoyduq, deyə etmirik. Lakin sən bu işdə bizi uzaqlaşdırdın. Biz Peyğəmbərə  yaxın qohum olduğumuz üçün, bunda bizim haqqımız olduğunu görürdük”. O Əbu Bəkrlə o qədər danışdı ki, Əbu Bəkrin  gözləri yaşardı. Əbu Bəkr: “Nəfsim əlində olana and olsun ki, Peyğəmbərin  qohumları ilə əlaqə qurma­ğım mənə öz qohumlarımla əlaqə qurmağımdan daha sevimlidir. Amma bizimlə sizin aranızda bu mallara görə olan söz-söhbətlərdə mən haqdan yayınmamışam. Peyğəmbərin  bu malla etdiyini gördüyüm heç bir işi tərk etməmişəm, Peyğəmbər  nə edibsə, onu etmişəm”. Əli: “Beyət (sədaqət andı) üçün günortadan sonrakı vaxtı sənə vəd verirəm” dedi. Əbu Bəkr  Zöhr namazını qıldıqdan sonra minbərə qalxdı. Şəhadət gətirdikdən sonra Əlinin  halını, beyət etməyə nə üçün gecikdiyini və gətirdiyi üzürünü xatırlatdı, sonra Allahdan bağışlanma dilədi. Sonra Əli  şəhadət gətirərək Əbu Bəkrin  haqqını əzəmətləşdirdi və bu etdiyinin Allahın Əbu Bəkri  fəzilətləndirdiyi şeydə gözünün olmadğının və onu inkar etdiyi üçün olmadığını bildirdi. (Sonra belə dedi): “Lakin biz bu paydan haqqımız olduğunu gördük və onlar bundan uzaqlaşdırıldıqda nəfsimizdə buna görə bir (inciylik) hiss etdik”. İnsanlar bu xəbərə sevindilər və belə dedilər: “Düz dedin!”. O, yaxşılığı əmr edib pis şeylərdən çəkindirməyə qayıtdıqda, insanlar Əliyə  yaxın oldular”. (Buxari 4240, 4241, Muslim 4769, 1759/52)

حديث عَائِشَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِينَ، أَنَّ فَاطِمَةَ عَلَيْهَا السَّلاَمُ، ابْنَةَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، سَأَلَتْ أَبَا بَكْرٍ الصِّدِّيقَ، بَعْدَ وَفَاةِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، أَنْ يَقْسِمَ لَهَا مِيرَاثَهَا مَا تَرَكَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، مِمَّا أَفَاءَ اللهُ عَلَيْهِ فَقَالَ لَهَا أَبُو بَكْرٍ: إِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: لاَ نُورَثُ، مَا تَرَكْنَا صَدَقَةٌ فَغَضِبَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَهَجَرَتْ أَبَا بَكْرٍ، فَلَمْ تَزَلْ مُهَاجِرَتَهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ وَعَاشَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سِتَّةَ أَشْهُرٍ قَالَتْ: وَكَانَتْ فَاطِمَةُ تَسْأَلُ أَبَا بَكْرٍ نَصِيبَهَا مِمَّا تَرَكَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ خَيْبَرَ وَفَدَكٍ، وَصَدَقَتِهِ ُ بَالْمَدِينَةِ فَأَبى أَبُو بَكْرٍ عَلَيْهَا ذَلِكَ وَقَالَ: لَسْتُ تَارِكًا شَيْئًا كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَعْمَلُ بِهِ إِلاَّ عَمِلْتُ بِهِ، فَإِنِّي أَخْشى، إِنْ تَرَكْتُ شَيْئًا مِنْ أَمْرِهِ، أَنْ أَزِيغَ فَأَمَّا صَدَقَتُهُ بِالْمَدِينَةِ فَدَفَعَهَا عُمَرُ إِلَى عَلِيٍّ وَعَبَّاسٍ فَأَمَّا خَيْبَرُ وَفَدَكٌ فَأَمْسَكَهَا عُمَرُ، وَقَالَ: هُمَا صَدَقَةُ رَسُولِ اللهِ كَانتَا لِحُقُوقِهِ الَّتِي تَعْرُوهُ وَنَوَائِبِهِ، وَأَمْرُهُمَا إِلَى مَنْ وَلِيَ الأَمْرَ فَهُمَا عَلَى ذلِكَ إِلَى الْيَوْمِ

1150. Aişə rəvayət edir ki, Peyğəmbərin qızı Fatimə Peyğəmbərin  ölümündən sonra Əbu Bəkrdən  Peyğəmbərdən  qalan, Allahın ona verdiyi maldan istədi. Əbu Bəkr  ona Peyğəmbərin  sözünü xatırlayaraq dedi: “Biz (Peyğəmbərlər) miras qoymarıq. Nə tərk etdiksə sədəqədir!” dedi. Bu cavabdan sonra Rəsulullahın  qızı Fatimə qəzəbləndi və Əbu Bəkrdən ayrıldı. Onun Əb Bəkrdən  ayrılması (uzaqlaşması) ta ölüncəyə qədə davam etdi. Fatimə, Rəsulullahdan  altı ay sonra vəfat etdi. Aişə: “Allahın ona verdiyi Mədinə yaxınlığında yerləşən (nadir oğulları ərazisində) Fədək xurmalıqlarını və Xeybərdən (xurmalıqlarından) qalan beşdəbir mirasını istədi. Əbu Bəkr, fatimənin istəyini qəbul etmədi və ona doğrunu söylədi: “Mən, Peyğəmbərin  həyatında etmədiyi bir şeyi etmərəm, Onun etdiyini edərəm. Çünki mən onun əmrindən hər hansı bir şeyi tərk edərəmsə haqdan azmaqdan qorxuram”. Ömərin  xilafəti dövründə isə Rəsulullahın  Mədinədə olan sədəqəsinə gəlincə onu Əli  ilə Abbasa  (mülkiyyət deyil) istifadəsi üçün verdi. Xeybər və Fədək ərazilərinə gəlincə onları heç kəsə verməyərək dedi: “Bu iki ərazi Rəsulullahın  sədəqəsidir. Müəyyən məsələlərin işi isə əmr sahibinə aid olandır”. (Buxari 3093, Muslim 4681, 1759/54)

حديث أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: لاَ يَقْتَسِمْ وَرَثَتِي دِينَارًا، مَا تَرَكْتُ، بَعْدَ نَفَقَةِ نِسَائِي وَمَئُونَةُ عَامِلِي، فَهُوَ صَدَقَةٌ

1151. Əbu Hüreyrə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Mənim mirasçılarım (aralarında) bir dinar belə olsun bölünməz. Özümdən sonra buraxdığım yalnız zövcələrimin ehtiyaclarına sərf ediləcək mal və məmurlarımın maaşlarından başqa nə tərk etdimsə sədəqədir”. (Buxari 2776, 3096, 6729, Muslim 4682, 1760/55)

ربط الأسير وحبسه وجواز المن عليه