• 1 - Сабақ 3.09.2011ж 3-сынып 1-бет

Пән Домбыра

Тақырып Кіріспе

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері: Қазақ музыка өнерінің ән мен күйін оқушыларға

жеткізе білу.

Мақсат Ұлттық музыкаға, соның ішінде ұлттық күй өнеріне деген қызығушылығын

арттыру.

Сабақ түрі Жаңа тақырып, түсінік беру.

Сабақ барысы Кіріспе. «Домбырасыз сән қайда?»

Осы уақытқа дейін қазақтың дәстүрлі музыксы бір тұтас мәдени-рухани құбылыс ретінде ғылыми тұрғыда парықтала қойған жоқ. Нәтижесінде, қазақ музыкасы жалпы қазақ тарихының немесе қазақ мәдениеті мен өнерінің аясында мәдени-рухани айғақ ретінде ғана зерттеліп келеді. Қазақстан тәуелсіздік алғанға дейін қоғамдық ғылым салалары мен білім жүйесіндегі мемлекеттік монополияның хасан идеологияшылыдықтың , әсіресе, мәдени-рухани құндылықтарды парықтауға европпашыл көзқарастың үстемдік құруы қазақ музыкасын оқыту және зерттеу істеріне басымдылық сипат бермеді.

Қазақ музыкасын осы уақытқа дейін жинақталған тарихын, тұрмыс болмысымен қадір қасиеті түбегейлі айқындалмады. Уақыт шіркіннің кемшілікті жоятынына, кетікті бүтіндейтініне, олқылықтың орнын толтыратынынна күман жоқ. Осының бәрінің жүзеге асуының бірден бір кепілі – бүгіннен, осы қазірден басталуға тиіс әрекет пен талпыныс болса керек. Демек осы талпыныстың арқасында біз егемендік алғаннан кейін қазақ музыкасындағы «Домбыра» жанрын оқушыларға жеткізе біліп олар алған дәрісін келешек ұрпақтан-ұрпаққа жеткізе білу тиіс.

Қолыма домбыра алып бастым перне,

Нұржауар деген сөз бар талапты ерге,

Жаныма ән мен күйді серік еттім,

Жамандар сөз білмейтін маған теңбе?!

Добыра түсінгенге мың айтады

Жаныңа жайлы тиер сыр айтады.

Жүректе қайғыменен наза болса,

Данадай демеу болған тыңайтады.

Күйлердің бірі тұщы, бірі ащы,

Сүйкімді кейбіреуі сондай тәтті ,

Он жастан жолдас болған сол домбырам, 2-бет

Хан- қара, би-төренің бабын тапты.

Ақселей Сейдімбек

-демекші осы әдемі шумақтардан кейін «Домбырасыз сән қайда» атты таңдаулы пән сабағымызды бастаймыз. Домбыра бөлшектерімен танысу

Басы

Құлағы

Түймесі

Пернелері

Д

Тиегі

Мойны

омбыра

Ішегі

Шанағы

.

ля

си

до

П-төмен қағыс

ре

V-жоғары қағыс

ми

фа

1 Саусақ басбармақ төмен тұрады

ля

Б 2 саусақ қарама -қарсы Бас бармақ

с и

до

4 Саусақ басбармақ

жоғары тұрады

Ре- шегі Сабақ қорытындысы: Домбыра құрлымын жаттау.

Соль –шегі Үйге тапсырма: Қағыс үйрену.

2 - Сабақ 10.09.2011

Пән Домбыра 3-бет

Тақырып Жаттығулар жасау.

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері: Қазақтың дәстүрлі күйшілік өнерін түсіне білуге құрметтеуге тәрбиелеу нота сауатын дамыту.

Мақсат : Қазақтың дәстүрлі күй өнеріне үлес қосқан композиторларман олардың шығармаларымен танысу.

Сабақ түрі : Жаңа тақырып

Сабақ барысы Домбыра бойындағы ноталар .

1. Орындықта тік отыру сол аяқты үстіне, оң аяқты дұрыстап қою.

2. Иық: Екі иықты сірістірмей бос ұстау керек, домбыра басы сол иық деңгейінен жоғары болмауы тиіс.

3. Білек: ішекті жоғары-төмен қаққанда білекті бос ұстап, бос қағу керек.

4. Шынтақ-қолтық шанақ оң қолтықтың астында болады.

5. Буындар: Сол қол саусақтары пернелерді тізбелей басады.

6. Басу мен қағу кезінде екі қос буындарын күш салмай бос ұстау керек.

1 сабақ П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Соль - - - ля - - - Соль - - - ля₁ - - - Соль - ля₁ -

П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Си₃ - - - ля₁ - си₃ - ля - - - соль - ля - Соль - соль -

П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Соль - ля₁ - си₃ - ля₁ соль - ля - си₃ - ля₁ Соль - соль -

2 сабақ П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Соль ля соль ля Си₃ - - - ля₁ си₃ ля си до₄ - - - си₃ до₄ си₃ до₄

П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Си₃ - - - ля₁ си₃ ля₁ си₃ ля₁ - - - соль - ля - Соль - соль -

П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Соль ля₁ си₃ си₃ ля си₃ до₄ - си₃ до₄ си₃ до₄ Соль ля₁ Соль ля₁ Соль - - -

Сабақ қорытындысы: Домбыра құрлымын жаттау.

Үйге тапсырма: Қағыс үйрену.

3 - Сабақ 17.09.2011

Тақырып Жаттығулар жасау. 17.09.2011 4-бет

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері: Қазақтың дәстүрлі күйшілік өнерін түсіне білуге құрметтеуге тәрбиелеу нота сауатын дамыту.

Мақсат : Қазақтың дәстүрлі күй өнеріне үлес қосқан композиторларман олардың шығармаларымен танысу.

Сабақ түрі : Жаңа тақырып

Сабақ барысы: Позициялары мен аппликатура.

3-сабақ П П V П V П П П V П V П Қайталау.

Соль - - Соль - - ля₁ - - ля₁ - -

П . V . П . V . П П V П V П V

Си₃ ля₁ Си₃ ля₁ си₃ - - си₃ - - -

П . V . П . V . П П V П V П V

ля₁ Соль ля₁ Соль ля₁ - - ля₁ - - -

П П V П V П П П V П V П

Соль - - Соль - - ля₁ - - ля₁ - -

П . V . П . V . П П V П V П

Си₃ ля₁ Си₃ ля₁ Си₃ - - до₄ - -

П . V . П . V . П П V П V П

ля₁ соль ля₁ соль ля₁ - - Си₃ - -

П П V П V П П П V П V П V П

Соль - - Соль - - ля₁ - - Си₃ - Си₃ - ля₁

Балалар, бүгінгі сабағымыз әдеттегідей үй тапсырмасын қайталаудан басталады.

Оң қолымызбен сол қолымыз тең жүріп, домбыра перенесін еркін қуалау үшін міндетті түрде жаттығулар жасау керек. 1-2 сабақ ойнап аламыз. Оқушының ойы мен зейінін сабаққа аудару үшін ой қозғ,ау сұрақтарын қойамыз.

Гамма дегеніміз не? Гамма ноталар тізбегі .

Төкпедегі оң қолыдың қойылымы мен сол қолдың қойлымын көрсет.

Нотасыз жазған қолжазбаға қарап жаттығулар позициялармен аппликатуралар жасаймыз.

Сабақ қорытындысы: Домбыра құрлымын жаттау.

Үйге тапсырма: Қағыс үйрену.

4 - Сабақ 24.09.2011

Тақырып: Біз өмірдің гүлісіз. Ғизатов 5-бет

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері: Музыканы сезіне білу, жақсы орындай алатын дәрежеге жеткізу.

Мақсат : Оқушыларды әр түрлі тақырыпта ән айтқызып сол ән арқылы өнерге деген қызығушылығын дамыту.

Сабақ түрі : Жаңа тақырып

Сабақ барысы: Көп жаттығулар жасаған арқылы біз енді ән-күй тарту жағынан көшеміз.

Ән: 2/4 размер демек 1ге, 2 ге санаймыз.

Соль мажор фа # 1 белгі, қағыс П V алма кезек.

П V П V П V П V П V П V П V П

Ре₄ ре₄ си₃ си₃ до₂ до₂ ля ля Соль ля₁ си₁ до₃ Ре₄ - -

П V П V П V П V П V П V П V П

Ре₄ ре₄ си₃ си₃ до₂ до₂ ля ля Ре₄ си₃ до₂ ля₁ Соль_б - -

П V П V П V П V П V П V П V П

Ре₄ ре₄ си₃ си₃ до₂ до₂ ля ля Соль ля₁ си₁ до₂ Ре₄ - -

П V П V П V П V П V П V П V П

Ре₄ ре₄ си₃ си₃ до₂ до₂ ля ля Ре₄ си₃ до₂ ля₁ Соль_б - -

Әсем әнмен көңіл көтеріп М. Әуезов атамыз айтқандай «Ән мен күйге әуес бала жаны сұлу дені сау болып өседі»

Өлеңнің сөзін жазып алу.

Сабақ қорытындысы: Ғизатов әнін жатау

Үйге тапсырма: Домбырамен сүйемелдеу.

6-бет

5 - Сабақ 01.10.2011 ІІ-тарау

Тақырып: Күй жаттығулар арқылы домбырадағы ноталарды жаттау

«Жастар күйі»

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері: Халқымыздың асыл мұрасфын қастерлеуге ұлттық аспаптардың қасиетін білуге, эстетикалық және патриоттық тәрбиеге тәрбиелеу.

Мақсат : Балаларды өз халқының ғасырлар ьойы дамып, қалыптасқан рухани өнерін терең түсініп, пайымдай білуге баулу оған деген қызығушылығы мен ынта жігер ін ояту.

Сабақ түрі : Жаңа тақырып. Модульдік оқыту технологиясы

Сабақ барысы: 1. Күй жаттығулар арқылы домбырадағы ноталарды жаттау.

Күй дегеніміз не? (Оқушының ой пікірін тыңдау).

Күйде мәтін бар ма?

Күй көбінесе қандай аспапта орындалады?

Күші деп кімді атаймыз? Сұрақтарға жауап беру.

Модуль құрлымы	Сағат саны	Модульдің мазмұны	Уақыт	Ескертпе
Кіріспе П П V П V П До2 - - - - - П П V П V П До2- - - - - - Қайталау. Қағыс жаттығулар жасау.	1	1.Модульдің құрлымы мен танысу. 2.Күй тартыс деген не? 3. Күй тартыстың мәнін түсіндіру. 4. Қазақтың халық күйі «Жастар күйі» 5. Музыкалық сауат: Марш түрі . (Ұландар тобының маршы)	10мин 35мин	Аспапта орындау арқылы түсіндіру. Ноталарды есте сақтау. Әр басқан нотасын айтып отыру, сонда нота жаттау қабілеті дамиды.

Сабақ қорытындысы: Кіріспе бөлімін ойнау.

Үйге тапсырма: Қағыс үйрену.

7-бет

6 - Сабақ 08.10.2011

Тақырып: Жастар күйі

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері: Домбырада еркін ойнау әдіс тәсілдерін белсенділігін дамыту.

Мақсат : Қазақ халқының салт дәстүрін түсіндіру күй тартыстың мәнін түсіндіру.

Сабақ түрі : Модульдік оқыту технологиясы

Сабақ барысы: 1. Күй жаттығулар арқылы домбырадағы ноталарды жаттау.

Екі шектің бірін қатты, Бірін сәл – сәл кем бұра.

Нағыз қазақ қазақ емес , Нағыз қазақ домбыра.

Модуль құрлымы	Сағат саны	Модульдің мазмұны	Уақыт	Ескертпе
Кіріспе 1 Б 2 3 Демек, бір саусақ басбармақтан әрдәйым жоғары жүреді. 2см басбармақ қарама – қарсы жүреді 4 см басбармақтан төмен жүреді. Бұның жұмбағы не? Үстінгі ішектегі нотаны табу. Осы формуланы П П V П V П До2 - - - - - П П V П V П До2- - - - - - 8-бет Қайталау. Қағыс жаттығулар жасау.	1	1.Оқушылардың білімін тексеру. 2.Сұрақтар қою. 3. Күй тартыстың мәнісі не?. 4. Күйтартысқа түскен өмірі мен шығармасы айту тапсырады.	10мин 30мин	Аспапта орындау арқылы түсіндіру. Ноталарды есте сақтау. Әр басқан нотасын айтып отыру, сонда нота жаттау қабілеті дамиды.

Сабақ қорытындысы: Кіріспе бөлімін ойнау.

Үйге тапсырма: Қағыс үйрену.

7 - Сабақ 15.10.2011 9 бет

Тақырып: Жастар күйі

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері: Домбырада еркін ойнау әдіс тәсілдерін белсенділігін дамыту.

Мақсат : Қазақ халқының күй тартыстың мәнін түсіндіру.

Сабақ түрі : Модульдік оқыту технологиясы

Сабақ барысы: 1. Күй жаттығулар арқылы домбырадағы ноталарды жаттау.

П П V П V П П П V П V П

До₂ до до до до до До до до до до до

------------------------------------------------------------------------------

П П V П V П П V П V П V П

4₂ 4 6₄ 8₁ 8 8 8₁ 9₂ 8 6₁ 8₁ 8 8

до - ре ми - - ми фа ми ре ми - -

---------------------------------------------------------------------------------

П П V П V П П V П V П V П

11₄ 11 8₁ 9₂ 9 9 8₁ 9 8₁ 6₁ 8₁ 8 8

соль - ми фа - - ми фа ми ре ми ми ми

---------------------------------------------------------------------------------

П П V П V П П V П V П V П

8₁ 8 9₂ 11₂ 11 11 11₂ 13₄ 11 9₁ 8₁ 8 8

Ми - фа соль - - соль ля соль фа ми - -

---------------------------------------------------------------------------------

П П V П V П П V П V П V П

11₄ 11 8₁ 9₂ 9 9 8₁ 9 8₁ 6₁ 8₁ 8 8

соль - ми фа - - ми фа ми ре ми ми ми

үйге тапсырма жаттау ритм қағып үйрену

8 - Сабақ 22.10.2011 10 бет

Тақырып: Жастар күйі

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері Ұлтжандылыққа , өз мәдениеті мен салтын сақтауға тәрбиелеу.

Мақсат : Қазақ халқының күй тартыстың мәнін түсіндіру.

Сабақ түрі : Модульдік оқыту технологиясы

Сабақ барысы: 1. Күй жаттығулар арқылы домбырадағы ноталарды жаттау

Музыка – өмірдің, адам жанының айнасы .Ол адамзатпен ғасырлар бойы бірге жасасып, дамып өркендеп келеді. Сол музыканың бір саласы күй өнері. Күйдің әуенін сезіне білу, мзыкасын тыңдап слухпен домбыраға салу үлкен өнер. Осы өнерді біз дамыту үшін келесі модуль 1 – нші бөлімдегідегі формуланы әр терция сайын ойнап үйрену, сонда күйдің әдемі әуені де, нота да жатталып домбыра үйрену қалпына келеді.

П П V П V П П V П V П V П

4_б - 1 3₁ - - 3₁ 4₂ 3 1₁ 3₁ 3 3

соль - ля си - - си до си ля си - -

---------------------------------------------------------------------------------

П П V П V П П V П V П V П

6₄ 6 3 4₂ 4 4 3₁ 4 3₁ 1₁ 3₁ 3 3

ре - си до - - си до си ля си - -

---------------------------------------------------------------------------------

П П V П V П П V П V П V П

3₁ 3 4₂ 6₂ 6 6 6₂ 8₄ 6 4₁ 3₁ 3 3

Ми - фа соль - - соль ля соль фа ми - -

---------------------------------------------------------------------------------

П П V П V П П V П V П V П 11 бет

6₄ 6 3 4₂ 4 4 3₁ 4 3₁ 1₁ 3₁ 3 3

ре - си до - - си до си ля си - -

үйге тапсырма: жаттау , ритм қағып үйрену.

9 - Сабақ 29.10.2011

Тақырып: Жастар күйі

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері жеңіл ырғақта күй тарту.

Мақсат Балалардың музыкалық қабілетін дамыту.

Сабақ түрі : Модульдік оқыту технологиясы

Сабақ барысы: 1. Күй жаттығулар арқылы домбыраны еркін ұстап, қағыс өнерін дамыту.

Шығарманы қортындыла келе оқушылардың өнері шабыттанып шеберлене түсті. Күй толық ойналуда Белгілі бір музыкалық құбылыстың тарихи болмысын саралау барысында міндетті түрде музыкалық өнердің ел өміріндегі қоғамдық қызметіне әлеуметтік сипаттама, сондай – ақ музыкалық өнерді туындаушылар мен орындаушыларға, одан әрі музыка туралы таным – түсінік пен ғылыми ойдың қалыптасуы деген мәселелерге ден қойып отыруы шарт. Халықтың музыкалық мұрасы бір ғана жанырлы стильде тұрғыда анықталып қоюы мүлде жеткіліксіз, сонымен б»рге тарих – танымды өреде де саралануға тиіс. Түптеп келгенде, бұл мәселе қазақ музукасының тарихын парықтау барысында ұстанатын ең өзекті талғам талаптың бірі.

Сабақ қортындысы: күйді қайта – қайта ойнау, яғни техника дамыту.

П П V П V П П V П V П V П

П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Соль - - - ля - - - Соль - - - ля₁ - - - Соль - ля₁ -

П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Си₃ - - - ля₁ - си₃ - ля - - - соль - ля - Соль - соль -

П V П V П V П V П V П V П V П V П V П V

Соль - ля₁ - си₃ - ля₁ соль - ля - си₃ - ля₁ Соль - соль -

Қағыс жаттығуларын дамыту.

10 - Сабақ 19.11.2011ж 12 бет.

Тақырып: Айжан қыз. Халық күйі.

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері жеңіл ырғақта күй тарту.

Мақсат Балалардың музыкалық қабілетін дамыту.Оқушыларға әр түрлі тақырыпта күй тартқызып отыру. Сол тақырып арқылы өнерге деген қызығушылығын , ынта – жігерін қалыптастыру.

Сабақ түрі : Модульдік оқыту технологиясы

Сабақ барысы: Музыка – өмірдің, адам жанының айнасы. Қазақ халқының басынан кешкен қилы дәуірі, тарихы мен тағдыры домбыра үнінде сақталған. Қазақ күйлерінің бірі өткен дәуіріндегі тарих шнжіресін толғаса, бірі махаббат сырын шертеді.Енді бірі кең жазиралы даланы, асу бермес асқар тауды - туған жер табиғатын суреттейді.Халқымыз осындай сан қилы, сан сырлы күйлерге өте бай.Олар атадан балаға ауысып, ұрпақтан ұрпаққа мирас болып біздің заманымызға жетті. Сөйтіп қазіргі қазақ музыкасының алтын қорынан орын алды. Бір өкініштісі ол күйлердің көпшілігінің шығарушылары авторлары белгісіз.Халықтың музыкалық фольклорына айналған бұл дүниелер сан ғасырлар өтсе де, ұмытылып өшкен жоқ, соның бір сұлу қызға айналған «Айжан қыз» атты күйі.

Өлшем: 4-4 жылдам, көңілді, би жанрында

П П V П V П V П V П V

1 1 0 1 1 0 0 0 3 1 1

-------------------------------------------------------------------------------------------------

П V П V П V П V П V П V

0 1 3 0 1 1 6 3 4 3 1

П П V П V

1 1 0 1 1

---------------------------------------------------------------------

үйге тапсырма: жаттау, ритм қағып үйрену.

Қағыс жаттығуларын дамыту.

11 - Сабақ 26.11.2011ж 13 бет.

Тақырып: Айжан қыз. Халық күйі.

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері жеңіл ырғақта күй тарту.

Мақсат Әр түрлі қағыс үйрете отырып жаңа әдістемелер үйрету, күйді сезіне білу жақсы орындай алатын дәрежеге жеткізу.

Сабақ түрі : Модульдік оқыту технологиясы .

Сабақ барысы: _Қағыс жаттығулары. Кіріспе бөлімін қайталау. Би қимылын жасап, әнін есте сақтау, көңілдерін көтеру.

Қандай да болсын күрделі ойды қарапайым тілмен ұғынықты етіп жеткізуге тытысқан жөн. Сондықтан түрлі әдістемелер ойлап табу керек.Егер сені ой билесе - айтар сөзің айқын, егер сен ойды билесең – айтар сөзің оданда айқын деген пікірді В.Г. Белинский .Адамды ойдың билеуін әректті бастауы ретінде қарастыруға болады.Ой мен әректтің тоғысуы өзінен – өзі белгілі бір әдіс тәсілге табан тіретеді.Сол әдістің бірі әуенді есту арқылы домбыраға салу немесе жазбаша түрде көрсетіп оқу керек.

П П V П V П П П V П V

1 6₂ 4₁ 6 6 4 1 2₂ 0 1 1

------------------------------------------------------------------------

П П V П V П П П V П V

1 8₄ 6₂ 8 8 4 1 2₂ 0 1 1

-----------------------------------------------------------------------------

П П П П П V П V П V

1 9 8 9 2 2 2 9 8 4

-----------------------------------------------------------------------------

КІРІСПЕ қайталау.

үйге тапсырма: жаттау, ритм қағып үйрену

1 – бөлім жаттау.

12 - Сабақ 3.12 .2011ж 14 бет.

Тақырып: Айжан қыз. Халық күйі.

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері жеңіл ырғақта күй тарту.

Мақсат Ұлтжандылыққа өз мәдениеті мен салтын сақтауға тәрбиелеу.

Сабақ түрі : Модульдік оқыту технологиясы .

Сабақ барысы: Қағыс жаттығулары. Бірінші бөлімді қайталау

Күй – қазақтың аспапты музыкасы.Күй адамның белгілі бір сезім сәті, ал сезімнің қуанышты болуы да немесе мұңды қайғылы болуы да мүмкін. Адамның көңіл күйі «Төресі күй біткеннің «Айжан қызы»

Ханзада аңда жүріп ажал тапқан

Даланың күйге айналған шежіресі,

Жігіттің көңілі сау мұны тартқан.

Боз бала құлағың сал айтқаныма ,

Не қалар бұл жалғаннан арттағыңа

Тән тозар өмір озар өнер қалар,

Жаутаңдап екі көзің қайтқаныңда.»

Осынау мысалдың өлеңдерін қасиетінен гөрі, домбырашының күй туралы түйген сезімдік қасиеті алдымен назар аударады. Куйші домбырашы күйдің әуен сазына еліктеумен шектелмейді. Ең бастысы әр бір күйдің остарындағы деркке ерекше мән беретіндігін аңғартамыз, яғни,қазақтың білікті тыңдаушысы күй тек қана әуен саз емес,ең алдымен өмір құбылыстары туралы дерек беруші. Дәстүрлі таным түсінік бойынша күй өткен өмірдің тілсіз шежіресі. Демек ұлттық қасиет пен ұлттық ділді бойына ең мол сіңірген рухани құбылыс деп музыканы, яғникүйді айтуға негізі мол

П П V П V П П V П П V П П V П

1 9 9 9 9 9 9 9 9 8 8 8 9 9 9

П V П V П V П П V П П V П V П V 15бе

8₄ 6₂ 4₁ 6 8 8 8 9₄ 9 9 8 6 4 6 8 4

Кіріспе қайталау

үйге тапсырма: 1 – бөлім жаттау. Орта саға жаттау.

Сабақ 10.12 .2011ж

Тақырып: Айжан қыз. Халық күйі.

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері жеңіл ырғақта күй тарту.

Мақсат Қазақ халқының дәстүрлі талғам – танымы бойынша күй атаулысын түсіндіру.

13 - Сабақ түрі : Дамыту сабағы.

Сабақ барысы: Қағыс жаттығулары Орта сағаны қайталау.

«Күй түсінгенге - жыр, түсінбегенге - дыр» ДЕП КЕЛЕТІН ХАЛЫҚ МӘТЕЛІ ОСЫНДАЙ СЫР СЕБЕПТЕРДЕН айтса керек., яғни, қазақтың бұрынғы дәстүрлі тыңдаушысы күйдің сарын - сазына ғана елтіп қоймаған, іштей сол сарын - саздың мәнін ашатын сөздің еміреуін -ырғағын да тап басып тани білген осы орайда Ілияс Жансүгіров еске түседі: «Домбыра сенде мін бар ма

Мінсіз болса - тіл бар ма

Тіл жоқ деуге бола ма,

Тілден анық үн бар ма

Домбыраның күші мол

Көмейінде күй бар да», - деген ғой (Жансүгіров

ШЫҒАРМАЛАР 1960 419 (БЕТ)

Демек , қазақ күйлерін тыңдаған адам оның сөздік мағынасына іштей ілесе алмаса , дәлірек айтқанда, қазақ тілін білмесе, күйдің мән – маңызын, еміреуіне мен астарын толық түсінуі мумкін емес. Яғни ондай адамның күй тыңдау барысырдағы эстетикалық – эмоциялық әсері де жартикеш деген сөз. Неғұрлым музыканың ұлттық төл тума тілі айқын болса, яғни музыкалық ұлттың тіліне жүйрік болса, соғұрлым музыка мен тыңдаушы арасындаы сезімнің тілі бал болмақ. Осындай мағынаның арқасында біз күйді жақсы түсіне бастаймыз.

П П V П V П П V П V П V П 16бет

1 11₄ 9₂ 11 11 9 8₁ 8 8 9 11 11 8

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

П V П V П V кіріспе қайталау.

4 4 4 6 8 4

үйге тапсырма: жаттау, ритм қағып үйрену.

орта саға қайырым саға жаттау.

14 - Сабақ 17.12 .2011ж

Тақырып: Айжан қыз. Халық күйі.

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері жеңіл ырғақта күй тарту.

Мақсат Күйге қызығушылық таныту. Оқушыларға қағыс түсініктемесінен мағұлымат беру.

Сабақ түрі : Дамыту сабағы.

Сабақ барысы: Қағыс жаттығулары Орта сағаны және қайырым сағаны қайталау.

Қазақ домбырашылары күйді тарту тәсілдерінде, әсіресе оң қолдың қимыл қозғалысына айрықша мән беріп отырған. Соданда білу керек домбырада тартылатын күйлер оң қолдың қимыл қозғалысына орай, қағып тарту,шертіп тарту және іліп тарт деп аталатын негізгі үш түрге бөлінеді. Домбыра тартудың бұл түрлері күйші – домбыра шынын шеберлік шалымына орай өз ішінде тағы да бірнеше атаулармен сараланады. Оны күй тартудың тәсілі деп атайды. Мәселен, қағып тарту түрі өз ішінде «кезек қағу» БАРЫСЫНДА ОҢ ҚОЛДЫҢ СҰҚ САУСАҒЫМЕН бармағы ішікті алма кезек жоғары – төмен серпе қағып отырады. П V

Қосақ серпуде сұқ саусақпен бармағы жоғары төмен қарай бір рет қағып отырады П П V

Ал сүйрете қағу тәсілінде қатарынан үштік дыбыс шығару үшін сұқ саусақпен төмен қарай бір қаққан бетте бармақ пен сұқ саусақты сүйрете қағылады триоли деп атайды.

П П V П V П П V П П V П 17 бет

1 13 - - - - 13 - - 15 - -

П V П V П V П П V П П V П

13 11 9 11 13 - - 15 - - 16 - -

П V П V П V П П V П V П V П

15 13 11 13 15 - - 13 11 9 11 13 - -

П V П V П V П П V П V П V П

11 9 8 9 11 - - 9 8 6 8 9 - -

П V П V П V КІРІСПЕ ҚАЙТАЛАУ.

8 6 4 6 8 4

үйге тапсырма: жаттау, ритм қағып үйрену.

Үлкен саға, қайырым саға жаттау.

15 - Сабақ 24. 12 .2011ж

Тақырып: Айжан қыз. Халық күйі.

Оқыту мен тәрбиелік міндеттері жеңіл ырғақта күй тарту.

Мақсат Балаларды өз халқының ғасырлар бойы дамып қалыптасқан рухани өнерін терең түсініп, пайымдай білуге баулу және оған деген қызығушылығы мен ынта жігерін ояту.

Сабақ түрі : ПІкірлесу сабағы. Ашық сабақ.

Сабақ барысы: Қағыс жаттығулары Үлкен сағаны және қайырым сағаны қайталау.