2.3 Ес процесстері

Есте қалдыру. Есте қалдырудың бастапқы формасы ырықсыз, ниеттелінген мнемикалық әрекет , яғни мақсатты болмағанарнайы тәсілдерде қолданбайақ жадта қалдыру . Бұл болған әсерден ми қабығындағы кейбір қозу іздерінің аныда бекіп қалуы. Ми қабығындағы әр қандай процес соңында әр деңгейде болған із қалдырды.

Өмір брысында біз қабылдайтын заттың көбі алдымызға қойған арнайы мақсаттарға негізделмесе, есте тұрмайды. Сонымен бірге егер алға осы міндет қойылып оны іске асыру үшін болған шаралар орындалып барса есте қалдыру тиімді нәтижеге жетіп санада берік орнығады.

Есте қалдыру және тұрақтанған материалды қайта жаңғыртуға бағытталған мұндай әрекет мнемикалық әрекет деп аталады. Менемикалық әрекетте адам өзіне ұсынылған материалдан қажетті бөлігін таңдап , оныесте қалдыру міндетін атқарады.

Механикалық және мағыналық есте қалдыру.

Есте қалдырудың табысты болуы адамның жадында сақтауға қажетті болған материалын мағынасын толық түсіне білуіне тәуелді механикалық жаттауда сөөздер, заттар, оқиғалар мен әрекеттер негізіндегі ретіме, қандайда өзгеріссіз есте орнығады.

Естің бері қалдырудың жолы - қайталап тұру. Бұл білім , ептілік дағдыларды игерудің өте маңызды шартты. Бірақ мұндай іс әрекет өнімді болуы үшін қайталау жұмыстары белгілі талаптарға сай орындалуы тиіс. Қайталау беленді және әр түрлі болады.

Қайталаудың әр түрлі формада іске асудың игерілетін материалдың өмірмен , күнделікті тұрсмыс тәжірибемен ұштасып бару есте қалдырудың толық қамтамасыз етеді. Уақытқа байланысты қайталау екі әдіспен орындалады жинақты және бөлшектелген.

Психологияда жаттау әдістерінің үш түрі аталған: тұтастай, шамалап, аралас.

2.4 Қайта жаңғырту

Қайта жаңғырту материал бөліктерін өз кезегімен еске түсіру арқыллы жүргізіледі, бұл жағдайды іске белсенді еріктік әрекет қосылады.

Материалды еске түсіруді жоспарлы берілген сұрақтың көмегі зор. Қайта жаңғырту ырықты және ырықсыз орындалуымүмкін. Еске түсуру бұл әрқашан ырықты неителген әрекет адам алдына күні бұрын еске түсіруді мақсат етіп қряды, ал ол үшін ой толғаныына батып , еріккүшін қосады. Ал ырықыз жаңғырту өздігінен жүріп жататын проце, оның негізінде дүние заттарын уақытпен кеңістікте болған ұқсастық сыбайластық немесе қарама қарсылық байланыстары жатады.

Ұмыту

Ұмыту процесі еске түсіре алмау немесе ал тану мен қайталап айтып берудегі қателесуде көрінеді. Ұмытудың физиологиялық негізі – уақытша жүйке байланыстарын жандандыруға кедергі етуші ми қабығындағы тежелу әрекеттері. Толық жаңғырта алу мен бүтіндей ұмыту аралығындағы психологияда ес деңгейлері деп аталған тану кезеңдері байқалады. Мұндай деңгейлер үшеу: бірқайта жаңғыртушы ес; екі тану есі; үш тану мен жаңғыртуды жеңілдетіші ес;