5. Ортогональды проекциялардағы бейнелеулер: көріністер, тіліктер, қималар. Қарапайым тілік

МЕСТ 2.305-68 бойынша нәрселердің және оларды құрастыратын тетікбөлшектердің кескіндері тікбұрыштап проекциялау әдісімен орындалауы керек. Нәрсе бақылаушы мен проекциялар жазықтығы арасында орналасады деп саналады. Стандартқа сәйкес сызбада фронталь проекциялар жазықтығындағы кескінді бас кескін деп қабылдайды. Нәрсені фронталь проекциялар жазықтығына қатысты ондағы кескін нәрсенің пішіні мен өлшемдері жөнінде неғұрлым толық мағлумат беретіндей етіп орналастырады. Көрініс – нәрсе бетінің бақылаушыға қараған бөлігінің кескіні. Негізгі проекциялар жазықтықтарында алынған көріністер негізгі болып табылады және былай аталады: 1-алдынғы көрініс, 2-үстінен, 3-сол жақтан көрініс, 4-оң жақтан, 5-астынан, 6-артынан. Тілік – бір немесе бірнеше жазықтықпен ойша қиылған нәрсенің кескіні. Тілікте қиюшы жазықтықта пайда болғанды және оның артында орналасқанды көрсетеді. Егер нәтижесінде нәрсе құрылымын түсіну қиынға түспесе қиюшы жазықтықтың артындағының бәрін кескіндемеуге де болады. Керек жағдайда қиюшы ретінде цилиндрлік бетті де қолданұға болады. Нәрсенің қиюшы жазықтыққа немесе қиюшы бетке тиісті бөлігін шартты түрде сызықтап көрсетеді. Қиюшы жазықтықтың горизонталь проекциялар жазықтығына қарағанда орналасуына байланысты тіліктер:

- горизонталь тіліктер – қиюшы жазықтық горизонталь проекциялар жазықтығына параллель орналасады;

- вертикаль тіліктер – қиюшы жазықтық горизонталдь проекция жазықтығына перпендикуляр орналасады. Егер вертикаль тілікті қиюшы жазықтық фронталь проекция жазықтығына параллель болса,тфронталь, ал қиюшы жазықтық профиль проекциялар жазықтығына параллель болса, профиль д.а.

- көлбеу тіліктер – қиюшы жазықтық горизонталь проекциялар жазықтығына көлбеу келеді. Көлбеу тілікті бұрып кескіндеуге болады. Бұл жағдайда оның белгісіне тиісті "бұрылу" таңбасын қосады.

Тетікбөлшектің тек қана бөлек алынған шектелген жеріндегі пішінін анықтау үшін жұмыс атқаратын тілікті жергілікті д.а.

Жалпы жағдайда тіліктің белгілеуіне мыналар кіреді: қиюшы жазықтық орнының сілтемесі – қию сызығы (үзік сызықтың сызықшалары көмегімен), проекциялау бағытының мегзері (бастапқы және соңғы сызықшаларға тірелетін нұсқамалар) және А-дан бастап, біреуін де қалдырмай және қайталамай, орыс әліпбиінің үлкен әріптері арқылы көрсетілген қиюшы жазықтық пен қиманың белгілеуі. Әріптерді сызығы мен нұсқама жасап тұрған тікбұрыштың қабырғасының сыртқы жағына нұсқаманың жанына жазады.

Қима – нәрсені бір немесе бірнеше жазықтықпен ойша қиғаннан шыққан фигураның кескіні. Қимада нәрсенің қиюшы жазықтыққа тиістісі ғана көрсетіледі. Сызбада қима фигурасын сызықтап(штрихтап) көрсетеді. Сызықтыу тұтас жіңішке сызықпен орындалады. Оның жуандығы s/3- ке тең. Сызықтау 45˚- қа тең бұрышпен көлбейтін және арақашықтары 2÷ 2,5мм болатын сызықтармен жүргізіледі. Қиюшы жазыктықтың сызбадағы орны үзік сызықпен көрсетіледі. Бұл жуан сызық қима сызығы деп аталады. Ол негізгі контурды қиып өтпеуге тиіс. Қима сызығына перпендикуляр етіп екі жіңішке тұтас сызық жүргізіледі. Бұл екі жіңішке сызықтың ұштары нұсқамалармен аяқталады. Нұсқамалар қимаға қарау бағытын көрсетеді. Нұсқамалардың жанына орыс альфавитінің бас әріптері жазылады. Қиманы сызбада бос орынға салуға болады. Бұл жағдайда қиманың жоғары жағына ˝А- А˝ немесе ˝Б- Б˝ деп жазылады, яғни орыс альфавитінің бас әрпі сызықша арқылы екі рет жазылады. Тіліктер қиюшы жазықтықтардың санына байланысты:- қарапайым тіліктер (қиюшы жазықтық біреу болса);-күрделі тіліктер(екі не одан да көп қиюшы жазықтық болса).Егер күрделі тілікті қиюшы жазықтықтар параллель орналасса сатылы, ал қиюшы жазықтықтар өзара қиылысса сынық деп аталады.

Қ арапайым тілік деп бір қию жазықтықпен алынған тілікті айтады. Тілікте берілген жазықтықпен табылған қима және қимада қию жазықтығының артындағы контур сызығы болу керек. Қима бөлшектің материалына байланысты штрихталу керек.

1 блок