7.Биосфера жаһанданды экожүйе ретінде. «Биосфера» түсінігі, онын құрамы және шегі.

Биосфера жаһандық экожүйе ретінде.Биосфера түсінігі

Жер планетасының биосферасы – адам және басқа барлық тірі организмдердің тіршілік ету ортасы.Бұл-планетадағы тірі заттардың тіршілік аймағы.Биосфераның құрылымы,құрылысы және энергетикасы онда тіршілік ететін тірі организмдердің тіршілік процестердіңжиынтығымен анықталады.Планетатүгелдей биосфера емес.Оның жоғарғы шегі теңіз деңгеінен озон қабаты,20-25 км –ге дейін,ал құрлықта 2-3 км мұхит түбіне дейінгі аралықты алып жатыр.Жер планетасында мекендейтін халық саны соңғы жылдары өте жоғары қарқынмен өсуде . Бұл адамзат қоғамы үшін жаңа проблемалар туғызары анық.Өте ертедегі тарихи кезеңдерден бастап өткен ғасырдың басына дейін халық саны аштық пен әртүрлі эпидемиялар әсерінен біресе азайып,біресе көбейіп,бірнеше жүз. Арасында ауытқып отырды.Тек ХVII-XIX ғасырларда жағдай біршама өзгерді.1960жылдарға қарай халық саны 3 млрд-қа,1975жылы 4млр-қа, 1987жылы 5млр-қа жетіп, жылына шамамен 90 млн-ға артып отыр.

8.Тірі зат және оның қасиеті, орта түзуші функциялары. Жер шары масштаб үрдісіндегі орта түзуші қызметінің белгілері.

Тірі табиғат дүниесі дегеніміз — биологияда ағзалық әлемді жүйелеудің ең жоғары тобы.

Тірі заттар – бір қатар өзіне тән қасиеттерге ие бола отырып , биосфереда белгілі бір биогеохимиялық функциялар атқарады.

Тірі заттар және оның құрамы.Вернадскийдің биосфераның геологиялық кездейсоқ ьемес әртурлі жеті бөліктерден тұрады деп есептеді:тірі зат биогенді өлі билогиялық өлі радиоактивті ыдыраушы заттар шашыранды атомдардың заттары және космостық заттар. Тірі зат әдебиетке бұл ұғымды Вернадский енгізі бұл химиялық құрамы энергия және салмағы арқылы біріккен бүкіл тірі организмдердің жиынтығы.Тірі зат биосфераның аз ғана бөлігін құрғаны мен бүкіл биосфера салмағының 0.01% оның негізін құрайды.Вернадский бойынша тірі заттар бұл қуатты геологиялық фактор болып таблатн тіршілі ететін тірі организмдердің жиынтығы.Биосфераның тірі заттары химиялық және геологиялық тұрғыдан өте белсенді болып келеді.

Биосферадағы тірі заттар өнімінің құрамында жылма-жыл 200 млрд тоннадан астам зат болады. Тірі материяның құрамына жыл бойы 6 млрд тонна азот, 2 млрд тонна фосфор және калий, кальций, күкірт, темір сияқты басқа элементтер қосылады. Келтірілген цифрлар тірі материяның биосферадағы өте белсенді құрамбөлік екенін көрсетеді. Тірі материя уақыттың геологиялық қарқынында Жердің басқа қабықтарының қайтадан түзілуіне жәрдемдесетін геохимиялық орасан зор жұмыс істейді.

9.В.И.Вернадскийдің атомның биогенді миграция заңы.

В ИВернадскидін атомнын биогенді миграция заны. Биосфера-біздің тіршілік ететін ортамыз, бізді қоршаған табиғат. Адам баласы, ең алдымен, өзінің тыныс алуы, тіршілік еті іс-әрекеті арқылы осы табиғатпен тығыз байланысты.В.И.Вернадский.

Академик В.И.Вернадскийдің биосфера жөніндегі негізгі идеялары ХХ ғасырдың басында қалыптаса бастады. Алғаш рет 1926 жылы оның БИОСФЕРА атты еңбегі жарыққа шықты.

В.И.Вернадский биосфера- табиғаттың негізгі тірі және өлі заттарынығ бір-бірімен озара әсері болып табылатын тіршілік аймағы деп қарастырады.

Осылайша В.И.Вернадский: биосфераның негізгі ерекшелігі-Күн сәулесі энергияны әсерінен болатын химиялықэлементтер атомдарының миграциясы нәтижесінде жүретін организмдердің көбеуі, өсу және зат алмасу процестері болып табылады деп түсіндірді.