Республикасыны³ конституциясы

Бiз, ортаº тарихи та¹дыр бiрiктiрген

²àçàºñòàí õàëºû,

байыр¹ы ºазаº жерiнде мемлекеттiлiк º½ра отырып,

¼зiмiздi еркiндiк, те»дiк ж¸не татулыº м½раттарына берiлген бейбiтшiл азаматтыº ºо¹ам деп ½¹ына отырып,

д¾ниеж¾зiлiк ºо¹амдастыºта лайыºты орын алуды тiлей отырып, ºазiргi ж¸не болашаº ½рпаºтар алдында¹ы жо¹ары жауапкершiлiгiмiздi сезiне отырып,

¼зiмiздi» егемендiк º½ºы¹ымызды негiзге ала отырып,

осы Конституцияны ºабылдаймыз.

I Á´ËIÌ

Жалпы ережелер

1-áàï

1. ²азаºстан Республикасы ¼зiн демократиялыº, зайырлы, º½ºыºтыº ж¸не ¸леуметтiк мемлекет ретiнде орныºтырады; оны» е» ºымбат ºазынасы - адам ж¸не адамны» ¼мiрi, º½ºыºтары мен бостандыºтары.

2. Республика ºызметiнi» т¾бегейлi принциптерi: ºо¹амдыº татулыº пен саяси т½раºтылыºд; б¾кiл халыºты» игiлiгiн к¼здейтiн экономикалыº даму; ºазаºстандыº патриотизм; мемлекет ¼мiрiнi» аса ма»ызды м¸селелерiн демократиялыº ¸дiстермен, оны» iшiнде республикалыº референдумда немесе Парламентте дауыс беру арºылы шешу.

2-áàï

1. ²азаºстан Республикасы - президенттiк басºару нысанында¹ы бiрт½тас мемлекет.

2. Республиканы» егемендiгi оны» б¾кiл аума¹ын ºамтиды. Мемлекет ¼з аума¹ыны» т½тасты¹ын, ºол с½¹ылмауын ж¸не б¼лiнбеуiн ºамтамасыз етедi.

3. Республиканы» ¸кiмшiлiк-аумаºтыº б¼лiнiсi, астананы» орналасатын жерi мен м¸ртебесi за»мен белгiленедi.

4. ²азаºстан Республикасы ж¸не ²азаºстан атауларыны» м¸нi барабар.

3-áàï

1. Мемлекеттiк билiктi» бiрден-бiр бастауы - халыº.

2. Халыº билiктi тiкелей республикалыº референдум ж¸не еркiн сайлау арºылы ж¾зеге асырады, сондай-аº ¼з билiгiн ж¾зеге асыруды мемлекеттiк органдар¹а бередi.

3. ²азаºстан Республикасында билiктi де ешкiм иемденiп кете алмайды. Билiктi иемденiп кетушiлiк за»мен ºудаланады.

Халыº пен мемлекет атынан билiк ж¾ргiзуге Республика Президентiнi», сондай-аº ¼зiнi» конституциялыº ¼кiлеттiгi шегiнде Парламенттi» º½ºы¹ы бар. Республика ¶кiметi мен ¼зге де мемлекеттiк органдар ¼здерiне берiлген ¼кiлеттер шегiнде ¹ана мемлекет атынан билiк ж¾ргiзедi.

4. Республикада мемлекеттiк билiк бiрт½тас, ол констиуция мен за»дар негiзiнде за» шы¹арушы, атºарушы ж¸не сот тармаºтарына б¼лiну, оларды» тежемелiк ¸рi тепе-те»дiк ж¾йесiн пайдалану арºылы, ¼зара iс-ºимыл жасау принципiне с¸йкес ж¾зеге асырылады.

4-áàï

1. ²азаºстан Республикасында ºолданылатын º½ºыº Конституцияны», со¹ан сай келетiн за»дарды», ¼зге де нормативтiк º½ºыºтыº актiлердi», Республиканы» халыºаралыº шарттыº ж¸не ¼зге де мiндеттемелерiнi», сондай-аº Республиканы» Конституциялыº Ке»есiнi» ж¸не Жо¹ар¹ы Сотыны» нормативтiк ºаулыларыны» нормалары болып табылады.

2. Конституцияны» е» жо¹ары за»дыº к¾шi бар ж¸не Республиканы» б¾кiл аума¹ында ол тiкелей ºолданылады.

3. Республика бекiткен халыºаралыº шарттарды» республика за»дарынан басымды¹ы болады ж¸не, халыºаралыº шарт бойынша оны ºолдану ¾шiн за» шы¹ару талап етiлетiн жа¹дайдан басºа реттерде тiкелей ºолданылады.

4. Барлыº за»дар, Республика ºатысушысы болып табылатын халыºаралыº шарттар жарияланады. Азаматтарды» º½ºыºтарына, бостандыºтары мен мiндеттерiне ºатысты нормативтiк º½ºыºтыº актiлердi ресми т¾рде жариялау оларды ºолдануды» мiндеттi шарты болып табылады.

5-áàï

1. ²азаºстан Республикасында идеологиялыº ж¸не саяси ¸р алуандылыº танылады. ²о¹амдыº ж¸не мемлекеттiк институттарды» бiрiгiп кетуiне, мемлекеттiк органдарда саяси партияларды» ½йымдарын º½ру¹а жол берiлмейдi.

2. ²о¹амдыº бiрлестiктер за» алдында бiрдей. ²о¹амдыº бiрлестiктер iсiне мемлекеттi» ж¸не мемлекет iсiне ºо¹амдыº бiрлестiктердi» за»сыз араласуына, ºо¹амдыº бiрлестiктерге мемлекеттiк органдарды» ºызметiн ж¾ктеуге, ºо¹амдыº бiрлестiктердi мемлекеттiк ºаржыландыру¹а жол берiлмейдi.

3. Маºсаты немесе iс-¸рекетi Республиканы» конституциялыº º½рылысын к¾штеп ¼згертуге, оны» т½тасты¹ын б½зу¹а, мемлекет ºауiпсiздiгiне н½ºсан келтiруге, ¸леуметтiк, н¸сiлдiк, ½лттыº, дiни, тектiк-топтыº ж¸не рулыº араздыºты ºоздыру¹а ба¹ыттал¹ан ºо¹амдыº бiрлестiктер º½ру¹а ж¸не оларды» ºызметiне, сондай-аº за»дарда к¼зделмеген ¸скерилендiрiлген º½рамалар º½ру¹а тиым салынады.

4. Республикада басºа мемлекеттердi» саяси партиялары мен к¸сiптiк одаºтарыны», дiни негiздегi партияларды» ºызметiне, сондай-аº саяси партиялар мен к¸сiптiк одаºтарды шетелдiк за»ды т½л¹алар мен азаматтарды», шет мемлекеттер мен халыºаралыº ½йымдарды» ºаржыландыруына жол берiлмейдi.

5. Шетелдiк дiни бiрлестiктердi» Республика аума¹ында¹ы ºызметi, сондай-аº шетелдiк дiни орталыºтарды» Республикада¹ы дiни бiрлестiктер басшыларын та¹айындауы Республиканы» тиiстi мемлекеттiк органдарымен келiсу арºылы ж¾зеге асырылады.

6-áàï

1. ²азаºстан Республикасында мемлекеттiк меншiк пен жеке меншiк танылады ж¸не бiрдей ºор¹алады.

2. Меншiк мiндет ж¾ктейдi, оны пайдалану сонымен ºатар ºо¹ам игiлiгiне де ºызмет етуге тиiс. Меншiк субъектiлерi мен объектiлерi, меншiк иелерiнi» ¼з º½ºыºтарын ж¾зеге асыру к¼лемi мен шектерi, оларды ºор¹ау кепiлдiктерi за»мен белгiленедi.

3. Жер ж¸не оны» ºойнауы, су к¼здерi, ¼сiмдiктер мен жануарлар д¾ниесi, басºа да таби¹и ресурстар мемлекет меншiгiнде болады. Жер сондай-аº за»да белгiленген негiздерде, шарттар мен шектерде жеке меншiкте де болуы м¾мкiн.

7-áàï

1. ²азаºстан Республикасында¹ы мемлекеттiк тiл - ºазаº тiлi.

2. Мемлекеттiк ½йымдарда ж¸не жергiлiктi ¼зiн-¼зi басºару органдарында орыс тiлi ресми т¾рде ºазаº тiлiмен те» ºолданылады.

3. Мемлекет ²азаºстан халºыны» тiлдерiн ¾йрену мен дамыту ¾шiн жа¹дай ту¹ызу¹а ºамºорлыº жасайды.

8-áàï

²азаºстан Республикасы халыºаралыº º½ºыºты» принциптерi мен нормаларын º½рметтейдi, мемлекеттер арасында ынтымаºтастыº пен тату к¼ршiлiк ºарым-ºатынас жасау, оларды» те»дiгi мен бiр-бiрiнi» iшкi iстерiне араласпау, халыºаралыº дауларды бейбiт жолмен шешу саясатын ж¾ргiзедi, ºарулы к¾штi бiрiншi болып ºолданудан бас тартады.

9-áàï

²азаºстан Республикасыны» мемлекеттiк р¸мiздерi - Туы, Елта»басы ж¸не °н½раны бар. Оларды» сипаттамасы ж¸не ресми пайдаланылу т¸ртiбi конституциялыº за»мен белгiленедi.

II Á´ËIÌ