Бүйрек қызметінің созылмалы жеткіліксіздігінің (бсж) патофизиологиясы - бүйрек қызметінің үдемелі төмендеуі

Себептері:

Бүйректің созылмалы аурулары:

гломерулонефрит, пиелонефриттер, бүйрек поликистозы, бүйрек амилоидозы, несеп тас ауруы, қантты диабетте бүйректің зақымдануы, гипертониялық аурулар кезінде, атеросклерозда кездеседі.

Патогенезі:

Нефрондардың үдемелі түрде өлуі және олардың дәнекер тіндермен алмасуы (нефросклероз) ® өзекшелер мен шумақтар қызметінің үдемелі төмендеуі ® несеп түзілуінің төмендеуі ® уремия ® уремиялық кома

БҮЙРЕК ҚЫЗМЕТІНІҢ СОЗЫЛМАЛЫ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІНІҢ (БСЖ) САТЫЛАРЫ

Бүйрек қызметі бұзылуының дәрежесі бойынша:

Жасырын саты	Қандағы қалдық азот қалыпты, шумақтық сүзілу деңгейі 50%-ға дейін төмендейді.
Гиперазотемиялық саты	Гиперазотемия, шумақтық сүзілу деңгейі 20% -ға дейін төмендейді.
Уремиялық саты	Уремия, жоғары дәрежелі гиперазотемия, шумақтарда несептің сүзілу деңгейі 10- 5% -ға дейін төмендейді.

Диурез бойынша:

Жасырын саты	диурез қалыпты, Зимницкий сынауы қалыпты, жүктемелік сынауда (құрғақ тамақтанғанда) бүйректің қоюландыру қабілетінің төмендеуі байқалады.
Полиурия саты	Гипостенурия, бүйрек түтікшелерінің қоюландыру қабілетінің әдеттегі жағдайдан төмендеуі.
Олигурия саты	Уремия, изостенурия, диурез 500 мл- ден аз.

Уремия ( грекше. uron –несеп, haima - қан) – зәрліқан.

Бүйрек қызметінің теңгерілмеген кезінде пайда болатын синдром.

Патогенезі:

1. Қалыпты жағдайда бүйрек арқылы несеппен шығарылтын, зат алмасу өнімдерімен организмнің аутоуыттануы:

- қалдық азоттың құрамбөлшектері - азоттық (аммиак, креатинин, несеп қышқылы, зәрнәсіл ж.б.) қалдықтармен

- аминқышқылдары метаболизмі (фенол, скатол, индол) ж.б. өнімдерімен

2. су-электролиттер алмасуының бұзылуы:

• гипоосмолялдық гипергидратация = сумен улану;

• гиперкалиемия, гипермагниемия, гипокәлциемия, гипонатриемия, гиперфосфатемия, гиперсульфатемия;

3. метаболизмдік ацидоз (биокарбонаттар кері сіңірілуінің бұзылуы, сутегі иондары шығарылуының төмендеуі);

4. гормондар, витаминдер (вит.Д) метаболизмінің бұзылуы,

5. эритропоэтиндер, простагландиндер, кининдер ж.б.түзілуінің бұзылуы,

Уремиялық синдромның клиникалық көріністерінің патогенезі

1. нейропсихикалық әйгіленімдер:

шаршағыштық, бас ауыру, рефлекстердің тежелуі, дәм сезу мен естудің бұзылуы, діріл, ұйқысыздық, тұнжырау, мидың ісінуі, кома.

патогенезінде маңызды:

• уыттану;

• қышқылдық-сілтілік үйлесімдіктің бұзылуы;

• гипергидратация;

• электролиттер алмасуының бұзылуы;

• гипоксия.

2. Жүрек - қантамыр жүйесі қызметінің бұзылыстары:

• Миокардтың дистрофиясы, жүрек ырғақсыздығы (электролиттер алмасуының бұзылуы, гипоксия, уыттану), перикардит (шырышты қабықтардан уытты өнімдердің бөлінуі),

III. Тыныс алу ағзалары қызметінің бұзылуы:

Өкпе ісінуі, пневмония, плеврит

IV. қан көрсеткіштерінің өзгерістері:

• анемия (эритропоэтин тапшылығы, эритроциттердің гемолизі)

• қан ұюының бұзылуы (қанағыштық синдром, ТШҚҰ-синдром)

5. АІЖ жолдары қызметінің бұзылуы:

жүректің айнуы, құсу, анорексия, гастроэнтероколит:

патогенезінде маңызы бар:

• Уыттану;

• Гипоксия;

• АІЖ шырышты қабықтары арқылы азот қалдықтарының бөлінуі.

VI. Терідегі өзгерістер:

қышу (азот өнімдерімен жүйке ұштарының тітіркенуі)

«уремиялық қырау» - тері бездері арқылы зәрнәсілдің, зәр қышқылы тұздарының бөлінуі.

гиперпигментация

VII. Сүйек –бұлшықет жүйесінің бұзылыстары:

Д витаминінің белсенді түрі түзілуінің бұзылуы ® гипокәлциемия ® салдарлық гиперпаратиреоз ® боркеміктену, кәлциноз (бүйректік мешел)

4. Көрсетілетін материал: дәрістің мультимедиялық көрсетілімі

5. Әдебиеттер

Негізгі

1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология: Оқулық: – Алматы; «Эверо», 2007. – Б. 555-579

2. Патофизиология: Учебник под/ред Литвицкого П.Ф.–М.: Гэотар-Медия. -2008.-С. 428 - 432

3. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга О.И. Уразовой- М.: ГЭОТАР-МЕД, т.2, 2009 .-С.460-467

4. Патологическая физиология. Учебник, п/р Н.Н.Зайко, Киев, 2004г.- С. 530-538

5. Патофизиология. Основные понятия. Учебное пособие под ред А.В. Ефремова М.: ГЭОТАР-МЕД, 2008.-С. 181-192

Қосымша

6. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 212 – 221

7. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Изд-во Том.ун-та, 2006.С. 616 - 620

8. Джеймс А. Шейман. Патофизиология почки. М. –СПб: изд-во БИНОМ, 2002.- 206с

6. Бақылау сұрақтары

1. БСЖ дамуының жиі себептері

2. БСЖ - дағы полиурияның патогенезі

3. БСЖ - дағы олигурияның патогенезі

4. Уремия дегеніміз не?

№3 тақырып. Жыныс жүйесінің эндокринді бұзылыстарының патофизиологиялық тетіктері

Мақсаты: Жыныс жүйесі қызметінің және жыныстық дамуы, жыныс бездерінің эндокринді реттелуі бұзылыстарының біртектес түрлерінің патогенезін және этиологиялық сұрақтарын меңгеру.

Дәріс жоспары: