(Ər Öldükdə) İddə Müddətində Yas Tutmanın Vacibliyi, Bundan Başqa Yerlərdə Üç Gündən Ziyadə Yas Tutmağın Haram Olması

حديث أُمِّ حَبِيبَة زَوْجِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَزْيْنَبَ ابْنَةِ جَحْشٍ، وَأُمِّ سَلَمَةَ، وَزَيْنَبَ ابْنَةِ أَبِي سَلَمَةَ: قَالَتْ زَيْنَبُ: دَخَلْتُ عَلَى أُمِّ حَبِيبَةَ، زَوْجِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، حِينَ تُوُفِّيَ أَبُوهَا، أَبُو سُفْيَانَ بْنُ حَرْبٍ، فَدَعَتْ أُمُّ حَبِيبَةَ بِطِيبٍ فِيهِ صُفْرَةٌ، خَلُوقٌ أَوْ غَيْرُهُ، فَدَهَنَتْ مِنْهُ جَارِيَةً، ثُمَّ مَسَّتْ بِعَارِضَيْهَا، ثُمَّ قَالَتْ: وَاللهِ مَالِي بِالطِّيبِ مِنْ حَاجِةٍ، غَيْرَ أَنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ لاَ يَحِلُّ لاِمْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ أَنْ تُحِدَّ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلاَثِ لَيَالٍ إِلاَّ عَلَى زَوْجٍ، أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا قَالَتْ زَيْنَبُ: فَدَخَلْتُ عَلَى زَيْنَبَ ابْنَةِ جَحْشٍ، حِينَ تُوُفِّيَ أَخُوهَا، فَدَعَتْ بِطِيبٍ فَمَسَّتْ مِنْهُ، ثُمَّ قَالَتْ: أَمَا وَاللهِ مَالِي بِالطِّيبِ مِنْ حَاجَةٍ، غَيْرَ أَنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ عَلَى الْمِنْبَرِ لاَ يَحِلُّ لاِمْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمَ الآخِرِ أَنْ تُحِدَّ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلاَثٍ لَيَالٍ إِلاَّ عَلَى زَوْجٍ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا قَالَتْ زَيْنَبُ: وَسَمِعْتُ أُمَّ سَلَمَةَ تَقُولُ: جَاءَتِ امْرَأَةٌ إِلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَتْ: يَا رَسُولَ اللهِ إِنَّ ابْنَتِي تُوُفِّيَ عَنْهَا زَوْجُهَا، وَقَدِ اشْتَكَتْ عَيْنُهَا، أَفَتَكْحُلُهَا فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لاَ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلاَثًا، كُلُّ ذَلِكَ يَقُولُ: لاَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: إِنَّمَا هِيَ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَعَشْرٌ، وَقَدْ كَانَتْ إِحْدَاكُنَّ فِي الْجَاهِلَيَّةِ تَرْمِي بِالْبَعَرَةِ علَى رَأْسِ الْحَوْلِ قَالَ حُمَيْدٌ (الرَّاوِي عَنْ زَيْنَبَ) فَقُلْتُ لِزَيْنَبَ: وَمَا تَرْمِي بِالْبَعَرَةِ عَلَى رَأْسِ الْحَوْلِ فَقَالَتْ زَيْنَبُ: كَانَتِ الْمَرْأَةُ إِذَا تُوُفِّيَ عَنْهَا زَوْجُهَا، دَخَلَتْ حِفْشًا وَلَبِسَتْ شَرَّ ثِيَابِهَا، وَلَمْ تَمَسَّ طِيبًا حَتَّى تَمُرَّ بِهَا سَنَةٌ ثُمَّ تُؤْتَى بِدَابَّةٍ، حِمَارٍ، أَوْ شَاةٍ، أَوْ طَائِرٍ، فَتَفْتَضُّ بِهِ، فَقَلَّمَا تَفْتَضُّ بِشَيْءٍ إِلاَّ مَاتَ، ثُمَّ تَخْرُجُ فَتُعْطَى بَعَرَةً فَتَرْمِي، ثُمَّ تُرَاجِعُ بَعْدُ مَا شَاءَتْ مِنْ طِيبٍ أَوْ غَيْرِهِ سُئِلَ مَالِكٌ (أَحَدُ رِجَالِ السَّنَدِ) مَا تَفْتَضُّ بِهِ قَالَ: تَمْسَحُ بِهِ جِلْدَهَا

950. Zeynəb Binti Cəhş , Ummu Sələmə , Zeynəb Binti Əbu Sələmə Peyğəmbərin  zövcəsi Ummu Həbibənin atası Əbu Sufyan vəfat etdiyi vaxt, yanına gəldim. Ummu Həbibə sarı boya qatışıqlı bir ətir, Xaluq (ətir) və ya başqa bir şey istədi. Ondan əvvəlcə bir cariyəyə, sonra isə öz yanağına sürtdü və belə buyurdu: “Allaha and olsun ki, mən ətirə elə bir ehtiyac duymuram, lakin Peyğəmbərin  minbərin üzərində belə dediyini eşitdim: “Allaha və Qiyamət gününə iman etmiş qadına üç gündən artıq yas saxlamaq halal olamaz. Yalnız əri üçün dörd ay on gün saxlar”. Zeynəb: “Sonra Zeynəb Binti Cəhşin qardaşı vəfat etdiyi zaman, yanına gəldim. Ətir istəyərək ondan üzünə sürtdü və belə buyurdu: “Allah and olsun ki, mən ətirə elə bir ehtiyac duymuram, lakin Peyğəmbərin  minbərin üzərində belə dediyini eşitdim: “Allaha və Qiyamət gününə iman etmiş qadına üç gündən artıq yas saxlamaq halal olamaz. Yalnız əri üçün dörd ay on gün saxlar.” Sonra anam Ummu Sələmənin belə dediyini eşitdim: “Bir qadın Peyğəmbərin  yanına gələrək belə dedi: “Ey Allahın Elçisi, qızımın əri vəfat edib və (ağlamaqdan) gözündən şikayət edir. Ona sürmə çəkə bilərəmmi?” Peyğəmbər: “Xeyr!” belə cavab verdi. Qadın bu istəyini iki və üç kərə təkrar etdi və hər dəfə də: “Xeyr!” deyə buyurdu. Sonra: “Bu iddə dörd ay on gündür. Halbuki, sizlərdən biriniz cahiliyyə dövründə (heyvan) təzəyi ilin sonunda atar və (matəmdən çıxardı)”. Ravi Humeyd deyir ki, Zeynəbdən: “Təzəyi ilin sonunda atardı, nə deməkdir?” deyə soruşduqda, o belə söylədi: “Qadın əri öldüyü zaman kiçik bir evə girər və ən pis paltarını geyərdi. Bir il keçənə kimi özünə ətir sürtməz və ya başqa təmizlik işləri etməəzdi. Bir ildən sonra isə, bir heyvan, eşşək və ya qoyun, yaxud da bir quş gətirilər və onu sıxa-sıxa bədəbinə sürtərdi. Əksər halda heyvan sıxılmaqdan ölərdi. Sonra çıxar və ona (heyvan) təzəyi gətirilər və onu atardı. Bundan sonra istədiyi ətiri və ya başqa bir şeyi sürtə bilərdi” dedi. (Buxari 5336, Muslim 3798, 3799, 1488, 1489)

حديث أُمِّ عَطِيَّةَ، قَالَتْ: كُنَّا نُنْهَى أَنْ نُحِدَّ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلاَثٍ، إِلاَّ عَلَى زَوْجٍ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا، وَلاَ نَكْتَحِلَ وَلاَ نَتَطَيَّبَ، وَلاَ نَلْبَسَ ثَوْبًا مَصْبُوغًا إِلاَّ ثَوْبَ عَصْبٍ، وَقَدْ رُخِّصَ لَنَا عِنْدَ الطُّهْرِ، إِذَا اغْتَسَلَتْ إِحْدَانَا مِنْ مَحِيضِهَا فِي نُبْذَةٍ مِنْ كُسْتِ أَظْفَارٍ وَكُنَّا نُنْهَى ، عَنِ اتِّبَاعِ الْجَنَائِزِ

951. Ummu Ətiyyə  rəvayət edir ki, ölüyə üç gündən artıq yas saxlamaq bizə qadağan edilərdi. Yalnız ər üçün dörd ay on gün yas saxlamaq müstəsna idi. (Bu müddət ərzində) biz nə sürmə çəkər, nə ətirlənər, nə də rəngli paltarlar geyinərdik. Ancaq asbdan (Yəmən bürüncəyindən) başqa. Bizdən birimiz heyzdən təmizləndikdən sonra qüsl etmək istədikdə ona "kustu əzfar"dan⁶⁸ istifadə etməyə rüxsət verilərdi. Həmçinin, cənazənin ardınca getmək bizə qadağan edilərdi”. (Buxari 5341, Muslim 3815, 938/67)





كتاب اللعان