1. Қолданбалы әлеуметтанудың даму тарихын сипаттап талдау жасаңыз

Қолданбалы социологияның бағыты әлеуметтік практикаға негізделеді. Оның нәтижесі әлеуметтік басқарушы тапсырыс берушіге әсерін тигізеді.

Ең алғаш қолданбалы социология жайлы сұрақ 1895 жылы туындады.

Қолданбалы социологияға маңызды еңбегі сінген Паул Лазарсфельд болды. Ол қолданбалы социологияны математика және психология базасында басқаша құрды. 1934 жылы ол Нью – Йорк қаласындағы бір университетте ұқсас институттың негізін салды. Ал, оның Р.Мертонмен достық қарым – қатынасы қолданбалы социологияның беделін одан мәрте арта түсірді.

II Дүниежүзілік соғыстан кейін зерттеу институттары мен оның бөлімшелері тек Америкада емес, Европада да ашыла бастайды.

Соңғы 100 жылда қолданбалы социология АҚШ-та экономиканың бір секторы ретінде өте қарқынды түрде дамыды. 1920 жылдың аяғында АҚШ-та дами бастады, кейін Европа елдерінде дамыды.

Сонымен бірге қолданбалы зерттеу саясатта да белсенді дамыды. Саясат басшылары мен лидерлер сайлаушылардың көңіл – күйі жайлы нақты мәліметті қажет етті. Қоғамдық пікірді, рейтингті анықтау, сайлаушылардың баға саны – сол кезде сұранысқа ие бола бастады, соған байланысты арнайы мамандандырылған зерттеушілер ұйымы пайда болды. Сөйтіп, 1935 жылы американдық зерттеуші Дж.Гэллап осындай әрдайым қоғамдық – саяси мәселелерді халықтан сұрау жүргізетін институт ашты.

Соғыс заманында қолданбалы социологияның дамуы АҚШ-та қосымша испульске ие болды. Себебі, ірі әлеуметтанулық зерттеулерге тапсырыс берушілер үкімет және антифашисттік бағыттағы қоғамдық ұйымдар болды.

Қолданбалы социологиялық зерттеудің тарамданған салалары:

1. Практикалық әлеуметтанулық психология

2. Психотехника

3. Әлеуметтік жоспарлау

4. Әлеуметтік инженерия

5. Әлеуметтік жұмыс

6. Іскерлік ойындар

7. Заводская социология

8. Эргономика

9. Мәдениеттің қолданбалы әлеуметтануы

Қолданбалы социологияның функциолары:

1. Танымдық

2. Диагностикалық

3. Прогностикалық

4. Басқару

5. Дайындалған - технологиялық

XX ғасырдың ортасында академиялық социология - нағыз социологиялық білімнің өнеркәсібіне айналды, ал қолданбалы социология – әлеуметтанулық ақпараттың өнеркәсібіне.

Сонымен, қолданбалы социология – теориялық білімдердің, методологиялық принциптердің, әдейә және социология тарамдарының ілімінің, модель, әдіс, зерттеу процедурасы, сонымен бірге әлеуметтік технологиялардың жиынтығы болып табылады.

2. Әлеуметтанулық зерттеу кезеңдерін өзара салыстырып бейнелеп беріңіз

Жалпы, әлеуметтану тұрғысынан зерттеудің қисыны оның өткізілу кезеңдерімен анықталады. Әлеуметтану тұрғысынан зерттеу кезеңдерінің көпшілік мақұлдаған жіктелімін келтірейік:

1. Кезең. Әлеуметтану сұрауына дайындалу:

• Бағдарлама жасау, мақсаттар мен міндеттер қою, негізгі және жұмыс болжамдарын ұсыну, ұғымдар операциясы, репрезентативтілікті есептеу;

• Эмпирикалық ақпарат жинау үшін құралдар жиынтығын (сауалнама) жасау.

2. Кезең. Эмпирикалық ақпарат жинау:

• Сұрауды ұйымдастыру , сұхбат алушыларды іріктеп алу, сұрау учаскілерін бөлу, қаржы – техникалық мәселелерін шешу және т,б.

3. Кезең. Әлеуметтану мәліметтерін өңдеу және түсініктеме беру:

• Алынған ақпаратты компьютерлік мәліметтер базасына енгізу, макет дайындау, сауалнамаларды енгізу.

• Сызықтық есептер мен әлеуметтік – демографиялық салалар бойынша есептерді өңдеу және шығару.

4. Кезең. Алынған мәліметтерді талдау:

• Алғашқы талдау жүргізу, сұрау нәтижесінде анықталған тәуелділіктерді тіркеу, кестелер, диаграммалар жасау және т,б.

• Мәліметтерді қайта талдау, салыстырмалы талдау, қосымша ақпарат тарту, жаңа болжамдар ұсыну.

• Зерттеудің соңғы есебін дайындау.

• Талдамалық қысқа хаттар, әр түрлі материалдар, мақалалар және т,б.жазу.