2. Созылмалы гастрит. Этиология. Клиникасы. Диагностика. Емдеу жолдары.

Созылмалы гастрит - асқазан кілегей қабығының жасушалық инфильтрациясымен, регенерациясының бұзылысымен жүретін және үнемі бездік эпителийдің атрофиясына, кілегей қабықтың ішектік метаплазиясына алып келіп, асқазанның секрециялық моторикалық инкрециялық функцияларының жетіспеушілігін туғызатын, асқазан кілегей қабығының созылмалы қабыну ауруы.

Этиологиясы

Созылмалы гастрит-полиэтиологиялық ауру. Дамуынаалыпкелетінсебептер: • хеликобактерлік инфекция (95%) • аутоиммундық фактор (15-18%) • дуоденогастральдік рефлюкс; • ұзаққолданғандәрмектердіңәсері, стероидтықемесқабынуғақарсыдәрмектердің, калий хлоридінің, резерпиннің, туберкулезгеқарсыдәрмектердіңт.б • алиментарлықфакторлра (уақтылытамақтанбау, тамақтыдұрысшайнамаужұту, аса өткір, ыстықнемесесалқынтағамдарғаәуесқойлық) • зияндыәдеттер; • өзгеағзалардыңаурулары ( анемия, өкпенің, жүректің, бүйректіңжетіспеушілігі, созылмалы холецистит, панкреатит, дуоденит;) Созылмалы гастрит дамуыныңеңбастысебебі- хеликобактерлік инфекция- 90-95%

Жіктелуі: Созылмалы гастритті жіктеудің әртүрлі жолдары бар.Практикалық маңздылығын ескерсек, гастриттің морфологиялық түрін(беткейлік, семулік)орналасуын (антралды, фундалды, диффузды), қышқыл және пепсин түзетін қзметін (ққалыпты, көтеріңкі, төмен), даму кезеңін(үдеуі, ремиссиясын),белгілі деген этиологиялық себептерін(мысалы,созылмал ішімділік гастрит ) көрсетуіміз қажет. Сондай ақ созылмалы гастриттің кейбір түрлерін (гигантты гипертрофиялық гастрит немесе Менетрие ауруы, ригидті антралды гастрит, т.б.)ерекше бөлінеді.

Клиникалық көріністері:

Бұл диагноз эндоскопиялық зерттеу арқылы дәлелденеді.Дерт белгі бермей ұзақ уақт жүруі мүмкін.Диспепсиялқ синдром мен эпигастралды аймағының ауру сезімі морффологиялық өзгерістерге сәйкес келуі сирек кездеседі.кей жағдайларда ауру клиникалық белгілерінсіз ақ пайда болады.Ол эндоскопия кезінде анқталады.

Қышқыл түзгіш қызметі қалпты немесе көтеріңкі созылмал гастрит көбінесе жас адамдарда кездеседі, ббұл кезде ойық жара тәрізді симптомдар ,онң ішінде аш қарынға біліінетін, түнде кешірек байқалатын ауру сезімі, қышқылмен кекіру, іштің қату белгілері анықталынады.

Қышқыл түзгіш қызметі төмен яғни секреторлқ қызметі жеткіліксіз созлмал гастрит көбіне жасы ұлғайған адамдарда кездеседі, эпигастрия тұсында сыздаған ауру сезімі, асқазанның толқ кернеген сезімі, тәбеттің төмендеуі, ауамен кекіру, іштің желденуі, іштің өту белгілері байқалады. Ұзақ уақтқа созыылған сөлсіздік бірте бірте дене салмағының төмендеуіне әкеліп соғады, гиповитаминоз симптомдары (тырнақтың сынуы, еріннің жарылуы, т.б. ) пайда болып, В12 тапшылық анемия дамиды.

Созылмалы гастриті бар адамдарды объективті қарау кезінде көп өзгеріс болмайды, кейбір жағдайларда пальпация әдісімен ерттеу кезінде асқазан ауруы бар екендігі анықталады.

Диагностикасы: Созылмалы гпстриттің диагностикасы кезінде асқазанның қышқыл жіне пепсин түзгіш қызметі зерттелінеді. Оны асқазанды фракциялық немесе асқазанішілік рН метрия әдістерімен зерттей отырып анықтайды.Рентгенологиялық зерттеу асқазанның моторикасының бұзылуын анықтауға көмектеседі.Ол асқазанның кілегей қабаты бетінің пішінін сипаттайды.Дегенмен созылмалы гастриттің диагностикасында негізгі зерттеу әдісі эндоскопия болып табылады.Созылмалы гастрит панкреатит, колит, энтерит, холецистит ауруларымен жиі серіктес, сондықтан осы жағдайды ескере отырып, науқасты жан жақты тексерген жөн.

Созылмалы гастрит ұзақ уақыт бойы жай дамуымен, көптеген жылдар ішінде үдеу және ремиссия кезеңдерінің алмасуымен пайда болған өзгерістердің біртіндеп ұлғаюымен сипатталынады.Фундалды бөлімінің семуі аутоиммундық өзгерістерге, эпителийінің дистрофиясына жетпейді, оның өзі асқазан рагінің дамуына алып келетін бірден бір себеп болып табылады.

Емі:Аурудың жеңіл түрлерінде ем қолданылмайды.Созылмалы гастриттің үдеу кезеңінде емдәмдік тағамдану, симптоматикалық ем, санаторлы курорттық емтүрлері тағайындалады.

Созылмалы атрофиялық гастритке шалдыққан науқастарды емдеуде маңызды орын полиферменттік препараттарға тиесілі: панзинорм, фестал, абомин, дигестал, мексаза және т.б. Оларды 1 таблеткадан тамақ ішкеннен соң немесе ас ішу кезінде тәулігіне 3 рет қабылдайды. Асқазанның шырышты қабығының трофикасын жақсарту, микроайналымды, ақуыз синтезін және реперативтік үдерістерді күшейту үшін мына бұйымдар қолданылады: пиримидиндік өнімдер (метилурацил), никотин қышқылының препараттары (никотинамид, никошпан), алоэ сығындысы (экстракты), витаминдік терапия (В тобы витаминдері және аскорбин қышқылы). Биологиялық белсенді  заттардан пентагастрин (гастриннің жасанды баламасы) қолданылады. Табиғи минералды сулар ерекше емдік фактор болып есептеледі. Созылмалы гастриттің бірінші реттік профилактикасы ұлтабардың ойық жарасы мен созылмалы гастриттің атрофиялық түрлері бойынша қауіпке жақын науқастарды белсенді ерте анықтау және емдеу, мүмкіндігінше бұл кеселдердің этиологиялық факторларын жою мен патогендік факторларына әсер ету жағын қарастырады.