Парламент

49-áàï

1. Парламент - ²азаºстан Республикасыны» за» шы¹ару ºызметiн ж¾зеге асыратын Республиканы» е» жо¹ары ¼кiлдiктi органы.

2. Парламенттi» ¼кiлеттiгi оны» бiрiншi сессиясы ашыл¹ан с¸ттен басталып, жа»адан сайлан¹ан Парламенттi» бiрiншi сессиясы ж½мысºа кiрiскен кезде аяºталады.

3. Парламенттi» ¼кiлеттiгi Конституцияда к¼зделген жа¹дайлар мен реттерде мерзiмiнен б½рын тоºтатылуы м¾мкiн.

4. Парламенттi» ½йымдастырылуы мен ºызметi, оны» депутаттарыны» º½ºыºтыº жа¹дайы конституциялыº за»мен белгiлнендi.

50-áàï

1. Парламент т½раºты негiзде ж½мыс iстейтiн екi Палатадан: Сенаттан ж¸не М¸жiлiстен т½рады.

2. Сенат ¸р облыстан, республикалыº ма»ызы бар ºаладан ж¸не ²азаºстан Республикасыны» астанасынан екi адамнан, тиiсiнше облысты», республикалыº ма»ызы бар ºаланы» ж¸не Республика астанасыны» барлыº ¼кiлдiктi органдары депутаттарыны» бiрлескен отырысында сайланатын депутатттардан º½ралады. Сенатты» жетi депутатын Сенат ¼кiлеттiгi мерзiмiнен Республика Президентi та¹айындайды.

3. М¸жiлiс жетпiс жетi депутаттан т½рады. Алпыс жетi депутат Республиканы» ¸кiмшiлiк-аумаºтыº б¼лiнiсi ескерiле отырып º½рылатын ж¸не шамамен сайлаушыларды» саны те» бiр мандатты аумаºтыº сайлау округтерi бойынша сайланады. Он депутат бара-бар ¼кiлдiк ж¾йесi бойынша ж¸не бiрт½тас жалпы½лттыº сайлау округiнi» аума¹ы бойынша партиялыº тiзiмдер негiзiнде сайланады.

4. Парламент депутаты бiр мезгiлде екi Палата¹а бiрдей м¾ше бола алмайды.

5. Сенат депутаттарыны» ¼кiлеттiк мерзiмi - алты жыл, М¸жiлiс депутаттарыны» ¼кiлеттiк мерзiмi бес жыл.

51-áàï

1. М¸жiлiс депутаттарын сайлау жалпы¹а бiрдей, те» ж¸не т¼те сайлау º½ºы¹ы негiзiнде жасырын дауыс беру арºылы ж¾зеге асырылады. М¸жiлiс депутаттарыны» кезектi сайлауы парламенттi» ж½мыс iстеп т½р¹ан сайламыны» ¼кiлеттiк мерзiмi аяºталу¹а кемiнде екi ай ºал¹анда ¼ткiзiледi.

2. Сенат депутаттары жанама сайлау º½ºы¹ы негiзiнде жасырын дауыс беру жолымен сайланады. Сенатты» сайланатын депутаттарыны» жартысы ¸рбiр ¾ш жыл сайын ºайта сайданып отырады. Б½л орайда оларды» кезектi сайлауы б½ларды» ¼кiлеттiк мерзiмi кемiнде екi екi ай ºал¹анда ¼ткiзiледi.

3. Парламент депутаттарыны» кезектен тыс сайлауы Парламент ¼кiлеттiгiн мерзiмiнен б½рын тоºтатºан кезден бастап екi ай iшiнде ¼ткiзiледi.

4. ²азаºстан Республикасыны» кемiнде бес жыл азаматы бол¹ан, отыз жасºа тол¹ан, жо¹ары бiлiмi ж¸не кемiнде бес жыл ж½мыс стажы бар, тиiстi облысты», республикалыº ма»ызы бар ºаланы» не Республика астанасыны» аума¹ында кемiнде ¾ш жыл т½раºты т½р¹ан азаматы Сенат депутаты бола алады. Республиканы» жасы жиырма беске тол¹ан азаматы М¸жiлiс депутаты бола алады.

5. Бiр мандатты аумаºтыº сайлау округi бойынша тиiсiнше облысты», республикалыº ма»ызы бар ºала мен республика астанасыны» барлыº ¼кiлдiктi органдары депутаттарыны» бiрлескен отырысында дауыс беруге ºатысºан сайлаушыларды» немесе та»даушыларды» елу процентiнен астамыны» даусын ал¹ан кандидат сайланды деп есептеледi. Егер кандидаттарды» бiрде-бiрi атал¹ан дауыс санын ала алмаса, ºайтадан дауыс беру ж¾ргiзiледi, о¹ан не¹½рлым к¼бiрек дауыс санын ал¹ан екi кандидат ºатысады. Дауыс беруге ºатысºан сайлаушыларды» немесе та»даушыларды» не¹½рлым к¼бiрек дауыс санын ал¹ан кандидат сайланды деп есептеледi. М¸жiлiске сайлауды» ºорытындысы бойынша депутаттыº мандаттарды партиялыº тiзiмдер негiзiнде б¼луге дауыс беруге ºатысºан сайлаушыларды» кемiнде жетi процентiнi» даусын ал¹ан саяси партиялар жiберiледi. Егер дауыс беруге та»даушыларды» елу процентiнен астамы ºатысса, Сенатºа сайлау ¼ткiзiлдi деп есептеледi. Республика Парламентi депутаттарын сайлау т¸ртiбi конституциялыº за»да айºындалады.

6. Парламенттi» депутаты ²азаºстан халºына ант бередi.

52-áàï

1. Парламент депутаты ºандай да болсын аманаттыº мандатºа т¸уелдi болмайды.

2. Парламент депутаттары оны» ж½мысына ºатысу¹а мiндеттi. Парламентте депутатты» жеке ¼зi ¹ана дауыс бередi. Депутатты» Палаталар мен оларды» органдарыны» отырыстарына д¸лелдi себептерсiз ¾ш реттен артыº ºатыспауы, сол сияºты дауыс беру º½ºы¹ын басºа бiруге беруi депутатºа за»да белгiленген жазалау шараларын ºолдану¹а ¸кеп со¹ады.

3. Парламент депутатыны» басºа ¼кiлдiктi органны» депутаты болу¹а, оºытушылыº, ¹ылыми ж¸не ¼зге де шы¹армашылыº ж½мыстан басºа, аºы т¼ленетiн ¼зге де ж½мыс атºару¹а, к¸сiпкерлiкпен ш½¹ылдану¹а,и к¼ммерциялыº ½йымны» басшы органыны» немесе байºаушы ке»есiнi» º½рамына кiруге º½ºы¹ы жоº. Осы ереженi» б½зылуы депутатты» ¼кiлеттiгiн тоºтату¹а ¸кеп со¹ады.

5. Парламент депутатыны» ¼кiлеттiгi ол орнынан т¾скен, депутат iс-¸рекетке ºабiлетсiз деп таныл¹ан, Парламент таратыл¹ан жа¹дайда ж¸не Конституцияда к¼зделген ¼зге де реттерде тоºтатылады. Парламент депутаты о¹ан ºатысты сотты» айыптау ¾кiмi к¾шiне енгiзiлген, ²азаºстан Республикасынан тысºары жерлерге т½раºты ºоныс аудар¹ан кезде ¼з мандатынан айырылады.

6. Депутаттар¹а жазалау шараларын ºолдану¹а, оларды» осы бапты» 3-тарма¹ыны» талаптарын, депутаттыº ¸деп ережелерiн саºтауына, сондай-аº депутаттарды» ¼кiлеттiгiн тоºтату¹а ж¸не ¼кiлеттiгiнен, сондай-аº депутатºа ешкiмнi» тиiспеуi ж¼нiндегi º½ºы¹ынан айыру¹а байланысты м¸селелердi ¸зiрлеу ²азаºстан Республикасыны» Орталыº сайлау комиссиясына ж¾ктеледi.

53-áàï

Палаталарды» бiрлескен отырысында Парламент:

1) ²азаºстан Республикасы Президентiнi» ½сынысы бойынша Конституция¹а ¼згертулер мен толыºтырулар енгiзедi; конституциялыº за»дар ºабылдайды, олар¹а ¼згертулер мен толыºтырулар енгiзедi;

2) Республикалыº бюджеттi ж¸не ¶кiмет пен Республикалыº бюджеттi» атºарылуын баºылау ж¼нiндегi есеп комитетiнi» бюджеттi» атºарылуы туралы есептерiн бекiтедi, бюджетке ¼згертулер мен толыºтырулар енгiзедi;

3) Республика Президентiнi» ºарсылы¹ын ту¹ыз¹ан за»дар немесе за»ны» баптары бойынша ол ºарсылыº жiберген к¾ннен бастап бiр ай мерзiм iшiнде ºайталап талºылау мен дауысºа салуды ¼ткiзедi. Б½л мерзiмнi» саºталмауы Президент ºарсылы¹ыны» ºабылдан¹анын бiлдiредi. Егер парламент ¸р Палата депутаттарыны» жалпы сапныны» ¾штен екiсiнi» к¼пшiлiк даусымен б½рын ºабылдан¹ан шешiмдi ºуаттайтын болса, Президент жетi к¾н iшiнде за»¹а ºол ºояды. Егер Президенттi» ºарсылы¹ы ескерiлмесе, за» ºабылданбады немесе Президент ½сын¹ан редакцияда ºабылданды деп есептеледi;

4) Президентке оны» бастамасы бойынша ¸р палата депутаттары жалпы саныны» ¾штен екiсiнi» даусымен бiр жылдан аспайтын мерзiмге за» шы¹ару ¼кiлеттiгiн беруге хаºылы;

5) Президенттi» Республика Премьер-Министрiн, Республика µлттыº Банкiнi» т¼ра¹асын та¹айындауына келiсiм бередi;

6) Премьер-Министрдi» ¶кiмет ба¹дарламасы туралы баяндамасын ты»дап , ба¹дарламаны маº½лдайды немесе ºабылдамай тастайды, ба¹дарламаны ºайтадан ºабылдамай тастау ¸р Палата депутаттарыны» жалпы саныны» ¾штен екiсiнi» даусымен ж¾зеге асырыла алады ж¸не б½л ¾кiметке сенiмсiздiк к¼рсетiлгенiн бiлдiредi. Ондай к¼пшiлiк дауысты» болмауы ¶кiмет ба¹дарламасыны» маº½лдан¹анын бiлдiредi;

7) ¸р Палата депутаттары жалпы саныны» ¾штен екiсiнi» к¼пшiлiк даусымен, Парламент лепутаттары жалпы саныны» кемiнде бестен бiрiнi» бастамасы бойынша немесе конституцияда белгiленген жа¹дайларда ¶кiметке сенiмсiздiк бiлдiредi;

8) со¹ыс ж¸не бiтiм м¸селелерiн шешедi;

9) Республика Президентiнi» ½сынысы бойынша бейбiтшiлiк пен ºауiпсiздiктi саºтау ж¼нiндегi халыºаралыº мiндеттемелердi орындау ¾шiн Республиканы» ²арулы К¾штерiн пайдалану туралы шешiм ºабылдайды;

10) республикалыº референдум та¹айындау туралы бастама к¼тередi;

11) Республика Конституциялыº Ке»есiнi» Республикада¹ы конституциялыº за»дылыºты» жай-к¾йi туралы жыл сайын¹ы жолдауын ты»дайды;

12) Палаталарды» бiрлескен комиссияларын º½рады, оларды» т¼ра¹аларын сайлайды ж¸не ºызметтен босатады, комиссияларды» ºызметi туралы есептердi ты»дайды;

13) Парламентке Конституция ж¾ктеген ¼зге де ¼кiлеттiктердi ж¾зеге асырады.

54-áàï

Парламент Палаталарды» б¼лек отырысында м¸селелердi ¸уелi М¸жiлiсте, ал содан кейiн Сенатта ¼з кезегiмен ºарау арºылы:

1) за»дар ºабылдайды;

2) республикалыº бюджеттi ж¸не оны» атºарылуы туралы есептердi, бюджетке енгiзiлетiн ¼згертулер мен толыºтыруларды талºылайды, мемлекеттiк салыºтар мен алымдарды белгiлейдi ж¸не оларды алып тастайды;

3) ²азаºстан Республикасыны» ¸кiмшiлiк-аумаºтыº б¼лiнiсiнi» м¸селелерiн шешу т¸ртiбiн белгiлейдi;

4) мемлекеттiк наградаларды та¹айындайды, республиканы» º½рметтi, ¸скери ж¸не ¼зге де атаºтарын, сыныптыº шендерiн, дипломатиялыº д¸режелерiн белгiлейдi, Республиканы» мемлекеттiк р¸мiздерiн белгiлейдi;

5) мемлекеттiк заемдар мен Республиканы» экономикалыº ж¸не ¼зге де к¼мек к¼рсетуi туралы м¸селелердi шешедi;

6) азаматтар¹а раºымшылыº жасау туралы актiлер шы¹арады;

7) Республиканы» халыºаралыº шарттарын бекiтедi ж¸не оларды» к¾шiн жояды.

55-áàï

Сенатты» ерекше ºарауына мыналар жатады:

1) ²азаºстан Республикасы Президентiнi» ½сынуымен Республиканы» Жо¹ар¹ы Сотыны» т¼ра¹асын, Жо¹ар¹ы Сот алºаларыны» т¼ра¹аларын ж¸не судьяларын сайлау ж¸не ºызметтен босату, оларды» анттарын ºабылдау;

2) Республика Президентiнi» Республиканы» Бас Прокурорын ж¸не µлттыº ºауiпсiздiк комитетiнi» т¼ра¹асын та¹айындауына келiсiм беру;

3) Республиканы» Бас Прокурорын, Жо¹ар¹ы Сотыны» т¼ра¹асы мен судьяларын олар¹а ешкiмнi» тиiспеуi ж¼нiндегi º½ºы¹ынган айыру;

4) Республиканы» за»дарына с¸йкес жергiлiктi ¼кiлдiктi органдарды» ¼кiлеттiгiн мерзiмiнен б½рын тоºтату;

5) ²азаºстан Республикасыны» Жо¹ар¹ы Сот Ке»есiнi» º½рамына екi депутатты жiберу;

6) Республиканы» Президентiн ºызметiнен кетiру туралы М¸жiлiс ºоз¹а¹ан м¸селенi ºарау ж¸не оны» н¸тижесiн Палаталарды» бiрлескен отырысыны» ºарауына енгiзу.

56-áàï

М¸жiлiстi» ерекше ºарауына мыналар жатады:

1) за»дарды» жобаларын ºарау¹а ºабылдау ж¸не ºарау;

2) Республика Парламентi ºабылда¹ан за»дар¹а ²азаºстан Республикасы Президентiнi» ºарсылыºтары бойынша ½сыныстар ¸зiрлеу;

3) Республика Президентiнi» ½сынуымен Республиканы» Орталыº сайлау комиссиясыны» Т¼ра¹асын, Т¼ра¹асыны» орынбасарын, хатшысы мен м¾шелерiн сайлау ж¸не ºызметтен босату;

4) Республика Президентiнi» кезектi сайлауын хабарлау;

5) Республика Президентiне ºарсы мемлекетке опасыздыº жасады деп айып та¹у.

57-áàï

Парламенттi» ¸р Палатасы дербес, басºа Палатаны» ºатысуынсыз:

1) республикалыº бюджеттi» атºарылуын баºылау ж¼нiндегi есеп комитетiнi» ¾ш м¾шесiн бес жыл мерзiмге ºызметке та¹айындайды;

2) Конституцияны» 47-бабыны» 1-тарма¹ында к¼зделген ретте Парламет º½ратын комиссия м¾шелерiнi» те» жартысына ¼кiлеттiк бередi;

3) Палаталарды» бiрлескен комиссиялары м¾шелерiнi» те» жартысын сайлайды;

4) Палаталар депутаттарыны» ¼кiлеттiгiн тоºтатады, сондай-аº ²азаºстан Республикасы Бас Ппрокурорыны» ½сынуымен олар¹а ешкiмнi» тиiспеуi ж¼нiндегi º½ºы¹ынан палаталарды» депутаттарын айыру м¸селелерiн шешедi;

5) ¼з º½зырында¹ы м¸селелер бойынша парламенттiк ты»даулар ¼ткiзедi;

6) депутаттарды» жалпы саныны» кемiнде ¾штен бiрiнi» бастамасы бойынша Республика ¶кiметi м¾шелерiнi» ¼з ºызметi м¸селелерi ж¼нiндегi есептерiн ты»дау¹а ж¸не ¶кiмет м¾шесi Республика за»дарын орындама¹ан жа¹дайда палаталар депутаттары жалпы саныны» ¾штен екiсiнi» к¼пшiлiк даусымен оны ºызметтен босату туралы Республика Президентiне ж¾гiнуге хаºылы, егер Республика Президентi м½ндай ¼тiнiштi ºабылдамай тастаса, онда депутаттар Палата депутаттары жалпы саныны» кемiнде ¾штен екiсiнi» к¼пшiлiк даусымен ал¹ашºы ¼тiнiш берiлген к¾ннен бастап алты ай ¼ткеннен кейiн Республика Президентiнi» алдында ¶кiмет м¾шесiн ºызметiнен босату туралы м¸селенi ºайталап ºою¹а хаºылы. М½ндай жа¹дайда Республика Президентi ¾кiмет м¾шесiн ºызметiнен босатады.

7) Палаталарды» ¾йлестiрушi ж¸не ж½мыс органдарын º½рады;

8) ¼з ºызметiнi» регламентiн, Палатаны» ½йымдастыру ж¸не iшкi т¸ртiбiне байланысты м¸селелер бойынша ¼зге де шашiмдер ºабылдайды.

58-áàï

1. Палаталарды» мемлекеттiк тiлдi еркiн ме»герген ¼з депутаттарыны» арасынан Палаталар депутаттары жалпы саныны» к¼пшiлiк даусымен жасырын дауыс беру арºылы Сенат пен М¸жiлiс сайла¹ан т¼ра¹алар басºарады. Сенат Т¼ра¹асыны» ºызметiне кандидатураны ²азаºстан Республикасыны» Президентi ½сынады. М¸жiлiс Т¼ра¹асыны» ºызметiне кандидатураларды Палатаны» депутаттары ½сынады.

2. Палаталарды» т¼ра¹алары, егер б½л ¾шiн Палаталарды» депутаттары жалпы саныны» к¼пшiлiгi дауыс берсе, ºызметтен керi шаºырып алынуы м¾мкiн, сондай-аº олар ¼з еркiмен орнынан т¾суге хаºылы.

3. Парламент палаталарыны» т¼ра¹алары:

1) Палаталарды» отырыстарын шаºырып, олар¹а т¼ра¹алыº етедi;

2) Палаталарды» ºарауына енгiзiлетiн м¸селелердi ¸зiрлеуге жалпы басшылыº жасайды;

3) Палаталар т¼ра¹аларыны» орынбасарлары ºызметiне сайлау ¾шiн Палаталар¹а кандидатуралар ½сынады;

4) Палаталар ºызметiнде регламенттi» саºталуын ºамтамасыз етедi;

5) Палаталарды» ¾йлестiру органдарыны» ºызметiне басшылыº жасайды;

6) палаталар шы¹аратын актiлерге ºол ºояды;

7) ²азаºстан Республикасы Конституциялыº Ке»есiнi» екi-екiден м¾шелерiн та¹айындайды;

8) ¼здерiне Парламент регламентi ж¾ктейтiн басºа да мiндеттердi атºарады.

4. ̸æiëiñ Ò¼ðà¹àñû:

1) Парламент сесияларын ашады;

2) Палаталарды» кезектi бiрлескен отырыстарын шаºырады, Палаталарды» кезектi ж¸не кезектен тыс бiрлескен отырыстарына т¼ра¹алыº етедi.

5. Палаталарды» т¼ра¹алары ¼з º½зырында¹ы м¸селелер бойынша ¼кiмдер шы¹арады.

59-áàï

1. Парламент сессиясы оны» Палаталарыны» бiрлескен ж¸не б¼лек отырыстары т¾рiнде ¼ткiзiледi.

2. Парламенттi» бiрiншi сессиясын ²азаºстан Республикасыны» Президентi сайлау ºорытындысы жариялан¹ан к¾ннен бастап отыз к¾ннен кешiктiрмей шаºырады.

3. Парламенттi» кезектi сессиялары жылына бiр рет ºырк¾йектi» бiрiншi ж½мыс к¾нiнен маусымны» со»¹ы ж½мыс к¾нiне дейiн ¼ткiзiледi.

4. Парламент сессиясын Республика Президентi Сенат пен М¸жiлiстi» бiрлескен отырысында ашады ж¸не жабады. Парламенттi» сессиялары аралы¹ында¹ы кезе»де Республика Президентi ¼з бастамасымен, Палаталар т¼ра¹аларыны» немесе Парламент депутаттары жалпы саныны» кемiнде ¾штен бiрiнi» ½сынысымен Палаталарды» кезектен тыс бiрлескен отырысын шаºыра алады. Онда м¸жiлiстi шаºыру¹а негiз бол¹ан м¸селелер ¹ана ºарала алады.

5. Палаталарды» бiрлескен ж¸не б¼лек отырыстары олар¹а ¸р Палата депутаттарыны» жалпы саныны» кемiнде ¾штен екiсi ºатысºан жа¹дайда ¼ткiзiледi.

6. палаталарды» бiрлескен ж¸не б¼лек отырыстары ащ-шыº отырыстар болып табылады. Регламенттерде к¼зделген реттерде жабыº отырыстар ¼ткiзiле алады. Республика Президентiнi», Премьер-Министр мен ¶кiмет м¾шелерiнi», µлттыº Банк т¼ра¹асыны», Бас прокурорды», µлттыº ºауiпсiздiк комитетi т¼ра¹асыны» кез-келген отырыстар¹а ºатысу¹а ж¸не с¼з с¼йлеуге º½ºы¹ы бар.

60-áàï

1. Палаталар ¸р Палатада саны жетi адамнан аспайтын т½раºты комитеттер º½рады.

2. Палаталарды» бiрлескен ºызметiне ºатысты м¸селелердi шешу ¾шiн Сенат пен М¸жiлiс тепе-те» негiзде бiрлескен комиссиялар º½ру¹а хаºылы.

3. Комитеттер мен комиссиялар ¼з º½зырында¹ы м¸селелер бойынша ºаулылар шы¹арады.

4. Комитеттер мен комиссияларды º½ру, оларды» ¼кiлеттiгi ж¸не ºызметiн ½йымдастыру ретi за»мен белгiленедi.

61-áàï

1. За» шы¹ару бастамасы º½ºы¹ы ²азаºстан Республикасы Парламентiнi» депутаттарына, Республика ¶кiметiне берiледi ж¸не тек ºана М¸жiлiсте ж¾зеге асырылады.

2. Республика Президентiнi» за» жобаларын ºарауды» басымдылы¹ын белгiлеуге, сондай-аº осы жоба жедел ºаралады деп жариялау¹а º½ºы¹ы бар, м½ны» ¼зi Парламент за» жобасын енгiзiлген к¾ннен бастап бiр ай iшiнде ºарау¹а тиiстi екенi» бiлдiредi. Парламент осы талапты орындамаса, Республика Президентi за» к¾шi бар жарлыº шы¹ару¹а хаºылы, ол Парламент Конституцияда белгiленген т¸ртiппен жа»а за» ºабылда¹ан¹а дейiн ºолданылады.

3. Парламент аса ма»ызды ºо¹амдыº ºатынастарды реттейтiн, мыналар¹а:

1) жеке ж¸не за»дыº т½л¹аларды» º½ºыº субъектiлiгiне, азаматтарды» º½ºыºтары мен бостандыºтарына, жеке ж¸не за»дыº т½л¹аларды» мiндеттемелерi мен жауапкершiлiгiне;

2) меншiк режимiне ж¸не ¼зге де м¾лiктiк º½ºыºтар¹а;

3) мемлекеттiк органдар мен жергiлiктi ¼зiн-¼зi басºару органдарын ½йымдастыру мен оларды» ºызметiнi», мемлекеттiк ж¸не ¸скери ºызметтi» негiздерiне;

4) салыº салу¹а, алымдар мен басºа да мiндеттi т¼лемдердi белгiлеуге;

5) республикалыº бюджетке;

6) сот º½рылысы мен сотта iс ж¾ргiзу м¸селелерiне;

7) бiлiм беруге, денсаулыº саºтау¹а ж¸не ¸леуметтiк ºамсыздандыру¹а;

8) к¸сiпорындар мен оларды» м¾лкiн жекешелендiруге;

9) айналада¹ы ортаны ºор¹ау¹а;

10) республиканы» ¸кiмшiлiк-аумаºтыº б¼лiнiсiне;

11) мемлекет ºор¹анысы мен ºауiпсiздiгiн ºамтамасыз етуге ºатысты негiзгi принциптер мен нормаларды белгiлейтiн за»дар шы¹ару¹а хаºылы.

´зге ºатынастарды» барлы¹ы за»¹а т¸уелдi актiлермен реттеледi.

4. М¸жiлiс депутаттары ºара¹ан ж¸не жалпы саныны» к¼пшiлiк даусымен маº½лдан¹ан за» жобасы Сенатºа берiледi, ол онда ¸рi кеткенде алпыс к¾ннi» iшiнде ºаралады. Сенат депутаттары жалпы саныны» к¼пшiлiк даусымен ºабылдан¹ан жоба за»¹а айналады ж¸не он к¾ннi» iшiнде Президенттi» ºол ºоюына берiледi. Т½тас ал¹анда Сенат депутаттары жалпы саныны» к¼пшiлiк дауысымен ºабылданба¹ан жоба М¸жiлiске ºайтарылады. Егер М¸жiлiс депутаттары жалпы саныны» ¾штен екiсiнi» к¼пшiлiк даусымен жобаны ºайтадан маº½лдамаса, ол Сенатºа ºайта талºылау¹а ж¸не дауысºа салу¹а берiледi. ²айта ºабылданба¹ан за» жобасын сол сессия барысында ºайтадан енгiзуге болмайды.

5. Сенат депутаттары жалпы саныны» к¼пшiлiк даусымен за» жобасына енгiзiлген ¼згертулер мен толыºтырулар М¸жiлiске жiберiледi. Егер М¸жiлiс депутаттарды» жалпы саныны» к¼пшiлiк даусымен ½сыныл¹ан ¼згертулермен ж¸не толыºтырулармен келiссе, за» ºабылданды деп есептеледi. Егер М¸жiлiс наº сондай к¼пшiлiк дауыспен Сенат енгiзген ¼згертулер мен толыºтырулар¹а ºарсы болса, Палаталар арасында¹ы келiспеушiлiк келiсу р¸сiмi арºылы шешiледi.

6. Мемлекеттiк кiрiстi ºысºартуды немесе мемлекеттiк шы¹ысты к¼бейтудi к¼здейтiн за»дарды» жобалары Республика ¶кiметiнi» о» ºорытындысы бол¹анда ¹ана енгiзiлуi м¾мкiн.

7. ¶кiмет енгiзген за» жобасыны» ºабылданбауына байланысты Премьер-Министр Парламент Палаталарыны» бiрлескен отырысында ¶кiметке сенiм бiлдiру туралы м¸селе ºою¹а хаºылы. Б½л м¸селе бойынша дауысºа салу сенiм бiлдiру туралы м¸селе ºойыл¹ан с¸ттен бастап ºырыº сегiз са¹аттан кешiктiрiлмей ж¾ргiзiледi. Ешер сенiмсiздiк бiлдiру туралы ½сыныс Конституциямен белгiленген ºажеттi дауыс санын ала алмаса, за» жобасы дауысºа салынбай ºабылданды деп есептеледi. Алайда ¶кiмет б½л º½ºыºты жылына екi реттен артыº пайдалана алмайды.

62-áàï

1. Парламент Республиканы» б¾кiл аума¹ында мiндеттi к¾шi бар ²азаºстан Республикасыны» за»дары, Парламенттi» ºаулылары, Сенат пен М¸жiлiстi» ºаулылары т¾рiнде за» актiлерiн ºабылдайды.

2. Республиканы» за»дары Республика Президентi ºол ºой¹аннан кейiн к¾шiне енедi.

3. Конституция¹а ¼згертулер мен толыºтырулар ¸р Палата депутаттары жалпы саныны» кемiнде т¼рттен ¾шiнi» к¼пшiлiк даусымен жасалады.

4. Конституциялыº за»дар Конституцияда к¼зделген м¸селелер бойынша ¸р Палата депутаттарыны» жалпы саныны» кемiнде ¾штен екiсiнi» к¼пшiлiк даусымен ºабылданады.

5. Парламент пен оны» Палаталарыны» за» актiлерi, егер Конституцияда ¼згеше к¼зделмесе, Палаталар депутаттары жалпы саныны» к¼пшiлiк даусымен ºабылданады.

6. Конституция¹а ¼згертулер мен толыºтырулар енгiзу, Конституциялыº за»дар ºабылдау немесе олар¹а ¼згертулер мен толыºтырулар енгiзу м¸селелерi бойынша кемiнде екi оºылым ¼ткiзу мiндеттi.

7. Республиканы» за»дары, Парламент пен оны» Палаталарыны» ºаулылары Конституция¹а ºайшы келмеуге тиiс. Парламент пен оны» Палаталарыны» ºаулылары за»дар¹а ºайшы келмеуге тиiс.

8. Республиканы» за» ж¸не ¼зге де нормативтiк º½ºыºтыº актiлерiн ¸зiрлеу, ½сыну, талºылау, к¾шiне енгiзу ж¸не жариялау т¸ртiбi арнаулы за»мен ж¸не Парламент пен оны» Палаталарыны» регламенттерiмен реттеледi.

63-áàï

1. ²азаºстан Республикасыны» Президентi мына жа¹дайларда: Парламент ¶кiметке сенiмсiздiк бiлдiргенде,Парламент Премьер-Министрдi та¹айындау¹а екi м¸рте келiсiм бермегенде, Парламенттi» Палаталары арасында¹ы немесе Парламент пен мемлекеттiк ¼кiметтi» басºа тармаºтары арасында¹ы е»серiлмейтiн келiспеушiлiк салдарынан саяси да¹дарыс бол¹анда Парламенттi тарата алады.

2. Парламенттi т¼тенше жа¹дай немесе со¹ыс жа¹дайы кезе»iнде, Президент ¼кiлеттiгiнi» со»¹ы алты айында, сондай-аº осыны» алдында¹ы таратудан кейiнгi бiр жыл iшiнде тарату¹а болмайды.

V Á´ËIÌ

¶ÊIÌÅÒ

64-áàï

1. ¶кiмет ²азаºстан Республикасыны» атºарушы билiгiн ж¾зеге асырады, атºарушы органдарды» ж¾йесiн басºарады ж¸не оларды» ºызметiне басшылыº жасайды.

2. ¶кiмет ¼зiнi» б¾кiл ºызметiнде Республика Президентiнi» алдында жауап бередi, сондай-аº Конституцияны» 53-бабыны» 6)-тармаºшасында к¼зделген жа¹дайда Республика Парламентiне есеп бередi.

3. Конституцияны» 57-бабыны» 6)-тармаºшасында к¼зделген жа¹дайда ¶кiмет м¾шелерi Парламент Палаталарына есеп бередi.

4. ¶кiметтi» º½зыретi, ½йымдастырылуы мен ºызмет т¸ртiбi конституциялыº за»мен белгiленедi.

65-áàï

1. ²азаºстан Республикасыны» Президентi ¶кiметтi Конституцияда к¼зделген т¸ртiппен º½рады.

2. Республика Премьер-Министрi та¹айындал¹аннан кейiнгi он к¾н мерзiм iшiнде Премьер-Министр ¶кiметтi» º½рылымы мен º½рамы туралы Республика Президентiне ½сыныс енгiзедi.

3. ¶кiмет м¾шелерi ²азаºстан халºы мен Президентiне анит бередi.

66-áàï

²азаºстан Республикасыны» ¶кiметi:

1) мемлекеттi» ¸леуметтiк-экономикалыº саясатыны», оны» ºор¹аныс ºабiлетiнi», ауiпсiздiгiнi», ºо¹амдыº т¸ртiптi ºамтамасыз етудi» негiзгi ба¹ыттарын ¸зiрлейдi ж¸не оларды» ж¾зеге асырылуын ½йымдастырады;

2) Парламентке республикалыº бюджеттi ж¸не оны» атºарылуы туралы есептi ½сынады;

3) М¸жiлiске за» жобаларын енгiзедi ж¸не за»дарды» орындалуын ºамтамасыз етедi;

4) мемлекеттiк меншiктi басºаруды ½йымдастырады;

5) Республиканы» сыртºы саясатын ж¾ргiзу ж¼нiнде шаралар ¸зiрлейдi;

6) министрлiктердi», мемлекеттiк комитеттердi», ¼зге де орталыº ж¸не жергiлiктi атºарушы органдарды» ºызметiне басшылыº жасайды;

7) Республиканы» министрлiктерi, мемлекеттiк комитеттерi, ¼зге де орталыº ж¸не жергiлiктi атºарушы органдары актiлерiнi» ºолданылуын толыº не бiр б¼лiгiнде жояды немесе тоºтата т½рады;

8) ¶кiмет º½рамына кiрмейтiн орталыº атºарушы органдарды» басшыларын ºызметке та¹айындайды ж¸не ºызметтен босатады;

9) Конституциямен, за»дармен ж¸не Президент актiлерiмен ¼зiне ж¾ктелген ¼зге де ºызметтердi орындайды.

67-áàï

²азаºстан Республикасыны» Премьер-Министрi:

1) ¶кiмет ºызметiн ½йымдастырып, о¹ан басшылыº жасайды ж¸не оны» ж½мысы ¾шiн дербес жауап бередi;

2) ¼зi та¹айындал¹аннан кейiнгi бiр ай iшiнде Парламентке ¶кiмет ба¹дарламасы туралы баяндама ½сынады, ал ол ºабылданба¹ан жа¹дайда екi ай iшiнде Ба¹дарлама туралы ºайтадан баяндама ½сынады;

3) ¶кiмет ºаулыларына ºол ºояды;

4) ¶кiмет ºызметiнi» негiзгi ба¹ыттары ж¼нiнде ж¸не оны» аса ма»ызды барлыº шешiмдерi ж¼нiнде Президентке баяндап отырады;

5) ¶кiмет ºызметiн ½йымдастыру¹а ж¸не басшылыº жасау¹а байланысты басºа да мiндеттердi атºарады.

68-áàï

1. ¶кiмет м¾шелерi ¼з º½зыретi шегiнде шешiмдер ºавбылдауда дербестiкке ие ¸рi ¼здерiне ба¹ынысты мемлекеттiк органдарды» ж½мывсы ¾шiн ²азаºстан Республикасы Премьер-Министрiнi» алдында жеке-дара жауап бередi. ¶кiметтi» ж¾ргiзiп отыр¹ан саясатымен келiспейтiн немесе оны ж¾ргiзбейтiн ¶кiмет м¾шесi орнынан т¾суге ¼тiнiш бередi - не ол лауазымнан босатылу¹а тиiс.

2. ¶кiмет м¾шелерiнi» ¼кiлдiктi органдарды» депутаттары болу¹а, оºытушылыº, ¹ылыми немесе ¼зге шы¹армашылыº ºызметтердi ºоспа¹анда, ¼зге де аºы т¼ленетiн ж½мысты атºару¹а, к¸сiпкерлiкпен ш½¹ылдану¹а, коммерциялыº ½йымны» басшы органыны» немесе байºаушы ке»есiнi» º½рамына кiруге º½ºы¹ы жоº.

69-áàï

1. ²азаºстан Республикасыны» ¶кiметi ¼з º½зырында¹ы м¸селелер бойынша Республиканы» б¾кiл аума¹ында мiндеттi к¾шi бар ºаулылар шы¹арады.

2. Республиканы» Премьер-Министрi Республиканы» б¾кiл аума¹ында мiндеттi к¾шi бар ¼кiмдер шы¹арады.

3. ¶кiметтi» ºаулалары ж¸не Премьер-Министрдi» ¼кiмдерi Конституция¹а, за» актiлерiне, Республика Президентiнi» жарлыºтары мен ¼кiмдерiне ºайшы келмеуге тиiс.

70-áàï

1. ¶кiмет жа»адан сайлан¹ан ²азаºстан Республикасы Президентiнi» алдында ¼з ¼кiлеттiгiн до¹арады.

2. Егер ¶кiмет ж¸не оны» кез келген м¾шесi ¼здерiне ж¾ктелген мiндеттердi одан ары ж¾зеге асыру м¾мкiн емес деп есептесе, олар Республика Президентiне ¼з орнынан т¾сетiнi туралы Республиканы» Президентiне м¸лiмдейдi.

3. Парламент ¶кiметке сенiмсiздiк бiлдiрген жа¹дайда орнынан т¾сетiнi туралы Республиканы» Президентiне м¸лiмдейдi.

4. Орнынан т¾судi ºабылдау немесе ºабылдамау туралы м¸селенi Республиканы» Президентi он к¾н мерзiмде ºарайды.

5. Орнынан т¾судi ºабылдау ¶кiметтi» не оны» тиiстi м¾шесiнi» ¼кiлеттiгi тоºтатыл¹анын бiлдiредi. Премьер-Министрдi» орнынан т¾суiн ºабылдау б¾кiл ¶кiметтi» ¼кiлеттiгi тоºтатыл¹аны» бiлдiредi.

6. ¶кiметтi» немесе оны» м¾шесiнi» орнынан т¾суi ºабылданба¹ан жа¹дайда Президент о¹ан мiндетiн одан ары ж¾зеге асыруды тапсырады. Парламенттi» сенiмсiздiк бiлдiруiне байланысты ¶кiметтi» орнынан т¾суi ºабылданба¹ан жа¹дайда Президент Парламенттi тарату¹а º½ºылы.

7. Республиканы» Президентi ¼з бастамасы бойынша ¶кiметтi» ¼кiлеттiгiн тоºтату туралы шешiм ºабылдау¹а ж¸не оны» кез келген м¾шесiн ºызметтен босату¹а хаºылы. Премьер-Министрдi ºызметiнен босату б¾кiл ¶кiметтi» ¼кiлеттiгi тоºтатыл¹анын бiлдiредi.

VI Á´ËIÌ