7.3 Қиғаш тісті берілістерді есептеу

Егер иілу беріктігі негізгі жұмыс істеу қабілеттілігінің критериясы болса, онда модулды тістің беріктігіне байланысты анықтаймыз.

Қиғаш және шеврон тісті берілістерді иілуте және жанасу беріктігіне есептеу, түзу тісті берілістерді беріктікке есептеуден еш айырмашылығы жоқ, тек қана олар түзу тісті берілістерге қарағанда берік келеді. Оның себебі 1. Қиғаш тісті берілістерде тістердің жанасу ауданы көбейеді; 2. Тістердің жанасу сызығы тіс басынан басталып тіс аяғына дейін көлбеу жатады, сондықтан олар иілу беріктігіне есептегенде консоль ретінде емес біртұтас (пластина) ретінде қарастырылады. Ол Y_β коэффициенті арқылы есепке алынады. 3. Тістің беріктік коэффициентінің (Y_F) шамасы жоғары болады. Сондықтан есептеу жоғарыда көрсетілген жолдармен жүргізіледі, бірақ олардың беріктігін әр түрлі коэффициентер арқылы есепке аламыз. Қиғаш тісті берілістердің қалапты модулы стандартталған, сондыктан есептсу m_n арқылы жүргізіледі. Иілу кернеу

(7.9)

K_Fα – күштің таралу коэффициенті, тістердің дәлдік дәрежесі мен үстемелеу коэффициентіне байланысты аныкталады.

Y_β – тіс қиғаштығын есепке алатын коэффициент.

Y_F – тістің беріктік коэффициенті.

Осы көрсетілген ерекшеліктерді еске ала отырып және қатынасын пайдаланып

(7.10)

Қисық тісті берілістер жанасу кернеуіне есептелініп өсаралық қашықтығы болған жағдайда, олардың табылған модуль шамасын тексеру қажет

(7.11)

Жанасу беріктігіне есептеу

Шеврон және қиғаш тісті дөңгелсктерді жанасу беріктігіне есептеуде тік тісті дөңгелектен негізгі айырмашылығы және оның беттік беріктігінің жоғарылығы мына шарттарға байланысты:

а) тістің бет қисықтығының радиусы тік тістіден үлкен: жанасу беттерінің формасын есепке алатын коэффициент

б) шеврон жонс қиғаш тісті доңгслекте орташа меншікті ессптеу күші тік тістерден аз:

;

в) күш жанасу сызығының бойымен бірқалыпты тарамайды. Сондай-ақ, ілінісу сызығы шамасына дейін көбейеді. Сондықтан

.

Осы айтылған жағдайларға байланысты қисық тісті берілістердің жанасу беріктігі жоғары келеді және есептеуді жеңілдету үшін көрсетілген ерекшеліктерді бір-ақ коэффициент Z_K есепке алынады. сонда Z_K коэффициенті қиғаш тісті берілістердің Z_HZ_ε көбейтіндісінің түзу тісті берілістің Z_H коэффициснтіне қатынасы алынған.

Z_K шамасы тіс сандарына байланысты графиктен анықталады

МПа.

Ось аралық қашықтығын анықтауда

(7.12)

Егер z>=20 болса, онда 310 Z_k=270

(7.13)

Келтірілген формулаларда күш моменті Н·мм, b - мм өлшемдерінде қабылданған.

Іс жүзінде көрсетілген формулалармен есеп жүргізгенде орта есеппен қиғаш тісті берілістің беріктігі 30%-ға жуық жоғары екені айқындалды.

Қиғаш тісті дөңгелектерді тік тісті дөңгелектердің есептеу формуласымен коэффициентін ескере отырып есептеуге оолады.

Қиғаш тісті дөңгелектің геометриялық өлшемдері тік тістікі сияқты формуламен анықталады, бірақ шеңберлік модулды орнына койсақ

Шевронды берілістер екі қабатталған қисық тісті берілістерге ұқсайды, бірақ тістері қарама-қарсы жаққа бағытталған. Мұнда осьтік күштер тісті дөңгелектің өзінде теңеседі. Шевронды берілістер қымбат келеді, сондықтан олар жоғары қуатты прокат стандарда, электровоздарда және тағы басқа күрделі машиналарда қолданылады (β = 25°...45^е).

8. Дәріс

Тақырыбы: Конустық тісті берілістер.