6.Отызыншы жылдардағы әдеби сын.

32жылы партияның «Көркемөнер ұйымдарын қайта құру» қаулысы шығып, шығармашылықты жақсартуға бағытталған қадамдар жасалды. Әдебиеттің сын саласына білімді жастардың, әсіресе, сынды өздерінің өнерпаздық арнасы деп таныған Е. Ысмайыловтың, М. Қаратаев, Қ. Жұмалиев, Мансұр Ғатауллин, Рахымжан Жаманқұлов, Рахым Уәлиахметов, Әлібек Қоңыратбаев, Құлмырза Өтепов сияқты сыншылардың алғашқы қадамдарын сыннан бастаған С. Ерубаев пен З. Шашкин, Х. Есенжанов сынды жазушылардың қазақ әдебиетінің әлеміне келуіне байланысты білікті, мәдениетті, эстетикалық сауатты сын өріс алып, аз жылда жетекші тенденцияға ие болар деген үміт оты жылт етті. Қазақ сынының шуақты кезеңі (отыз екінші жылдың екінші – отыз жетінші жылдың бірінші жартысы) шын шығармашылыққа бұрылды. М.Әуезов өзінің ашық хатымен әдебиетке қосылды. Отыз екінші жылдың желтоқсанында Жазушылар Одағының пленумы болып, Ілияс Жансүгіров төраға сайланды. Әдеби атмосфераны жақсарту жөнінде бірқатар игілікті қадам жасалып, сынның сөз саптауы инабаттылыққа ауыса бастады. Шығармашылық айтыс түсінісуге беттеді, бірін-бірі құптай да мәдениетті міней сөйлеу машығы сіңе бастады. «Сын майданын көтермелеуіміз керек» деп Қ.Өтепов өткен-кеткенді біраз шолып, Б.Кенжебаевпен екеуі «Тағы да әдебиет сыны туралы» мақала жазғанда «пәлсафалы сынның» болмағандығын үлкен айып санап, өздері сынға келген кезден тарихты тарихты бастау дағдысына ойысқанмен де, білім толықтыруға, мәдениетті көтеруге, жікшілдіктен безуге шақырды. Ақын жазушылардың туындыларына «дербес сынды өркендетіп, жеке шығармаларды сынау үшін әдебиет сыны методологиясын жасауымыз, шешуіміз, айқындауымыз керек» деген ұсыныс жасады. Бұл ойды Ғ. Тоғжанов «Қазақ әдебиетіндегі сын туралы кейбір ойларымыз» деген мақаласында жалғастыра түсіп, отыз екінші жылдан шыққан елу шақты кітапқа бірде-бір дұрыс сын жазылмады деп білді және «өткен жылдардағы сынның бәрін бүйтіп мансұқ қылу әрине дұрыс пікір емес. Дұрыс емесі былай тұрсын бұл зиянды пікір» деп табады да, дербес сынды күшейтуге үндейді.

7.ҚазААп-тың тұсындағыәдеби сын.

1925 жылы12 маусымдаҚазАПП – тың(Қазақтың пролетар жазушыларының ассоциациясы) ұйымдастыру бюросы құрылды. Оның платформасы жарияланып, мүшелер тартыла бастағанымен, пәрменді жұмысы аздау болды. Негізгі күш жігер газет бетінде айтыс ұйымдастыруға бағытталды. Бұл тұстағы әдеби сында яғни 20-жылдардың екінші жартысында РАПП-тың ұрандарына бой алдырды, дөрекі социологизмнің желі мықтап көтерілді. Ақын-жазушыларды бүгінгі күн шындығын суреттеуге үндеген ұран көбінесе социологиялық арнамен өрбіді де, эстетикалық таным жапа шекті. М.Қайыпназаровтың сөздерінен, ҚазАПП жиын-съезінің қаулыларынан кездестіреміз. ҚазАПП-қа екі үш жыл басшы болған ол «Пролетариат-колхозшы әдебиетіміз қазіргі қарқынға ере алмай келеді, артта қалып келеді. Осы күні партиямыз түрлі саяси-шаруашылық науқандарын жүргізіп жатыр: мал дайындау, астық дайындау, егіс науқаны, жаппай оқу, колхоздану т.б. Осы туралы біздің пролетариат бағытындамыз деген жазушыларымых: Сәбит, Сәкен, Ілияс, Бейімбет т.б.лары төселіп, ештеңе жаза алмай жүр » деді. 1929 жылы «Тар жол тайғақ кешу» мен «Нәзірдің сыны туралы», «Әдебиеттегі Смағұлшылдық» (Ә.Тәжібаев), «Сәдуақасовшыл Мұстанбайұлын тазалау талқысында», «Әдебиет майданында», «Пролетар әдебиеті жөніндегі айтыстар» (Сәкен), «Әдебиеттегі жікшілдікке қарсы», «Жолдастарға жауап» (Ғ.Мүсірепов), «Сәбит, ейімбет, Ілиясқа жолдастық хат» (Ғ.Тоғжанов) сияқты мақалалар жауып кетті. Сонымен ҚазАПП сыны дәуірлеп тұрғанда әдеби шығарманың көркемдігіне назар өте аз аударылды. 30-33 жылдардағы көп шығармалардың өлі тууына, жансыз «поэзияның» мол болуына дөрекі сын кең жол ашты да, жалпы әдебиеттің дамуына кесірін тигізді.