21. Канаданың салықтарын жіктеңіз

Канаданың салық жүйесі үш деңгейден тұрады:

• Ферералдық (мемлекеттік бюджеттің 48 пайызы);

• Провинциялық (42 пайызы);

• Жергілікті (10 пайызы)

Федералдық бюджет кірісінің басым бөлігін халықтан алынатын табыс салығы, әлеуметтік сақтандыру қорына салық құрайды.

Провинциялық кірістердің негізгі бөлігі:

• Сатуға салынатын салық;

• Корпорация табысына салық;

• Акциздер;

• Мұра мен сыйға салық.

Жергілікті бюджет негізінен мүлік салығы мен кәсіпкерліккке салықтан тұрады.

Салық саясатын Қаржы министрлігінің бюджеттік саясат және экономикалық талдау бөлімі жасайды. Салыққа қатысты туындайтын даулы мәселелер Салық Соты деңгейінде шешіледі. Салық саласына қатысты мәселелрдің құқықтық негізін «Кіріске салынатын салық туралы», «Жұмыссыздықтан сақтандыру туралы» тәрізді Заңдар мен заңнамалық актілер құрайды.

Тура салықтарға табыс салығы, капитал өсіміне салық, жылжымайтын мүлікке салық, отын салығы т.б., ал жанама салыққа сатудан алынатын салық жатады. Салықтардың көпшілігі федералдық және провинция деңгейінде төленеді.

Халықтан алынатын табысты Канадада тұратын, жұмыс жасайтын, бизнеспен айналысатын және ел аумағында меншігі бар тұлғалар төлейді. Салық объектісі – табыс. Ол жиынтық табыс пен оны алуға кеткен шығындардың айырмасы ретінде алынады. Табыстан зейнетақылық аударымдар, кәсіподаққа аударылған жарна, асырауындағы адамдарға берілетін салық салынбайтын минимум шегеріліп тасталады. Федералдық табыс салығы 17-29 пайыз аралыңында прогрессивтік щкаламен өлшенеді.

Провинциялық ттабыс салығы федералдық табыс салыңынан пайызбен есептеледі.

Активтердің нарық құнынынң өсімінен алынатын салық 30 пайыз.

Федералдық табыс салығы 12-28 пайыз мөлшерінде бекітілген. Муниципалитеттердің корпорацияларға салық салуға құқығы жоқ. Канадада шағын бизнесті дамутуға көп көңіл бқлінген. Жылдық табысы 200 мың долларды құрайты, жалдамалы жұмыскерлер саны 100-ден аспайтын компаниялар шағын бизнес субъектілері болып саналады. Қазір 80-85 пайызды құрайды. Шағын бизнес 12 пайыздық ставкамен табыс салығын төлейді.

Корпорацияларға келесідей жеңілдіктер бар:

• Инвестициялыұ салықтық несие;

• Жеделдетілген амортизация;

• Салық төлеу мерзімін ұзарту;

• Экспорт операцияларын салықтан босату.

Салық төлеушілер жыл сайын қаржы органдарына табыс мөлшері мен салық сомасы туралы ақпары көрсетілген декларацияны есепті жылдан кейінгі күнтізбелік жылдың 30-шы сәуіріне дейін толтырып, тапсырады. Салық декларациясының дұрыс толтырылуы мен ондағы ақпарлардың растығын салық органдары ішінара бағалау негізінде тексереді; ревизия жүргізеді; салық төлеушінің бухгалтерлік кітабын тексереді. Салық заң бұзушылықтары анықталған жағдайда айыппұлдан бастап екі жыл бас бостандығынан айыруға дейін баратын қатаң жазалау шаралары қолданылады. Салық төлеуші мұндай шешіммен келіспеген жағдайда Канаданың салық сотына , федералдық сотқа, одан әрі Жоғарғы сотқа саты бойынша шағымдануға құқылы.