25 Сакавіка 1918 г. Этнічнай тэр. Была абвешчана незалежная Беларуская Народная Рэспубліка Беларусь.

Тэма:Традыцыі і навацыі ў гісторыі культуры.

Традыцыі - гэта ўстойлівая этнаграфічная справа, якая перадаецца з пакалення ў пакаленне. Народ , які не мае сваіх нацыянальных традыцый і безатваротна губляе іх не мае будычыні. У гэтым яе адрозненне ад навацыі, адносна новай з’явы ў культуры і быце. Большасць навацый не вытрымлівае іспытаў віруючага часу і зніканне нібы начныя знічкі, не пакінуўшы пасля сябе ўразлівага следу.

Традыцыйна-бытавая культура падзяляецца на матэрыяльную і духоўную. Матэрыяльная культура – сукупнасць матэрыяльных каштоўнасцей і жыццёвых даброт, створаных чалавецтвам у працэсе гістарычнай дзейнасці, перылады працы, абарончыя збудаванні, ежа, адзенне.

Духоўная культура – сукупнасць дух. каштоўнасцей і дасягненняў: гуманітарныя і тэхнічныя веды, звычаі і абрады, мова, рэлігія і інш.

Тэма: Беларуская дыяспара (бел. Замежжа).

Доўгі час гэтая тэма лічылася забароненай тэмай таму што падымала злобадзінныя пытанні аб лёсе беларусаў. 1/3 частка беларусаў пражывае за межамі.

ВкЛ было буйнейшай дзяржавай у Еўропе, многія нашы суайчыннікі працавалі ў Польшчы. ВкЛ і Рэч Паспалітая змагаліся за землі Беларусі. Эканамічныя рэсурсы Расіі аказаліся на баку Расіі. Расійская імперыя ўтварылася ў 18 ст.

У сярэднявеччы многія нашы дзеячы выкладалі ва ўніверсітэтах Еўропы. Князь Андрэй і Полацкі сын князя Альгерда і княгіні Марыі Віцебскай быў пакрыўджаны сваімі братамі і выехаў у Маскву разам з дружынай. Прысягалі на вернасць, давалася зямля, а прасталюдзіны станавіліся халопамі ваенаначальнікаў.

Вялікія перасяленні былі ў др. пал. 17 ст. (паміж Масквой і Літвой),перасяляліся поўнымі вёскамі.

Асобныя хвалі эміграцыі прыходзіліся на пад’ём нацыянальна-вызваленчага руху (Касцюшка 1794); вайна з Напалеонам многія апынуліся ў палоне і адпраўляліся ў Сібір.

Другая сусветная вайна – новыя выпрабаванні 1,5 міл. эвакуіравана на ўсход. Ва ўмовах акупацыі бел. моладзь вызвалена ў Германію, пасля вайны многія з іх не жадалі вяртацца. Шмат беларусаў знаходзілася ў лагерах, многія выехалі ў Францыю, Англію, Канаду, ЗША.

Эміграцыя 40-х гг. самая вялікая. Прыкметную плыню складала эміграцыя палітычная, пасля вайны частка Беларусі аддана Польшчы.

У чужой краіне яны адапціруюцца к новым умовам, аднак ў тых дэмакратычных умовах, беларусы маглі выявіць сваў нацыянальнае крэда, захоўвалі лад жыцця, традыцыі, фальклорныя калектывы. І вялася творчая работа па захаванню спадчыны.

Цэнтры:

• Грамадска – культурны цэнтр Полацк ў г.Кліўліндзе ЗША (выдае часопіс “Полацк”);

• У Нью-Йорке Беларускі Інстытут бел. мастацтваў, дэрэктар Віталь Кімель (выдае навуковыя запісы);

• У 25-39 гг. 20 ст. бел.цэнтр у Лондане з музеем і бібліятэкай “Ф. Скарыны” (часопіс “Навуковых даследванняў”);

• У Мюнхіне “Мюнхенскі бел. зборнік”;

• У Варшаве Варшаўскі універсітэт кафедра беларускай філалогіі “Гісторыя Беларусі”, “Гісторыя літаратуры”…

Сучасная міграцыя 20 ст. у гісторыі вылучаецца некалькі хваль:

-масавай-эканамічнай эміграцыі (патокі перасяленцаў збяднелыя сяляне, якія ў сябе на радзіме не знайшлі працы);

-“бясплатная дарога” – Сталыпенская рэформа захвочвала людзей у Сібір (здабыванне золата ў шахтах);