- •1.3 Дәріс комплекстері № 1 кредит
- •1. Тақырыбы: Кіріспе дәріс. Коммуналды гигиенасы пәні және әдістері. Пәннің даму тарихы. Коммуналды гигиенасының дамуындағы Қазақстан және Ресей ғалымдардың рөлі.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Коммуналды гигиена - елді мекен гигиенасы.
- •Пәннің даму тарихы
- •4. Көрнекілік материал:
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •№ 1 Кредит
- •1. Тақырыбы: Санитарлық заңнамалар коммуналды гигиенасы саласындағы маманның іс әрекетінің негізі. Қазақстан Республикасында санитарлық-эпидемиологиялық қызметінің құрылымы және қызметі.
- •3. Дәріс тезистері.
- •Санитарлық бақылауды ұйымдастыру
- •1. Тақырыбы: Тұрғындар тіршілігінің санитарлық жағдайы үшін шаруашылық ауыз сумен қамтамасыз етудің гигиеналық міндеттері.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Сумен қамтамасыз ету және су тұтыну
- •Сумен қамтамасыз ету жүйелері
- •Су құбырының тарату жүйесі
- •4. Көрнекілік материалдар:
- •5. Әдебиеттер
- •6. Бақылау сұрақты:
- •Қазақстанның тұщы су ресурстары қандай?
- •№2 Кредит
- •1. Тақырыбы: Тұрғындар арасында жұқпалы және жұқпалы емес ауруларды таратудағы су факторының ролі.
- •3. Дәріс тезистері: Аурудың таралуындағы су факторының ролі.
- •2. Суды тазартуды, зарарсыздандыруды нашар жүргізуден.
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиеттер:
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс жоспары:
- •Мәселенің тарихы
- •4. Көрнекілік материалдар:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Ауыз сумен қамтамасыз ету көзін таңдау. Санитарлық қорғау аймақтары.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Сумен қамтамасыз ету саласындағы сақтық санитарлық бақылау.
- •Су көздерінің жіктелуі
- •Жер асты су көздерінен сумен қамтамасыз ету
- •Жер беті су көздерімен сумен қамтамасыз ету.
- •Орталықтандырылмаған сумен қамтамасыз ету.
- •4. Көрнекілік материалдар:
- •5. Әдебиеттер:
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Ауыз суды тазартудың әдістерін гигиеналық бағалау.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Тазарту әдістерінің жалпы сипаттамасы
- •Қоспаларды коагуляциялау
- •Суды тұндыру және сүзу
- •Тазартудың арнайы әдістері.
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет:
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Ауыз суды заласыздандырудың әдістерін гигиеналық бағалау.
- •3. Дәріс тезистері: Дәрістің жоспары
- •Суды залалсыздандыру әдістері
- •Суды хлорлау 1853 ж. Орыс дәрігері п. Карачаров, хлордың антисептикалық қасиетін 1881 жылы р.Кох жазды.
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс тезистері:
- •Ағынды суларды тазартудың тиімділігі және санитарлық бақылау.
- •4.Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Қалалық іркінді сулар. Санитарлық сипаттамасы. Тазалау және зиянсыздандыру әдістерін гигиеналық бағалау.
- •3. Дәріс тезистері: Дәрістің жоспары:
- •Қала ағынды сулары және канализация жүйелері.
- •Механикалық тазарту
- •Биологиялық тазарту
- •Ағынды суларды залаласыздандыру
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6.Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Су қоймаларын санитарлық қорғау бойынша шаралар жүйесі.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Өндірістік ағынды суларға сипаттама.
- •Мұнай және басқа да өндіріс түрлерінің ағынды сулары
- •4.Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Су қоймалары суындағы химиялық заттарды гигиеналық нормалау. Негізгі принциптері мен әдістері. Заңнама.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Химиялық заттардың улылығы мен қауіптілігі.
- •Алыстатылған зардап
- •Кезеңдік гигиеналық нормалау
- •2 Кезең – нормалаудың жеделдетілген кестесі.
- •3Кезең – созылмалы эксперимент.
- •4 Кезең – толық ашылған кесте.
- •Химиялық заттардың трансформациясы
- •Клиника – гигиеналық және эпидемиологиялық зерттеулер.
- •4. Иллюстративный материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Топырақтың гигиеналық маңызы. Топырақты қорғаудың қазіргі проблемалары.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Биогеохимиялық провинциялар
- •Агрохимикаттар.
- •1) Санитарлық-химиялық көрсеткіштер:
- •2) Санитарлы - микробиологиялық көрсеткіштер:
- •3) Санитарлы-гельминтологиялық көрсеткіштер.
- •4) Санитарлы-энтомологиялық көрсеткіштер.
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Литература
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Топырақтың санитарлық жағдайын бағалаудың критерийлері. Топырақты ластанудан қорғаудың шаралары.
- •3. Дәріс тезистері:
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6.Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс тезистері:
- •Қатты тұрмыстық қалдықтар (қтқ)
- •Елді мекендерді қалдықтардан тазарту жүйелері
- •Тағамдық қалдықтарды жинау
- •Қала территориясын тазарту
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6.Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Қатты және сұйық қоқыстарды зиянсыздаңдырудың негізгі әдістері.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Қтқ зарарсыздандыру және қайта өңдеу
- •Елді мекендерді санитарлық тазартуды бақылау
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6.Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Атмосфера ауасын қорғаудың қазіргі проблемалары. Атмосфера ауасын ластаушы көздер.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Атмосфералық ауаның ластануы мәселесінің маңыздылығы.
- •Атмосфераның физикалық қасиеттері
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Атмосфераның ластануының халықтың денсаулығына және тіршілігінің санитарлық жағдайына әсері, қауіпты факторлар.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Атмосфера ластануының жедел әсер ету жағдайлары
- •Атмосфера ластануының адамға созылмалы түрде әсер етуі.
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Литература
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Атмосфераның ауа сапасын санитарлық бағалау.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Ауадағы химиялық заттардың қажетті регламентациясы.
- •Атмосфералық ластаушыларды гигиеналық нормалаудың ерекшеліктері
- •Канцерогендерді нормалау.
- •Атмосфералық ластаушылардың таралу заңдылығы.
- •5. Әдебиет
- •3. Дәріс тезистері:
- •4. Дәрістің жоспары:
- •Атмосфералық ауаны қорғаудың шаралары.
- •Атмосфералық ауаның тазалығына санитарлық бақылау жүргізу.
- •Әдебиеттер.
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет:
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Тұрғын үй, әлеуметтік проблема ретінде. Тұрғын үйлердің микроклиматын нормалаудың ғылыми негіздері.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Микроклиматты нормалауды гигиеналық негіздеу
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс тезистері:
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс тезистері:
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Жаңа құрылыс материалдарын гигиеналық тұрғыдан бағалау және олардың адамдардың денсаулығына әсері.
- •3. Дәріс тезистері:
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •1. Тақырыбы: Емдеу-профилактикалық мекемелерінің гигиенасы.
- •3. Дәріс тезистері:
- •Дәрістің жоспары:
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •Палаталық бөлімдерге қойылатын талаптар.
- •Жұқпалы ауруханаларды жобалау және пайдалануға қабылдау.
- •3. Дәріс тезистері:
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс тезистері:
- •Шу және оның көздері
- •Шудың адам организміне әсері
- •Шудың таралу заңдылықтары және оны гигиеналық нормалау
- •Шудан қорғау
- •Шу көзіне санитарлық бақылау
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс тезистері:
- •Аудандық жоспарлау.
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс тезистері:
- •Елді мекенді жоспарлау және жобалық құжаттар.
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
- •3. Дәріс тезистері:
- •4. Көрнекілік материал:
- •5. Әдебиет
- •6. Бақылау сұрақтары:
4. Көрнекілік материал:
СЛАЙД – коммуналдық гигиена пәнінің басқа пәндермен байланысы.
Әдебиеттер:
Гончарук Е.И. «Коммунальная гигиенаң.- Киев.-2006.
Закон Республики Казахстан «О санитарно-эпидемиологическом благополучии населенияң. Алматы. 2002.
Коммунальная гигиена.- Москва.- 1986.
Неменко Б.А., Кенесариев У.И. «Коммунальная гигиенаң.-Алматы.-2003.
«Руководство по коммунальной гигиенең. Под ред. В.А. Рязанова. т.1. Москва. 1961.
«Руководство по коммунальной гигиенең. Под ред. С.Н. Черкинского. т.2. Москва. 1962.
«Руководство по коммунальной гигиенең. Под ред М.С. Горомосова и А.И. Шафира, т.3. Москва. 1963.
Хромченко О.М, Куценко Г.И., Санитарно-эпидемиологическая служба. Москва., 1990.
Большаков А.М., Крутько В.Н. «Оценка и управление рисками влияния окружающей среды на здоровье населенияң, М., 1999.
6. Бақылау сұрақтары:
Коммуналдық гигиена пәнінің анықтамасы.
Пәннің негізі қай кезде пайда болды?
Пәннің негізгі дамуы қай жылдары болды?
Пәннің негізгі бөлімдерін атаңыз.
Пәннің негізгі әдістерін атаңыз.
Пән бойынша бірінші оқулықты кім жазды?
Коммуналдық гигиена бойынша қандай оқулықтырды білесіңдер?
Коммуналдық гигиена бойынша негізгі оқулықтырды атаңыз.
Атақты ғалымдар пәннің қандай бөлімдерімен айналысты?
Пәннің басқа пәндермен байланысы қандай?
№ 1 Кредит
2 – дәріс.
1. Тақырыбы: Санитарлық заңнамалар коммуналды гигиенасы саласындағы маманның іс әрекетінің негізі. Қазақстан Республикасында санитарлық-эпидемиологиялық қызметінің құрылымы және қызметі.
2. Мақсаты: Студеттерге санитарлық заңнамаларды, СЭС қызметінің құрылыммы мен қызметімен таныстыру.
3. Дәріс тезистері.
Санитарлық-эпидемиологиялық станция коммуналдық гигиена бөлімі бойынша өзінің жұмысында келесі әдістерді қолданады:
1. Бақыланатын объектілерді санитарлық сипаттап жазу әдісі;
2. Зертханалық және аспаптық зерттеу әдістері (химиялық, физикалық, токсикологиялық, бактериологиялық);
3. Организмге қолайсыз факторлардың әсерін зерттеу мақсатында жануарларға тәжірибе жүргізу.
4. Халықтың денсаулығына, санитарлық-тұрмыстық жағдайларына зиянды әсер ететін қоршаған ортаның факторлары жөніндегі мәліметтерді физиологиялық және статистикалық өңдеу әдістері.
Санитарлық қызметтің құрылымы.
Бұрынғы ССРО-да СЭ қызметін ССРО-ң Бас санитарлық дәрігері – ССРО денсаулық сақтау министрінің орынбасары басқарған. Оған жалпы сұрақатр бойынша Республика Одақтарының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері (министрдің орынбасары) бағынған. Әрі қарай облыс, қала аудандардың Бас санитарлық дәрігерлері бағынған. ССРО тарқағаннан кейін Қазақстанның СЭС қызметі өзіндік жеке болды. Санитарлық қызметті әкімшілік қаржыландырады, яғни қалалық, облыстық, аудандық әкімшілік СЭС-ң бас санитарлық дәрігерін жұмысқа қоя алады және орнынан алып тастай алады.
Қазақстанда 1994 жылы «О санитарно-эпидемиологическом благополучии населенияң заңы , ал 1995 жылы – Қазақсьтан Республикасының Министрлер кабинетінің қаулысы «Положения о государственной санитарно-гигиенической службе РКң бекітілді. Осы жылы санитарлық эпидемиологиялық басқармасы санитарлық эпидемиологиялық бақылаудың Бас басқармасы болып өзгертілді, ал кейін санитарлық эпидемиологиялық бақылау Комитеті болып өзгертілді. 2002 жылы «О санитарно-эпидемиологическом благополучии населенияң заңы жаңадан басылып шықты.
Бұл қызметтің негізгі құрылымына СЭС жатады. Қазіргі кезде ол СЭҚБ немесе СЭҚД болып өзгертілді.
Тұрғындар санына байланысты СЭС 4 категорияға бөлінеді және оның 3 негізгі бөлімі бар: санитарлық-гигиеналық, эпидемиологиялық және дезинфекциялық. Республикалық және облыстық СЭС-тің құрамына аса қауіпті инфекциялар бөліміде кіреді. Санитарлық-гигиеналық бөлімі 4 бөлімшеден тұрады: ҚГ, ТГ, ЕГ және БмЖГ. Облыстық және республикалық СЭС-та радиологиялық бөлім бар.
Сонымен қатар, темір жол, әуе транспорты, Ішкі істер министрлігінің СЭС түрлері де бар. Комитет құрамына гигиена және эпидемиологияның ғылыми орталығы, М.Айкембаев атындағы карантиндік және зооноздық инфекциялардың ғылыми орталығыда кіреді. Комитеттің негізгі қызметіне: тұрғындардың санитарлық – эпидемиологиялық салауттылығын қамтамасыз етуде біріңғай мемлекеттік саясат жүргізу және санитарлық-эпидемиологиялық жағдайды зерттеу, сондай-ақ тұрғындардың санитарлық –эпидемиологиялық салауттылығын қалыптастыру бойынша шараларды ұйымдастыру және олардың орындалуына бақылау жүргізу.
Санитарлық заңдылықтар
Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет санитарлық заңдылықтарды басшылыққа алады. СЗ дегеніміз – адамның әртүрлі шаруашылық іс-әрекеттерін ( жоспарлау, сумен қамтамасыз ету, құрылыс және т.б.) регламенттейтін ережелер мен нормалардың жиынтығы. Осыған орай, басшылық құжаттарына келесі жатады.
Гигиеналық нормативтер (ПДК, ПДД, ПДУ, ОБУВ);
санитарлық нормалар мен ережелер (СанПиН);
ӘН және ӘҰ (методические указания (МУ) и методические рекомендации (МР), утвержденные МЗ РК);
Мемлекеттік стандарттар (ГОСТ);
Құрылыс нормалары мен ережелер (СНиП);
Ведомоствалық құрылыс нормалары (ведомственные строительные нормы (ВСН)).