9. Построение изометрии предмета по ортогональным проекциям.

1 блок

10. Ажырайтын біріктіру. Бұранданың сызбадағы бейнелеуі. Ажырамайтын біріктірулер.

Кез келген машина өзара біріктірілген бірнеше болшектерден тұратын қүрастыру бірлігі болып табылады. Бөлшектер өзара жылжымалы (тісті екі доңгелектің байланысы, поршень-цилиндрдің біріктесуі және т.б.) және жылжымайтын /ауылшаруашылық машиналардың пісірмелі рамалары, двигательдің блок-головка біріктірулері/ болып бөлінеді. Жылжымайтын біріктірулер өз ретімен ажырайтын және ажырамайтын біріктірулерге бөлінеді.

Ажырайтын біріктірулерге оны қүрастырып тұрған болшектерді бүлдірмей ажыратуға болатын біріктірулер жатады. Мүндай біріктірулерді бірнеше рет құрастырып бөлшектеуге болады. Құрастыру элементтері ретінде бұрандалар, шпонкалар, штифтер, шлицтер қолданылады.

Ажырамайтын біріктірулерге қатаң механикалық байланысы бар бөлшектерді бүлдірмей ажыратуға болмайтын біріктірулер жатады. Бүл біріктірулердің мысалдары ретінде пісірмелі дәнекерлеуді және желімдеуді қарастыруға болады.

"Бөлшектерді біріктіру" техникалық сызудың негізгі бөлігі және оны оқып-үйренудің логикалық жалғасы болып табылады.

2.1. Бұраңда туралы жалпы түсінік

Жазық фигураны (квадрат, үшбұрыш, трапеция және т.с.с) винттік бағытымен жылжытқанда шығатын денені бұранда деп атайды. Бұранданы жасайтын жазық фигураны бұранданың профилі дейді.

Профиліне қарай бұрандаларды үшбұрышты, тікбұрышты және трапеция тәріздес бұранда деп ажыратады. Үшбұрыштың винттік қозғалысынан шығатын бұранданы трапеция таріздес бұранда деп атайды.

Бүранда профилінің ось төнірегінде бір толық айналымынан шығатын бұранда бөлігін бұранданың орамы деп атайды.

2.2. БҰРАҢДАНЫҢ ШАРТТЫ КЕСКІНІ

Бұранданың әрбір орамын нақты кескіндеу өте күрделі және көп уақыт қажет етеді, сондықтан сызбада МЕСТ 2.311-68 (СТ СЭВ 284-76) сәйнес бұраңда профильдерінің пішіндерін ескермей, барлық түрлі бұрандаларды ортақ ережені пайдаланып шартты түрде кескіңдейді.

Бұрандалы сырықтың сыртқы диаметрі бойынша жуан негізгі тұтас сызық, ал оның фаскасын қоса ішкі диаметрі бойынша тұтас жіңішке сызық жүргізіледі. Сырықтың осіне перпендикуляр жазықтықтағы кескінінде екі шеңбер сызылған: олардың біріншісі сыртқы диаметрге, екіншісі ішкі диаметрге сәйкес сыртқы шеңбер жуан сызықпен, ал ішкі шеңбер тұтас жінішке сызықпен, шамамен шеңбердің 3/4 бөлігіне ғана жүргізіледі, оны кез келген жерден үзуге болады (2-сызба). Бұранданың ішкі диаметрімен сәйкес келген фасканың шеңбер сызығы жүргізілмейді.

2-сызба

d - бұранданың сыртқы (номинал) диаметрі;

d_f - бұранданың ішкі диаметрі. Сызуға d_f = 0,85 d_f қабылданады.

Тесіктегі бұранданың тіліктегі кескіні 3-сызбада көрсетілгендей кескінделеді.

Тесіктегі және сырықтағы бұрандалардын сыртқы және ішкі диаметрлерінің кескімделу ерекшеліктеріне аса коніл аударыңдар (2-ші және 3-сызбалар).

Сырықтағы және тесіктегі бұранданың шегін анықтайтын сызықты бұранданың толық профилінің аяқталған шетінен жуан негізгі сызықпен бұранданың сыртқы диаметрінің сызығыне жеткізе жүргізеді (2 және 3-сызба).

Тіліктегі штрих сызықтары жуан негізгі сызықтарға дейін жүргізіледі (3-сызба).

3-сызба

D - бұранданың сыртқы (номчнал) диаметрі;

D₁ - бұранданың ішкі диаметрі. Сызу үшін D=d және D₁=d₁ деп қабылдаймыз.

1 блок