5. К.Сингх Бхиндер V. Канада (№208/1986)

Сингх Бхиндер индуизм дінін дәріптеуші Канада азаматы болып табылады. Ол Канаданың ұлттық темір жол компаниясында қызмет етеді. Ұлттық темір жол компаниясының талаптары бойынша техникалық қызметкерлер басына арнайы каска киіп жүруі тиіс. Алайда, Сингх Бхиндер индуизм дінінің дәстүрлі бас киімі сәлдені (тюрбан) шешпейтіндігін хабарлайды. Нәтижесінде ол азамат жұмыстан қуылады. Ұлттық инстанцияда қолдау таппаған Сингх БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі Комитетке шағымданады.

Комитет қандай шешім қабылдауы мүмкін?

6. Ян Ульштайнер V. Арния (ойдан шығарылған мемлекет)

Арния азаматы Ян Ульштайнер әскерде міндетті қызмет ету оның рухани және ішкі сенімдеріне қайшы келеді деп әскерде қызмет етуден бас тартады. Оның ойынша, әскерге барып қару-жарақтармен жаттығулар жасау оның ішкі жан дүниесінің сеніміне қайшы келеді. Ұлттық инстанциялардан қолдау таппаған Ян, БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі Комитетке шағымданады.

Сіздің ойыңызша Янның қандай құқықтары бұзылды? Егер бұзылған жағдайда, қандай шешім қабылдауға болады?

7. Норд-Ост ісі (Азаматтар тобы V. Ресей Федерациясы)

2002 жыл 23 қазанда бір топ қаруланған террористтер Мәскеу қаласындағы Дубровкада орналасқан, ішінде 900 көрерменімен бірге театрды басып алады. Бұл жағдай бойынша арызданушылар тұтқынға алынғандар немесе олардың туысқандары болып табылады.

Тұтқындар қару қолданамыз деген қауіпте болды, сонымен қатар, театр террористтермен бомбаланған. Террористтер Шешенстан Республикасынан ресейлік әскерлердің шығарылуын талап етті. Ресейлік қауіпсіздік органдарымен келіссөздер жүргізілді. Тұтқында отыру уақытында бірнеше тұтқындар террористтермен өлтірілді.

Федералды қауіпсіздік қызметі тұтқындарды құтқару операциясын жоспарлауды жүзеге асырды.

Адамдар тұтқында 3 күн отырды. Нәтижесінде, 2002 жыл 26 қазан күні таңертең басталған операция барысында қауіпсіздік қызметкерлері тұтқындар мен террористтер отырған театр залына вентиляция арқылы белгісіз наркотикалық газды жіберді (ақпарат ешкімге тарап кетпеуі үшін, ондай газдың жіберілетіндігі құпия сақталды). Бірнеше минуттардан соң, газдың әсерінен барлық террористтер есінен айырылып қалды және қауіпсіздік қызметкерлері театр залына кіріп, террористтердің көпшілігін өлтіріп тастады.

Тұтқындар театрдан эвакуацияланып, медициналық қызметтер көрсетілді. Алайда, тұтқында отырғандардың ішінен 125-і тұтқында отыру барысында немесе шұғыл медициналық көмек көрсету көлігінде қаза тапты.

Құтқару операциясының заңды жүргізілгендігін анықтау бойынша тергеу амалдары жүргізіліп, кейін, тергеу әрекеттері тоқтатылды. Арызданушылардың тергеу әрекеттерін қайта бастауды талап ететін шағымдарының барлығы қараусыз қалды. Ресми өкілдердің айтуынша, газды қолдану мен тұтқындардың өлімі арасында тікелей себепті байланыс болған жоқ. Тұтқындар 3 күн ішінде дұрыс тамақтанбауы, дұрыс су ішпеуі және адамдардың көпшілігінің ауру болуы нәтижесінде қаза тапты, деп жариялады.

АҚЕКонв. 2 б. бойынша күш қолдану заңды жүзеге асты ма? АҚЕКонв. 2 б. бойынша газды қолдану заңды ма? Құтқару операциясы АҚЕКонв. 2 б. сәйкес жүзеге асырылды ма? Құтқару операциясының тергелуі АҚЕКонв. 2 б. сәйкес жүргізілді ма?

Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:

Абонемент КазГЮУ

1. Прецедентные дела Комитета по правам человека. Райя Хански, Мартин Шейнин. Институт прав человека. Университет Або Академии (Турку). 2004. 483 стр. (жазбаша нысанын оқытушылардан алуға болады, ал электронды нысаны: http://www1.umn.edu/humanrts/russian/hrtsbook/Rhrcases-index.html;

2. Адам құқықтары жөніндегі Халықаралық Билль. ҚР СІМ және БҰҰ Даму Бағдарламасы. А.,2002. 80б.

3. Европейская Конвенция о правах человека и Европейская Социальная Хартия. Донна Гомьен, Дэвид Харрис. М.,1998. Монография.

4. Халықаралық адам құқықтары. Т.Бюргенталь. А.,1999. 320б.

5. Европейское право в области прав человека. Практика и комментарий. М.Дженис. М.,1997. 640с.

6. ҚР-да босқындар мен оралмандардың құқықтарын сақтау туралы. ҚР Адам құқықтары жөніндегі Уәкілдің баяндамасы. А., 2008.

7. ҚР-да балалар құқықтарының сақталуы туралы. ҚР Адам құқықтары жөніндегі Уәкілдің баяндамасы. А., 2005.

8. ҚР-да мүгедектердің құқықтары мен мүмкіндіктері туралы. ҚР Адам құқықтары жөніндегі Уәкілдің баяндамасы. А., 2005.

9. Сборник международных документов по правам человека. Том 1 (А.,2001), Том 2 (А.,2002), Том 3 (часть 1 – 2003, часть 2 – 2003), Том 4 (А., 2002), Том 5 (2004), Том 6 (2005).

10. Институт омбудсмена. М.Башимов. Аст., 2003.

11. Статус беженцев в Международном праве. Гай С., Гудвин-Гилл. М.1997. 647с.

12. Евразийская концепция прав человека. Ж.Д.Бусурманов. А., КазГЮУ, 2006. 481с.

13. Смертная казнь под прицелом. Директорат по Правам чедловека Совета Европы. Донцк, 2001.

Қосымша әдебиеттер (электронды):

14. International Human Rights Law: cases, materials, commentary, O. Schutter, 2010, Part III, 729 бет. Әдебиетті осы сілтеме бойынша табуға болады: http://books.google.kz/books?id=u3QAMqdnZa0C&printsec=frontcover&dq=International+Human+Rights+Law:+cases,+materials,+commentary&hl=ru&sa=X&ei=GikwUr-gD-XW4ATaqIC4CQ&redir_esc=y#v=onepage&q=International%20Human%20Rights%20Law%3A%20cases%2C%20materials%2C%20commentary&f=false

15. International Human Rights Law: an introduction, D.S. Weissbrodt and C.Vega, 2007. Әдебиетті осы сілтеме бойынша табуға болады: http://books.google.kz/books?id=RaU1U-4gBCkC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false.

16. Introduction to International Human Rights Law, C.F.J. Doebbler, 2006. Әдебиетті осы сілтеме бойынша табуға болады: http://books.google.kz/books?id=mQ61oCPJ1GEC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false.

17. Research Handbook on International Human Rights Law, S. Joseph and A.Mcbeth, 2010. Әдебиетті осы сілтеме бойынша табуға болады: http://books.google.kz/books?id=1tPLRyqr26AC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false.

18. International Human Rights Law: Six decades after the UDHR and beyond, M.A.Baderin and M.Ssenyonjo, 2010. Әдебиетті осы сілтеме бойынша табуға болады: http://books.google.kz/books?id=eQEsIttxp3gC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false.

19. International Human Rights in Context: Law, Politics, Morals: Text and Materials, H.J.Steiner, P. Alston and R. Goodman, 2008. Әдебиетті осы сілтеме бойынша табуға болады: http://books.google.kz/books?id=UJ9spanaxwsC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false.

20. An introduction to thehistory of international human rights law, D. Shelton (working paper, 2007). Әдебиетті осы сілтеме бойынша көшіріп алуға табуға болады: http://www.google.kz/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=5&cad=rja&ved=0CE4QFjAE&url=http%3A%2F%2Fwww.csb.uncw.edu%2Fpeople%2Feversp%2Fclasses%2FBLA361%2FIntl%2520Law%2FRequired%2520Readings%2F18.History%2520of%2520Human%2520Rights%2520Law.ssrn.pdf&ei=DpgyUtOYIuuN4gTdiYGYBg&usg=AFQjCNGkQ8rjMg4ZoMMpz-21gAqFV2MKog&bvm=bv.52164340,d.bGE